Người bán vé số bị phạt vì dám bán vé số do tỉnh khác phát hành trên địa bàn Ninh Thuận. Căn cứ mà chính quyền tỉnh Ninh Thuận "phạt vạ" người bán vé số được cho là dựa trên Thông tư số 75 ban hành năm 2013 của Bộ Tài chính.
Theo đó, ở khu vực miền Trung, thông tư này quy định: "Xổ số truyền thống, xổ số cào biết ngay, xổ số bóc kết quả biết ngay được phát hành theo cơ chế thị trường chung.
Lịch quay số mở thưởng của các công ty xổ số kiến thiết do Bộ Tài chính quy định. Còn xổ số lô tô thủ công được phát hành và tiêu thụ trong phạm vi địa giới hành chính của từng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương của từng công ty xổ số kiến thiết".
Giới chức tỉnh Ninh Thuận viện dẫn thông tư nói trên để cho rằng, việc xử phạt với người bán lẻ vé số là nói có sách, mách có chứng. Nhưng giới thạo tin cho biết, căn nguyên của việc cấm bán vé số tỉnh ngoài là do vé số Ninh Thuận có cơ cấu giải thưởng thấp, dù có chung mệnh giá bán (10.000 đồng/vé) như vé số miền Nam.
Cùng dẫn giải Thông tư 75, nhiều luật sư lại cho rằng, đối tượng bị điều chỉnh của quy định này và chịu xử phạt nếu vi phạm sẽ chỉ là các đại lý hoạt động kinh doanh vé số chuyên nghiệp, chứ không phải người bán lẻ.
Hơn nữa, khi đã "phát hành theo cơ chế thị trường chung", thì Ninh Thuận không phải là một thị trường riêng để tuỳ tiện áp dụng chính sách ngăn sông cấm chợ như thời bao cấp.
Nếu giả định là giới chức tỉnh Ninh Thuận cho rằng mình áp dụng đúng quy định của Thông tư 75, thì tại sao các tỉnh khác cũng ở miền Trung không áp dụng? Hay nói cách khác, tại sao chỉ người bán vé số dạo ở Ninh Thuận bị tịch thu vé và xử phạt, còn bán ở các tỉnh khác lại vô tư?
Đặt câu hỏi như thế để thấy rằng sự viện dẫn và giải thích quy định của luật trên thực tế là có sự khác biệt lớn.
Khoảng cách theo đường bộ từ Thủ đô Hà Nội tới thành phố Phan Rang, thủ phủ của Ninh Thuận, là 1.382 km. Liệu rằng khoảng cách về áp dụng pháp luật cũng xa xôi như thế? Nhưng dù xa hay gần, cách giải thích và vận dụng quy định của luật phải nhất quán, không thể nơi này giải thích như vậy, nơi kia lại khác.
Không hẳn là có liên quan, nhưng việc xử phạt người bán dạo vé số có một cái gì đó gợi nhớ đến bản tin cũng mới đăng tải về… trâu. Huyện Phúc Thọ (Hà Nội) vừa tổ chức hội thi trâu khoẻ. Năm ngoái, hình thức tương tự được gọi là lễ hội chọi trâu. Do chọi trâu gây ra những phản ứng trái chiều, nên những con trâu năm nay được dắt đi thi chứ không đi chọi.
Tuy vậy, trong từng vòng thi, có phần cho trâu đấu với nhau. Giới chức huyện này giải thích, với từ ngữ có phần hiểm hóc hơn những miếng võ sừng trâu: "Chủ đề chung là thi trâu khoẻ, trong đó có phần hai trâu chọi nhau.
Có chữ chọi ở đấy. Hai trâu chọi thi chứ không phải lễ hội chọi trâu". Không biết trâu nghe giảng giải thế có hiểu không, chứ người nghe mà hiểu được chết liền! Và chắc chắn là Phúc Thọ ở gần trung tâm Hà Nội hơn Phan Rang nhiều.
Ví dụ này chỉ có ý làm rõ thêm một thực trạng phổ biến: nhiều người thực hiện công vụ tự cho mình quyền năng chế tạo ra một cách hiểu riêng, bất chấp thực tế.
Và đương nhiên, cách giải thích ấy nhằm mang lại lợi ích hoặc bảo vệ được họ trong những tình huống cụ thể phát sinh. Khi người có chức tự cho mình cái quyền "thế thiên hành đạo", chắc chắn rằng người dân bình thường sẽ luôn bị hành tội.
Trở lại trường hợp phạt vạ người bán vé số kể trên, chắc hẳn đại diện Bộ Tài chính sẽ phải sớm lên tiếng giải thích đúng sai.
Tuy nhiên, nếu từ quan điểm "cái gì không có lợi cho người dân thì hết sức tránh", việc tỉnh Ninh Thuận rút ngay quan điểm áp dụng luật một cách khiên cưỡng là điều cần làm. Có thể rút sẽ làm ảnh hưởng đến lợi ích trước mắt, nhưng là vì lợi chung lâu dài thì phải làm.
Có nhiều nơi từ lâu nay lưu cữu một thói tật lạ lùng. Đó là đám trai kém cỏi ế vợ nhưng cương quyết ngăn cản, kể cả dùng bạo lực, không cho con trai làng khác đến tán con gái làng mình. Gái làng có ế thì vẫn cấm tiệt trai làng khác. Chuyện cấm bán vé số tỉnh khác cũng không phải quá khác biệt so với chuyện ngăn cản quyền tự do chống ế của gái làng mình.