Theo đài CNN, vụ tranh cãi nổ ra sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Canada Marc Garneau nhắc đến vụ 2 công dân Canada được Trung Quốc thả tự do gần đây.
Ông Garneau cho rằng ông Michael Spavor và ông Michael Kovrig bị chính phủ Trung Quốc cầm tù để trả đũa vụ Canada bắt giữ giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu vào tháng 12-2018. Vào ngày 24-9, bà Mạnh được phép rời khỏi Canada sau khi đạt được thỏa thuận với Bộ Tư pháp Mỹ về các cáo buộc gian lận.
"Canada đã tuân thủ pháp quyền và 2 công dân Canada phải trả giá đắt vì cam kết này. Chúng tôi tiếp tục phản đối cách đối xử với 2 con người tốt đẹp này" - trích lời ông Garneau.
Theo lời bộ trưởng ngoại giao Canada, để quản thúc bà Mạnh tại nhà, Ottawa đã "áp dụng cả luật pháp Canada và quốc tế để đáp ứng yêu cầu dẫn độ một công dân Trung Quốc".
Bộ trưởng Ngoại giao Canada Marc Garneau. Ảnh: UNTV
Sau đó, một đại diện của phái đoàn Trung Quốc tại LHQ cáo buộc Mỹ và Canada quản thúc bà Mạnh một cách tùy tiện và không có "lý do pháp lý".
"Mục đích thật sự là kìm hãm sự tiến bộ của các công ty Trung Quốc về khoa học và công nghệ. Hành động của Mỹ và Canada là rất điển hình cho việc giam giữ tùy tiện" - ông Liu Yang, một cố vấn trong phái đoàn của Trung Quốc tại LHQ, cho biết.
Chính phủ Trung Quốc liên tục nhấn mạnh rằng việc 2 người Canada bị bắt không liên quan tới bà Mạnh. Ông Liu khẳng định vụ của giám đốc tài chính Huawei "hoàn toàn khác" với vụ của ông Kovrig và ông Spavor, cho rằng 2 người đàn ông này tham gia vào các hoạt động "gây nguy hiểm cho an ninh Trung Quốc".
Ông Liu cũng nhắc lại thông tin được truyền thông Trung Quốc đưa tin trước đó rằng 2 công dân Canada đã nhận tội. Trong khi đó, chính phủ Canada chưa tiết lộ 2 người đàn ông này có thú nhận bất kỳ hành vi phạm tội nào không.
"Chúng tôi hy vọng Canada có thể thẳng thắn đối mặt với sự thật, sửa chữa sai lầm và rút ra bài học từ những gì đã xảy ra để không mắc sai lầm nữa" - ông Liu cảnh báo.
Đáp lại, Canada tuyên bố bà Mạnh đã được đối xử với sự độc lập về tư pháp và pháp quyền, đồng thời lưu ý bà đã cảm ơn tòa án Vancouver. Trong khi đó, 2 công dân Canada bị bắt tại Trung Quốc không được hưởng "mức độ minh bạch, sự tôn trọng, thủ tục tố tụng hoặc độc lập tư pháp tương tự".
"Và chúng tôi sẽ tiếp tục lên tiếng phản đối việc giam giữ tùy tiện trong quan hệ bang giao, cảm ơn" - đại sứ của Canada tuyên bố.
Ông Liu gay gắt đáp lại: "Chúng tôi không thể chấp nhận những gì ông ấy nói. Sự thật không thể bị chối bỏ và luật pháp không thể bị khinh thường. Chúng tôi tin rằng lịch sử sẽ có phán quyết cuối cùng".
Vụ tranh cãi xảy ra trong vòng chưa đến 1 tuần sau khi Canada và Trung Quốc thông báo thả tự do cho 3 nhân vật từng là trung tâm của sự gia tăng căng thẳng giữa hai nước trong gần 3 năm qua.
Sau khi bà Mạnh được thả, Ottawa thông báo 2 công dân Canada cũng được chính phủ Trung Quốc thả tự do. Ông Spavor và ông Kovrig đã bị Bắc Kinh giam giữ hơn 1.000 ngày vì cáo buộc gián điệp sau khi bà Mạnh bị bắt.