Thỏ vằn xuất hiện trong khuôn viên Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà (Lâm Đồng). (Ảnh do Vườn Quốc gia cung cấp)
Đây là một phát hiện gây bất ngờ với các nhà sinh vật học trong nước và quốc tế, vừa được công bố trên tờ Mamalia, tạp chí khoa học uy tín về thú, với tiêu đề "Thỏ vằn Trường Sơn" (tên khoa học Nesolagus timminsi).
Vô cùng ngạc nhiên
Ngày 12-7, TS Lê Văn Hương, Giám đốc Vườn Quốc gia (VQG) Bidoup - Núi Bà, cho biết dữ liệu thu được từ bẫy ảnh đã khiến các nhà nghiên cứu vô cùng ngạc nhiên bởi thỏ vằn Trường Sơn, loài thú đang bị đe dọa toàn cầu, lại xuất hiện cách TP Đà Lạt chỉ khoảng 20 km.
Loài thú đặc biệt này được các nhà khoa học Trung tâm Nghiên cứu rừng nhiệt đới thuộc vườn quốc gia này và Viện Sinh thái học miền Nam (SIE), Viện Nghiên cứu Động vật hoang dã Leibniz (Leibniz-IZW), Tổ chức Bảo tồn động vật hoang dã toàn cầu (GWC) phát hiện tại Lâm Đồng lần đầu vào tháng 9-2020.
Theo Sách đỏ IUCN, loài thú này đang được xếp vào nhóm nguy cấp (Endangered). "Đây là bất ngờ lớn với các nhà sinh vật học trong nước và quốc tế bởi loài này xuất hiện ở một nơi quá xa so với vùng phân bố từng được biết tới" - TS Lê Văn Hương cho biết.
Cũng theo TS Hương, trước đây, thỏ vằn Trường Sơn (một loài thú cổ ở dãy Trường Sơn) được cho là chỉ phân bố ở phía Bắc và Trung dãy núi này, cách VQG Bidoup - Núi Bà rất xa, hơn 400 km.
"Chúng tôi thật sự rất ngạc nhiên khi thấy thỏ vằn Trường Sơn trong dữ liệu thu được từ bẫy ảnh. Điều này cho thấy chúng ta biết rất ít về mức độ đa dạng sinh vật và động vật đang phân bố trong các khu rừng dọc dãy Trường Sơn" - TS Hương bày tỏ.
Ý nghĩa quan trọng đối với nghiên cứu, bảo tồn
Thỏ vằn Trường Sơn được xác định là một trong những loài hiếm và đang bị đe dọa tuyệt chủng trên thế giới nên việc phát hiện được một quần thể mới, có ý nghĩa rất quan trọng trong nghiên cứu, bảo tồn. Các nhà khoa học đang lên kế hoạch khảo sát sâu hơn để đánh giá hiện trạng quần thể của loài và tìm hiểu quần thể mới phát hiện ở VQG Bidoup khác biệt gì về mặt di truyền so với các quần thể ở khu vực Bắc và Trung dãy Trường Sơn.
Theo ThS Lê Duy (Viện Sinh thái học miền Nam), các nghiên cứu chuyên sâu di truyền và khảo sát về hiện trạng quần thể của loài này trong thời gian tới sẽ cung cấp thông tin mang tính khoa học và có ý nghĩa rất quan trọng trong việc triển khai các hoạt động bảo tồn loài thú đặc hữu đang bị đe dọa toàn cầu này.
Theo TS Lê Văn Hương, bước tiếp theo, nhóm công bố tiếp tục cùng các đối tác nghiên cứu thêm xu thế tăng hay giảm về mật độ quần thể và các yếu tố sinh thái ảnh hưởng đến sự tồn tại của loài.
"Điều chúng tôi lo lắng, nguy cơ suy giảm quần thể này sẽ dẫn đến sự tuyệt chủng cục bộ của quần thể duy nhất được biết đến của loài thỏ vằn ở Nam Trường Sơn. Chúng tôi rất mong muốn thực hiện các hoạt động cụ thể để bảo vệ loài thú đặc hữu này, như là một phần của nỗ lực bảo tồn đa dạng sinh học, yếu tố làm cho VQG Bidoup - Núi Bà trở nên đặc biệt" - TS Lê Văn Hương mong muốn.
Mối nguy gây tuyệt chủng từ phía con người
Các đợt khảo sát từ tháng 9-2020 đến năm 2021 cũng đã ghi nhận các loài động vật hoang dã khác như mang lớn, cầy vằn và gấu chó... tại Bidoup - Núi Bà, chứng minh VQG này là một trong những khu bảo tồn có mức độ đa dạng sinh học cao nhất của Việt Nam.
Việt Nam là một trong những quốc gia có đa dạng sinh học cao trên thế giới, song việc bảo tồn trong bối cảnh hiện nay cũng đặt ra nhiều thách thức cần phải hành động, do tình trạng phá rừng, đặc biệt là nạn săn bắt, buôn bán động vật hoang dã trái phép.
Vì thế, để bảo tồn hiệu quả kho báu đa dạng sinh học, rất cần sự chung tay của mỗi người dân và toàn xã hội. "Mỗi người có thể góp sức bằng việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, không khai thác, buôn bán, lưu giữ, tiêu thụ động vật hoang dã..." - TS Hương tha thiết.