Lầu Năm Góc tuyên bố đã thực hiện hành động cần thiết, thích hợp và có cân nhắc nhằm hạn chế nguy cơ leo thang – nhưng cũng để gửi đi thông điệp răn đe rõ ràng khi tấn công lực lượng do Iran hậu thuẫn ở Iraq và Syria. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ.
Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết đã tiến hành các cuộc không kích vào sáng sớm 28/6 ở Iraq và Syria nhằm vào lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn – lực lượng bị cáo buộc đã tiến hành các cuộc không kích sử dụng máy bay không người lái nhằm vào các nhân viên của Mỹ ở Iraq trong những tuần gần đây.
“Theo chỉ đạo của Tổng thống Biden, các lực lượng quân sự Mỹ vào đầu giờ tối nay (giờ Mỹ) đã tiến hành các cuộc không kích chính xác nhằm tự vệ, đánh vào cơ sở của các nhóm dân quân do Iran hậu thuẫn gần khu vực biên giới Iraq – Syria”, phát ngôn viên Lầu Năm Góc John F. Kirby nói.
Theo ông Kirby, các cơ sở này đã được lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn, bao gồm Kata’ib Hezbollah và Kata’ib Sayyid al-Shuhada sử dụng để cất trữ vũ khí, đạn dược nhằm thực hiện các cuộc tấn công vào những nơi có sự xuất hiện của người Mỹ ở Iraq. Giới chức Lầu Năm Góc cho biết vẫn chưa có báo cáo ngay lập tức về thương vong sau vụ việc, các đánh giá sau hành động quân sự này đang được tiến hành.
Động thái quân sự mới nhất của Mỹ nhằm vào các lực lượng do Iran hậu thuẫn là lần thứ hai Tổng thống Mỹ Joe Biden ra lệnh sử dụng vũ lực trong khu vực. Trước đó, hồi tháng 2/2021, Mỹ đã tiến hành các cuộc không kích ở miền Đông Syria, nhằm vào các tòa nhà mà Mỹ cho là nơi ẩn nấp của lực lượng do Iran hậu thuẫn, sau khi Washington cáo buộc lực lượng này phải chịu trách nhiệm vì các cuộc tấn công nhằm vào nhân viên của Mỹ và đồng minh ở Iraq.
Một số nguồn tin quân sự tiết lộ, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd J. Austin III và Tướng Mark A. Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân thông báo với Tổng thống Biden về các phương án tấn công vào đầu tuần trước và Tổng thống đã chấp thuận tấn công 3 mục tiêu.
Tính toán của Mỹ
Vụ không kích được tiến hành chỉ hơn một tuần sau khi chính trị gia theo đường lối cứng rắn Ebrahim Raisi được bầu làm tổng thống tiếp theo của Iran và trong bối cảnh các cuộc đàm phán nhằm đưa Washington và Tehran trở lại thỏa thuận hạt nhân đang ở vào thời điểm then chốt.
Áp lực đã và đang gia tăng trong những tuần gần đây, các nghị sĩ cả ở phe Dân chủ và phe Cộng hòa cùng một số cố vấn và chỉ huy hàng đầu trong bộ máy chính quyền của ông Biden kêu gọi trả đũa mối đe dọa từ máy bay không người lái đối với các nhà ngoại giao và 2.500 nhân viên quân sự Mỹ ở Iraq.
Ít nhất 5 lần kể từ tháng 4 năm nay, lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn đã sử dụng máy bay không người lái cỡ nhỏ chứa đầy chất nổ để thực hiện các cuộc tấn công trong đêm nhằm vào những nơi có người Mỹ ở Iraq. Dù cho đến nay, chưa có người Mỹ nào bị thương hoặc thiệt mạng trong các cuộc tấn công kiểu này, nhưng rõ ràng, giới chức Mỹ không thể không lo lắng.
Máy bay không người lái là một phần trong số các mối đe dọa ngày càng gia tăng từ các lực lượng ủy nhiệm Iran ở Iraq. Lực lượng này sử dụng và điều khiển các loại vũ khí ngày càng tinh vi hơn để nhằm vào một số mục tiêu nhạy cảm nhất mà vẫn né tránh được hệ thống phòng thủ của Mỹ.
Iran – quốc gia đã suy yếu sau nhiều năm phải chịu các biện pháp trừng phạt kinh tế khắc nghiệt – đang sử dụng lực lượng dân quân ủy nhiệm ở Iraq để tăng cường ức ép với Mỹ và các cường quốc khác nhằm đạt lợi thế trên bàn đàm phán, qua đó được nới lỏng các lệnh trừng phạt. Tehran coi đây như một phần điều kiện để tiến tới hồi sinh thỏa thuận hạt nhân lịch sử hồi năm 2015.
Theo nhận định của các quan chức Mỹ và Iraq, Iran sử dụng đòn tấn công bằng máy bay không người lái để giảm thiểu thương vong và tránh bị Mỹ trả đũa.
Ông Kirby và các quan chức chính quyền khác mô tả các cuộc không kích là để phòng thủ, nhưng các nhà lập pháp hàng đầu yêu cầu phải cung cấp thêm thông tin chi tiết.
Thượng nghị sĩ Tim Kaine: “Quốc hội phải được thông báo ngắn gọn về cuộc không kích này ngay lập tức. Nếu các cuộc tấn công chống lại lực lượng dân quân vốn đang sử dụng máy bay không người lái để tấn công nhân viên của Mỹ thì hành động tự vệ thông thường là chính đáng. Nhưng chúng ta cần biết nhiều hơn thế”.
Michael P. Mulroy, cựu sĩ quan CIA và là quan chức chính sách hàng đầu về Trung Đông tại Lầu Năm Góc cảnh báo, với công nghệ do lực lượng Quds [một đơn vị của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo tại Iran chuyên về hoạt động tình báo và chiến tranh đặc biệt – ND] cung cấp, các máy bay không người lái của lực lượng dân quân ở Iraq có chi phí tương đối thấp nhưng đang nhanh chóng được cải tiến để ngày càng trở nên tinh vi hơn.
“Hành động này sẽ gửi một thông điệp tới Iran rằng nước này không thể ẩn nấp sau các lực lượng ủy nhiệm để tấn công Mỹ và các đối tác của chúng tôi”, ông Mulroy bình luận về động thái mới nhất của Lầu Năm Góc.
Tuy nhiên, các trợ lý hàng đầu của Tổng thống Mỹ khẳng định họ muốn tránh những lời lẽ khoa trương, đe dọa ăn miếng trả miếng kiểu như cựu Tổng thống Donald Trump từng làm với Iran, đồng thời tránh leo thang căng thẳng với Tehran ở vào thời điểm Nhà Trắng cố gắng để cứu vãn thỏa thuận hạt nhân Iran.
Các cuộc không kích hồi tháng 2/2021 nhằm vào lực lượng dân quân Iran cũng là một phản ứng quân sự tương đối nhỏ, được cân chỉnh cẩn thận: 7 quả bom trọng lượng 500 pound được thả xuống một khu vực qua lại không chính thức thuộc khu vực biên giới Syria-Iraq.
Tính toán tương tự cũng được áp dụng trong cuộc tấn công sáng sớm 28/6. 2 trong số 3 mục tiêu là ở Syria, dọc theo biên giới Iraq; mục tiêu thứ 3 nằm trong lãnh thổ Iraq. Các quan chức cho biết, cuộc tấn công được tiến hành vào đầu ngày, một phần để tránh bất kỳ thương vong nào cho dân thường.
“Mỹ đã thực hiện hành động cần thiết, thích hợp và có cân nhắc nhằm hạn chế nguy cơ leo thang – nhưng cũng để gửi đi thông điệp răn đe rõ ràng”, ông Kirby nhấn mạnh.
Lực lượng dân quân và Iran sẽ đáp trả như thế nào vẫn chưa có câu trả lời, trong khi các quan chức Mỹ cho biết quy mô của cuộc không kích tương đối nhỏ và không có khả năng ngăn chặn hoàn toàn các cuộc tấn công của lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn trong tương lai. Thực tế đã cho thấy, sau cuộc không kích hồi tháng 2, hoạt động của dân quân thân Iran chỉ tạm lắng trong vài tuần để rồi sau đó một mối nguy hiểm thậm chí còn nguy hiểm hơn đã xuất hiện: máy bay không người lái cỡ nhỏ có vũ trang./.