Nghiên cứu và hiểu rõ hơn về xác ướp luôn là mục tiêu của nhiều nhà khảo cổ học. Bởi với họ, những xác ướp còn đại diện cho cả một nền văn hóa với nhiều phương pháp và kỹ thuật ướp xác độc đáo, hoặc đơn thuần, đó là “tác phẩm” của tự nhiên.
Cùng điểm qua một vài những xác ướp nổi tiếng được các nhà khảo cổ phát hiện trong hai thập kỷ vừa qua.
1. Xác ướp 3.000 tuổi bí ẩn ở Trung Quốc
Vào thập niên 90 của thế kỉ XX rộ lên một thông tin khá bất ngờ khi những nhà thám hiểm người châu Âu như Sven Hedin, Albert von Le Coq và Sir Aurel Stein kể lại phát hiện của mình về những xác ướp được tìm thấy trong chuyến đi tới Trung Á.
Phần lớn xác ướp đều được tìm thấy quanh khu vực Tarim phía Tây Trung Quốc và hiện đang được trưng bày ở bảo tàng Tân Cương. Các nhà khoa học gọi chung những xác ướp này là xác ướp Tarim - có niên đại trên 3.000 tuổi.
Tuy nhiên, điểm bất ngờ ở đây là những xác ướp này lại không hề có mắt nâu, tóc đen như người châu Á khác, mà lại khá cao, tóc vàng, mũi dài. Nghiên cứu ADN cho thấy, tất cả đều bắt nguồn từ người Ấn - Âu. Cho đến nay, các nhà khoa học đã tìm thấy 29 xác ướp như vậy ở khu vực này.
Theo tư liệu ghi lại, vào khoảng thời gian một vài thiên niên kỷ TCN, nơi đây xuất hiện những người “da trắng” và được gọi là Bai, Yeuzhi và Tocharians. Tuy nhiên, các nhà khoa học lại không phát hiện thấy có dấu hiệu nào nói đến sự biến mất và kết thúc của những người này.
2. Vật hiến tế của người Inca ở Argentina
Trong một cuộc khai quật vào năm 1999 trong hố băng nằm ở độ cao 6.739m so với mực nước biển trên đỉnh núi Llullaillaco của Argentina, các nhà khảo cổ học đã phát hiện 3 xác ướp, tạm gọi là: Trinh nữ (Maiden), cậu bé Llullaillaco, cô bé tia chớp.
Xác ướp của 3 đứa trẻ Inca vẫn còn ở trong tình trạng lý tưởng sau 500 năm dù không có bất kỳ biện pháp bảo tồn nào. Có lẽ do khí hậu vô cùng lạnh, thi hài gần như đông cứng nên các cơ quan nội tạng, khuôn mặt, da... vẫn còn nguyên vẹn.
Theo các nhà khoa học, những đứa trẻ này đã bị biến thành vật hiến tế, sử dụng trong nghi thức tôn giáo thuộc triều đại Inca, khu vực trải dài dọc dãy Andes ngày nay.
Sau khi kết thúc buổi lễ, những đứa trẻ này đã được đưa lên đỉnh núi và được đặt vào trong một hốc đá khi đang ngủ. Đây là một vinh dự cho người bị hiến tế, và chỉ những người xinh đẹp, khỏe mạnh, hoàn mỹ mới được chọn. Người Inca cho rằng, những cô bé, cậu bé này không chết mà chỉ đoàn tụ cùng tổ tiên của mình, quan sát bộ tộc từ trên cao mà thôi.
3. Xác ướp Ai Cập 2.000 tuổi trong trang phục La Mã
Vào tháng 4/2010, một xác ướp 2.000 năm tuổi đã được tìm thấy trong khu mộ Bahariya Oasis ở phía Tây Nam thành phố Cairo. Đây là xác ướp của một bé gái, cao khoảng 97cm, đặt trong một quan tài được khắc khá lộng lẫy.
Mặc dù ngôi mộ và đồ vật xung quanh đã bị hư hỏng nặng nề do ảnh hưởng của cát cùng độ ẩm trong thời gian dài, nhưng các nhà khoa học vẫn đủ cơ sở để xác định, đây là một xác ướp của người Ai Cập.
Xác ướp này mặc một chiếc áo dài, đầu đội khăn và được trang trí thêm một số phụ kiện như đôi giày, vòng tay, chuỗi hạt vòng cổ. Nhưng điều đáng chú ý hơn hết là đôi mắt của xác ướp luôn mở to, khiến người ta nghĩ rằng, người này vẫn đang rất tỉnh táo.
Các chuyên gia phỏng đoán, bé gái này đã chết trong khoảng thời gian từ năm 39 TCN đến năm 395. Thế nhưng, bé gái này là ai và có vị trí quan trọng như thế nào, đến nay vẫn chưa ai biết.
4. Xác ướp 700 tuổi còn nguyên vẹn ở Trung Quốc
Vào tháng 3/2011, một đội xây dựng đã vô tình tìm thấy xác ướp cùng hai ngôi mộ khác ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Qua khảo sát, các nhà khảo cổ nhận thấy, mặc dù xác ướp nằm sâu 2m dưới mặt đường nhưng được bảo quản vô cùng tốt - từ đầu đến chân đều còn y nguyên và không hề có dấu hiệu hư hỏng.
Theo các nhà nghiên cứu của Trung Quốc, xác ướp này được cho là một phụ nữ, cao khoảng 1,5m, được chôn từ thời nhà Minh (năm 1368 - 1644). Theo tính toán sơ bộ, xác ướp này gần 700 năm tuổi và thuộc tầng lớp quý tộc.
Thi thể của người phụ nữ được ngâm trong một chất lỏng màu nâu bên trong quan tài. Người ta cũng tìm thấy trong quan tài xương, đồ gốm sứ và một số đồ dùng khác.
Các nhà khảo cổ không khỏi ngạc nhiên trước độ nguyên vẹn của xác ướp từ làn da, khuôn mặt, mái tóc. Trông bà như chỉ vừa mới qua đời. Điều này làm dấy lên những thắc mắc mới về kỹ thuật ướp xác vô cùng cao siêu của người cổ xưa, bởi họ có thể giữ được gần như nguyên vẹn mọi thứ, kể cả những thứ rất khó bảo quản như lụa và bông trên trang phục.
