Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro (trái) thăm Saudi Arabia. Ảnh: Saudi Press Agency
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Venezuela Yván Gil Pinto cho biết các dự án hợp tác về dầu khí, hóa dầu và cơ sở hạ tầng đã được kí kết tại Jeddah.
Theo mạng tin Trung Đông Al-monitor.com ngày 6/6, các cuộc gặp cấp cao giữa Saudi Arabia và Venezuela bắt đầu tại Jeddah vào đầu tuần này, thể hiện làn sóng ngoại giao tiếp theo của Riyadh nhằm tìm cách cân bằng giữa các khối chính trị truyền thống, đồng thời giành được quyền tự do, linh hoạt hơn trên sân khấu toàn cầu.
Cụ thể, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đã đến Saudi Arabia vào hôm 5/6 và có cuộc gặp với Quốc vương Salman bin Abdulaziz cũng như Thái tử Mohammed bin Salman của nước chủ nhà. Đây là chuyến thăm đầu tiên của ông Maduro tới quốc gia vùng Vịnh kể từ năm 2015, tiếp tục củng cố mối quan hệ của quốc gia Nam Mỹ với khu vực bất chấp sự phản đối từ Mỹ.
Ông Maduro đã đến Jeddah sau khi thăm Thổ Nhĩ Kỳ (nơi ông tham dự lễ nhậm chức của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan), cùng với một phái đoàn bao gồm Bộ trưởng Ngoại giao Yván Gil Pinto, Bộ trưởng Dầu mỏ Pedro Rafael Tellechea cùng với các bộ ngành chủ chốt khác, theo các tuyên bố chính thức.
Chuyến thăm diễn ra vài giờ trước khi Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đến Jeddah vào ngày 6/6, là một tín hiệu với Washington, vốn đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với quốc gia Mỹ Latinh đang gặp khó khăn trong hơn 15 năm qua.
Xuất khẩu dầu của Venezuela đã gặp khó khăn do các nhà máy lọc dầu xuống cấp và lệnh trừng phạt, giảm 14% trong tháng 5 so với tháng trước, hãng Reuters đưa tin. Nhân chuyến thăm trên, Chính phủ Venezuela đang tìm cách trao đổi thương mại với Saudi Arabia để thúc đẩy Chương trình nghị sự kinh tế Bolivar được thiết lập vào năm 2016 nhằm giành độc lập tài chính và vượt qua các tác động của lệnh phong tỏa từ Mỹ.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Yvan Gil cho biết các dự án hợp tác trong lĩnh vực dầu khí, hóa dầu, cơ sở hạ tầng, nông nghiệp và du lịch đã được kí kết bên cạnh thỏa thuận về văn hóa, khoa học và công nghệ. Theo các chuyên gia, tăng cường thương mại song phương không phải là mục tiêu chính của Saudi Arabia trong việc thúc đẩy quan hệ ngoại giao với Venezuela.
Ryan Bohl, nhà phân tích cấp cao về Trung Đông và Bắc Phi tại Mạng lưới Hỗ trợ Rủi ro, nói rằng ưu tiên của Riyadh là gửi một thông điệp toàn cầu.
Ông Bohl nêu rõ: “Saudi Arabia đang nỗ lực gửi những tín hiệu ngoại giao này tới cả Mỹ và phương Tây cũng như quốc tế rằng họ có chính sách đối ngoại độc lập của riêng mình, hợp tác với các chủ thể mà họ thấy phù hợp. Venezuela là một đối thủ của Mỹ, họ bị trừng phạt nặng nề nhưng điều đó không thể ngăn cản Saudi Arabia gặp những người họ muốn gặp".
“Nếu Washington muốn Saudi Arabia chấm dứt hành động này, họ cần bắt đầu suy nghĩ về các cách để xoa dịu những lo ngại về an ninh của Riyadh, Mỹ cần phải làm nhiều hơn là chỉ tuần tra hàng hải và cần đẩy mạnh vai trò của mình, có thể nói như vậy, để Saudi Arabia không cần phải tìm kiếm các đối tác thay thế”, vị chuyên gia trên lưu ý.
Ông Bohl giải thích thêm rằng điều này không nhằm mục đích đối đầu với Mỹ, mà để khuyến khích Washington thay đổi hành vi đối với Riyadh và cải thiện hợp tác. Nhà lãnh đạo OPEC (Saudi Arabia) không muốn phương Tây "vũ khí hóa" vấn đề năng lượng khi Riyadh không thực hiện vì lợi ích của họ, như họ đã làm với các biện pháp trừng phạt đối với Syria, Nga, Iran và cả thành viên sáng lập OPEC là Venezuela. Khi Saudi Arabia quyết định cắt giảm xuất khẩu dầu 2 triệu thùng mỗi ngày vào cuối năm 2022 đã khiến Tổng thống Mỹ Joe Biden cảnh báo sẽ phải chịu hậu quả.
Để tăng cường an ninh trên toàn cầu, Saudi Arabia đã thực hiện các bước quan trọng để cải thiện quan hệ đối tác toàn cầu của mình trong một loạt thỏa thuận bình thường hóa với các nước như Iran, Syria và Canada - đều trong năm nay.
Saudi Arabia cũng đã thông qua quyết định gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải vào tháng 3/2023. Cùng với Venezuela, nước này hiện đang tìm cách gia nhập nhóm các nền kinh tế mới nổi BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) để mở rộng cầu nối kinh tế và địa chính trị với "Nam bán cầu".
Sự tăng cường hợp tác của Saudi Arabia với Venezuela cũng được coi là một bước trong phong trào không liên kết của Vương quốc này nhằm đảm bảo an ninh tốt hơn từ Iran, mặc dù đã bình thường hóa quan hệ vào tháng 3 vừa qua.
Ông Bohl nêu quan điểm: “Họ [Saudi Arabia] có động cơ muốn có quan hệ gần gũi hơn với Venezuela. Iran và Venezuela - các nhà sản xuất dầu đang chịu lệnh trừng phạt nặng nề của Mỹ - đã ký một thỏa thuận hợp tác 20 năm vào tháng 6 năm ngoái, trong đó bao gồm các thỏa thuận quốc phòng".
Trong khi đó, Sean Yom, Phó Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Temple, cho biết những động thái này của Saudi Arabia là những bước chiến lược để chuẩn bị cho bối cảnh "trật tự toàn cầu thời hậu Mỹ".
“Đó là một thế giới nơi có nhiều biến động địa chính trị hơn do sự can dự ngày càng tăng của Trung Quốc vào vùng Vịnh và sự sẵn sàng ngày càng tăng của Nga trong việc thúc đẩy các mối quan hệ an ninh”, ông Yom đề cập về bối cảnh trật tự thế giới đa cực đang nổi lên, nơi Mỹ là một nhà bảo đảm có năng lực nhưng không còn đáng tin cậy cho khu vực.
Theo ông Yom, việc cải thiện quan hệ với Venezuela trong chuyến thăm của ông Maduro tới Jeddah là minh chứng cho quan điểm rằng mọi nguồn rủi ro phải được giảm bớt bằng hành động có triển vọng thông qua ngoại giao và thương mại: "Trong quá khứ, các rủi ro an ninh của Saudi Arabia có thể được chuyển cho Mỹ, chẳng hạn như các mối đe dọa của Iran đối với vùng duyên hải vùng Vịnh - nhưng giờ thì không còn như vậy nữa".