Các binh sĩ Đài Loan tham gia tập trận quân sự ở huyện Bình Đông (Pingtung), phía nam Đài Loan, hồi tháng 7 - Ảnh: NEW YORK TIMES
Sáng 4-8, tài khoản Weibo của Chiến khu Đông bộ thuộc quân đội Trung Quốc thông báo: "Từ 12h hôm nay 4-8 tới 12h ngày 7-8, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc sẽ tiến hành các hoạt động huấn luyện quân sự quan trọng trên vùng biển và vùng trời xung quanh đảo Đài Loan".
Thông tin tập trận trước đó cũng đã được Hãng tin Tân Hoa xã đăng tối 2-8, chỉ khoảng 15 phút ngay sau khi máy bay chở Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đáp xuống Đài Loan. Hiện bà Pelosi đã rời khỏi hòn đảo này.
Theo bản đồ do Tân Hoa xã công bố, các cuộc tập trận của quân đội Trung Quốc sẽ được thực hiện trong 6 khu vực quanh đảo Đài Loan, cụ thể ở phía bắc, đông bắc, tây bắc, đông, nam và tây nam của Đài Loan. Các khu vực này trải dài từ eo biển Đài Loan, eo biển Ba Sĩ, biển Hoa Đông cho tới Thái Bình Dương.
Cùng ngày, Cơ quan Phòng vệ Đài Loan tuyên bố các lực lượng Đài Loan đang theo dõi chặt chẽ các cuộc tập trận chưa từng có của Trung Quốc. Họ nhấn mạnh sẽ giữ vững nguyên tắc "chuẩn bị cho chiến tranh mà không tìm kiếm chiến tranh" cũng như giữ vững "thái độ không leo thang xung đột và gây ra xung đột".
Trước đó, hôm 3-8, Cơ quan Phòng vệ của vùng lãnh thổ cáo buộc một loạt cuộc tập trận bắn đạn thật ở 6 khu vực trên là nỗ lực của Bắc Kinh nhằm phong tỏa đảo Đài Loan.
Người phát ngôn Cơ quan Phòng vệ Đài Loan Tôn Lập Phương (Sun Li-fang) nói các cuộc tập trận này của Trung Quốc vi phạm luật quốc tế vì có khu vực tập trận chồng lấn vào lãnh hải mà Đài Loan tuyên bố.
"Các hành động vô lý của Trung Quốc sẽ gây nguy hiểm cho sự an toàn của các tuyến đường thủy quốc tế, thách thức trật tự quốc tế, phá vỡ hiện trạng ở eo biển Đài Loan và gây nguy hiểm cho an ninh khu vực" - ông Tôn phát biểu trong cuộc họp báo trực tuyến.
Ông Tôn cho biết quân đội Đài Loan sẽ không bao giờ tìm cách gây chiến hoặc leo thang dẫn tới bất kỳ xung đột nào, nhưng vùng lãnh thổ này luôn sẵn sàng chiến đấu. Ông nhấn mạnh lực lượng phòng vệ Đài Loan có năng lực và sẽ bảo vệ hòn đảo này, đồng thời sẽ hành động để ngăn chặn bất kỳ động thái xâm phạm nào.
Hôm 3-8, Cục Hàng hải và cảng của Đài Loan đã đưa ra cảnh báo cho các tàu thuyền ở các khu vực phía bắc, phía đông và phía nam Đài Loan. Họ khuyến cáo tàu thuyền tránh các khu vực diễn ra cuộc tập trận của Trung Quốc và sử dụng các tuyến đường thay thế.
6 khu vực (các ô sọc đỏ) mà Trung Quốc công bố tập trận quân sự từ ngày 4-8 tới 7-8 - Ảnh: TÂN HOA XÃ
Về phía Trung Quốc, tại cuộc họp báo hôm 3-8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói các cuộc tập trận của Trung Quốc ở vùng biển ngoài khơi đảo Đài Loan là "cần thiết và chính đáng". Bà nói đây là "phản ứng trước hành động khiêu khích của phía Mỹ và lực lượng ly khai đòi Đài Loan độc lập, cũng như nhằm "giữ vững chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc".
Bà Hoa cũng thông tin các cơ quan hữu quan của Trung Quốc đã đưa ra các cảnh báo an toàn và cảnh báo hàng hải trước khi tiến hành tập trận.
Thời báo Hoàn Cầu của Trung Quốc dẫn lời các nhà phân tích quân sự nước này đánh giá các cuộc tập trận này là "chưa từng có" và tên lửa Trung Quốc dự kiến bay qua vùng lãnh thổ Đài Loan lần đầu tiên.
Về phía Mỹ, theo báo New York Times, các quan chức trong chính quyền Tổng thống Joe Biden hy vọng các cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc chỉ kéo dài vài ngày. Tuy nhiên họ đang lo tình hình leo thang có thể gây ra cuộc đụng độ không mong muốn giữa quân đội Trung Quốc và Đài Loan, đặc biệt nếu quân đội Trung Quốc phóng tên lửa bay qua hòn đảo hoặc có xung đột trên không. Các quan chức Nhà Trắng và Bộ Quốc phòng Mỹ đang theo dõi sát tình hình.
Thời báo Hoàn Cầu (Global Times) cùng những tờ báo khác tại một sạp báo ở Bắc Kinh, Trung Quốc vào hôm 3-8 đưa tin về cuộc tập trận - Ảnh: REUTERS
Trong khi đó, ngày 3-8, Nhóm các nền công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) - gồm Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Mỹ, Anh và Canada - đã ra tuyên bố chỉ trích các cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc xung quanh Đài Loan.
Các ngoại trưởng G7 nhấn mạnh "không có lý do gì để sử dụng chuyến thăm (của bà Pelosi) làm cái cớ cho hoạt động quân sự hung hăng ở eo biển Đài Loan", và "phản ứng leo thang của Trung Quốc có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng và gây bất ổn trong khu vực".
Nhật Bản cũng quan ngại về các cuộc tập trận của Trung Quốc. Hôm 3-8, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Hirokazu Matsuno cho biết Nhật Bản đã bày tỏ quan ngại với Trung Quốc về các cuộc tập trận quân sự, một phần vì "các khu vực trên biển được phía Trung Quốc công bố sẽ sử dụng cho các cuộc tập trận quân sự chồng lấn với vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản".
Đáp lại, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói rằng bởi vì Trung Quốc và Nhật Bản vẫn chưa tiến hành phân định ranh giới biển trong các vùng biển liên quan, nên Bắc Kinh không chấp nhận khái niệm "vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản". Bà cũng kêu gọi Nhật Bản giữ vững nguyên tắc "một Trung Quốc".