Cựu Tổng thống Mỹ, Mike Pence phát biểu tại Des Moines, Iowa, hôm 22/4/2023. Ảnh: Reuters
Cựu Phó Tổng thống Mike Pence đã ra làm chứng kín vào ngày 27/4 (theo giờ địa phương) trước đại bồi thẩm đoàn đang điều tra về những nỗ lực của cựu Tổng thống Donald Trump nhằm lật ngược kết quả bầu cử năm 2020.
Cuộc làm chứng đánh dấu một thời điểm quan trọng trong cuộc điều tra này và cũng là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại, một phó tổng thống Mỹ buộc phải làm chứng về tổng thống mà ông ta từng phục vụ.
Theo tờ Newsweek, ông Pence đã được công tố viên đặc biệt Jack Smith triệu tập hồi tháng 2 sau nhiều tháng đàm phán giữa các công tố viên và nhóm pháp lý của cựu Phó Tổng thống.
Công tố viên Smith đang dẫn đầu hai cuộc điều tra hình sự của Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) nhằm vào ông Trump, bao gồm cuộc điều tra về nỗ lực của cựu Tổng thống nhằm không công nhận kết quả cuộc bầu cử mà ông đã thua đối thủ Joe Biden. Ông Smith cũng đang đứng đầu cuộc điều tra của DOJ về các tài liệu mật được tìm thấy tại dinh thự của cựu Tổng thống Trump ở Florida vào tháng 8 năm ngoái.
Ông Trump trước đó đã cố gắng ngăn cản cựu Phó Tổng thống của mình ra làm chứng trong cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Smith, lập luận rằng nhà điều tra đang tìm kiếm thông tin nhờ đặc quyền hành pháp. Tuy nhiên, theo một báo cáo từ CNN hôm 26/4, một thẩm phán liên bang đã bác bỏ yêu cầu của ông Trump về việc dừng trát đòi hầu tòa với cấp phó cũ Mike Pence.
Một nguồn thạo tin nói với Reuters rằng an ninh đã được tăng cường bên ngoài tòa án liên bang ở Washington D.C., trước khi ông Pence có mặt trong ngày 27/4. Tờ Politico cho biết thêm trong báo cáo của mình rằng cựu Phó tổng thống đã được hộ tống qua lối vào chính của tòa án mà không bị các tay máy phát hiện.
Ông Donald Trump và Mike Pence khi còn là cặp liên danh tranh cử giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016. Ảnh: AP
Sự xuất hiện của ông Pence trước đại bồi thẩm đoàn cũng được xác nhận bởi hai nguồn tin đã trao đổi với tờ Politico vào cùng ngày.
Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông, ông Pence đã trải qua hơn 5 giờ đồng hồ trước đại bồi thẩm đoàn. Cựu Phó Tổng thống được coi là nhân chứng quan trọng trong cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Smith về các hành động của ông Trump dẫn đến cuộc bạo loạn Quốc hội Mỹ vào 6/1/2021.
Trong các hành động này có cả nghi vấn ông Trump gây áp lực buộc ông Pence phải hủy bỏ kết quả bầu cử năm 2020 trong khi Quốc hội đã xác nhận các phiếu bầu của Đại cử tri đoàn. Cựu Tổng thống Trump nhiều lần tuyên bố rằng ông Pence có quyền ngăn chặn tiến trình chứng nhận của Quốc hội, song vị cựu phó của ông đã bác bỏ lập luận này.
Theo đài CNN, ông Trump được cho là đã nhiều lần gây áp lực bất thành với ông Pence để ngăn chặn kết quả của cuộc bầu cử năm 2020, bao gồm cả cuộc gọi điện thoại riêng vào sáng ngày 6/1/2021. Một thẩm phán liên bang trước đó đã phán quyết rằng ông Pence có thể bị buộc phải kể lại các cuộc trò chuyện giữa hai người, trong đó ông Trump có thể đã có hành vi không phù hợp.
Bản thân cựu Phó Tổng thống Pence cũng đã cố gắng chống lại trát đòi hầu tòa của Bộ Tư pháp Mỹ và đã được thẩm phán giám sát đại bồi thẩm đoàn cho phép những hạn chế về những gì có thể được thảo luận trong buổi làm chứng của ông.
Theo tờ New York Times, ông Pence không bị buộc phải thảo luận về bất kỳ vấn đề nào liên quan đến vai trò chủ tịch Thượng viện của mình vào ngày 6/1/2021, nhưng ông phải làm chứng về các hành động tội phạm tiềm tàng của ông Trump.
Phần lớn những gì được biết về liên lạc của ông Trump với Phó Tổng thống Pence trước cuộc bạo loạn Đồi Capitol đến từ một cuốn hồi ký được ông Pence cho xuất bản năm ngoái, cũng như từ những người làm chứng trong cuộc điều tra của Hạ viện về vụ tấn công Quốc hội. Trong cuốn sách, ông Pence viết rằng ông Trump đã nói trong những ngày trước cuộc tấn công rằng ông ấy sẽ khơi dậy lòng căm thù của hàng trăm nghìn người vì ông “quá trung thực” khi tìm cách lật ngược kết quả cuộc bầu cử năm 2020.
Lời làm chứng hôm 27/4 được đưa ra trong bối cảnh cựu Phó Tổng thống Pence đang cân nhắc trở thành một đối thủ của ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024. Ông Trump đang là ứng cử viên hàng đầu cho đề cử của đảng Cộng hòa, mặc dù ông đã bị truy tố 34 trọng tội tại tòa án Manhattan hồi tháng trước.
Trò chuyên với chương trình "Face the Nation" của đài CBS News vào cuối tuần qua, Pence nói rằng ông sẽ đưa ra quyết định chính thức về việc tranh cử tổng thống "trước cuối tháng 6".