Đó là câu chuyện có thật tại xã Hoàng Vân (Hiệp Hòa, Bắc Giang). Ở làng Vân Xuyên có khoảng hơn 300 hộ gia đình nhà nào cũng có ít nhất một cây trám đen cổ thụ trong vườn. Vào vụ, mỗi cây cho thu hoạch từ vài chục kg cho đến hàng tạ quả.
Ở làng Vân Xuyên, người sở hữu nhiều cây trám nhất là anh Chu Văn Bắc, với khoảng 20 cây trám đen cổ thụ. Mỗi cây cho thu hoạch từ 1 - 2 tạ quả một vụ. Còn những cây có tuổi thọ dưới 30 năm thì chỉ cho thu hoạch khoảng vài chục kg mỗi vụ. "Đây là thành quả từ đời cha, ông để lại, bởi muốn một cây cho ra hàng tạ quả mỗi năm thì chúng phải được trồng từ đời cha, ông chúng tôi, mỗi cây đều có tuổi thọ hàng trăm năm tuổi", anh Bắc nói.
Còn nhà chị Ngô Phương Thủy cũng sở hữu 7 gốc cổ thụ trên 100 năm tuổi và 10 gốc có tuổi thọ khoảng 20 - 30 năm. Vườn trám nhà chị Thủy mỗi năm cũng cho thu hoạch từ 1 - 2 tấn quả, mang lại một khoản thu nhập lớn cho cả gia đình.
Trám ở đây được ví như "vàng đen" của dân làng vì loại quả này mới mang lại giá trị kinh tế lớn hơn hẳn các giống cây trồng khác. Thêm vào đó là cũng không mất nhiều công sức, thời gian để chăm sóc. Chỉ tốn công leo trèo. Nhưng việc trèo lên ngọn cây để hái quả trám là một công việc nguy hiểm và không dành cho số đông.
Vì cây trám cao lại có tán rộng nên thợ hái trám phải treo lên cây, dùng sào rung cành cho trám rụng xuống. Phía dưới gốc trám phải được lót bạt để làm sao trám rụng xuống không bị dập mà vẫn còn nguyên phấn.
Anh Lưu cho biết thêm, trước đây cây trám đen chỉ được trồng làm bóng mát, lấy gỗ. Còn quả trám chỉ phục vụ nhu cầu trong gia đình chứ ít người mua vì không nhiều người biết ăn loại quả này. "Tuy nhiên, khoảng 10 năm trở lại đây, ngày càng nhiều người biết đến và yêu thích. Quả trám từ đó được chế biến thành sản phẩm đóng hộp, dán tem, nhãn và đưa vào các hệ thống siêu thị, cửa hàng thực phẩm trên toàn quốc. Vì thế, cứ đến mùa trám là thương lái đổ về, có đến đâu mua hết đến đó".
Trong khi đó, để trồng trám đến lúc được thu hoạch cần đến hàng chục năm chứ không phải là câu chuyện ngày một ngày hai. Do đó mà quả trám luôn có giá cao so với các loại quả khác. (Ảnh: Nhân vật Trần Lưu cung cấp)