Do ảnh hưởng của dịch, 8 tháng đầu năm 2020, thu ngân sách của ngành thuế sụt giảm ở hầu hết các địa phương. Cụ thể, thu thuế giá trị gia tăng (GTGT) giảm khoảng 17%, thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) giảm 15,4% so với cùng kỳ. Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) cũng sụt giảm sâu trong quý II.
Đáng chú ý, kể từ 1/7, Luật Quản lý Thuế 2019 có hiệu lực, mức GTGC đối với người chịu thuế TNCN được điều chỉnh tăng (từ 9 lên 11 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế; từ 3,6 lên 4,4 triệu đồng/tháng với người phụ thuộc).
Bên cạnh đó, thu nhập của hầu hết người dân sụt giảm do dịch, tỉ lệ thất nghiệp gia tăng thế nhưng số thu thuế TNCN lại liên tục tăng trong 2 tháng 7 và 8.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, số thu thuế TNCN 8 tháng qua (lũy tiến) đạt 77.100 tỷ đồng, tăng 10.400 tỷ đồng so với 7 tháng trước đó; số thu 7 tháng đạt 66.700 tỷ đồng, tăng 7.400 tỉ so với 6 tháng.
Lí giải con số tăng thu bất ngờ này, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, dịch COVID-19 khiến thu nhập của đại đa số người dân bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, có nhiều người làm việc cho công ty nước ngoài công việc vẫn ổn định, thu nhập cao và không bị ảnh hưởng.
Còn Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Cty Luật Minh Đăng Quang nhẩm tính, thuế TNCN hiện được tính lũy tiến với 7 bậc; thuế suất được tính từ mức 5% đến 35%. Tại bậc 1 và 2 (thuế suất 5% và 10%) số lượng người đóng thuế chiếm nhiều nhất trong tổng số người phải nộp thuế TNCN.
Tuy nhiên, tổng thu từ người nộp thuế TNCN ở 2 bậc này chiếm khoảng 20% tổng thu thuế TNCN. Trong khi đó, những người đóng thuế từ bậc 3 (những người có thu nhập từ 10 đến 18 triệu đồng/tháng) trở lên chiếm số lớn.
Ngoài ra, mức GTGC tăng không ảnh hưởng đến một số nguồn thu khác như 2% từ giao dịch bất động sản, 0,1% từ doanh thu chứng khoán...
“Ví dụ, một người có thu nhập 32 triệu đồng/tháng (thuộc nhóm chịu thuế suất bậc 4 là 20%), sau khi GTGC số thuế họ đóng giảm từ 2,95 xuống 2,55 triệu đồng.
Tuy nhiên mức chịu thuế của họ vẫn là 20%”, ông Trần Xoa nói và cho biết thêm có rất nhiều bậc tính thuế TNCN, do đó dù có tăng mức GTGC hay trong nước thu nhập của người dân có giảm vì dịch thì mức thuế mà nhà nước thu được vẫn sẽ không giảm.
Có nên miễn giảm thuế TNCN trong mùa dịch?
Để hỗ trợ người lao động trong bối cảnh dịch COVID-19, ông Trần Xoa kiến nghị cần quy định mức thu nhập vãng lai phải chịu thuế TNCN 10% sẽ là 5 triệu đồng thay vì 2 triệu đồng như hiện tại. “Người có thu nhập vãng lai từ 2 triệu đồng trở lên bị khấu trừ 10% thuế TNCN như hiện nay là đang lạm thu”.
Luật sư Trần Xoa cũng kiến nghị chỉnh sửa mức GTGC đối với đối tượng nộp thuế tối thiểu phải từ 14 triệu đồng/tháng và đối với người phụ thuộc là 5,6 triệu đồng/tháng. Theo ông Xoa, cuộc sống của người dân đô thị hiện nay khá khó khăn.
Đối với 1 gia đình có vợ, chồng và 3 - 4 người phụ thuộc (gồm 2 con trẻ, bố mẹ già), để có thể sống trong điều kiện trên mức trung bình thì tổng thu nhập của họ phải tối thiểu đạt 20 triệu đồng/tháng.
Đồng quan điểm, Luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch HĐTV Cty Luật BASICO cho rằng, Chính phủ xác định chống dịch như chống giặc thì giải pháp đưa ra hỗ trợ người dân cần phải nhanh và mạnh hơn.
Theo ông Đức, Bộ Tài chính chủ yếu mới quyết định cho giảm được 50% một số khoản thuế, phí trước bạ mà người dân và doanh nghiệp phải nộp. Các dòng thuế còn lại, nhà nước mới chỉ cho giãn thời gian nộp chứ không miễn.
Ông Đức cho rằng, Chính phủ nên xem xét cho miễn thuế TNCN cho các đối tượng nhận lương, tiền công trong ít nhất từ 3 đến 6 tháng như từng áp dụng trong thời gian xảy ra khủng hoảng kinh tế (năm 2008-2009).
Theo số liệu của Cục Việc làm, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đến tháng 6/2020, có 7,8 triệu lao động bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dịch COVID-19 gồm mất việc, giãn việc, nghỉ việc luân phiên, ngừng việc, tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ việc không lương.
Trước những khó khăn do dịch COVID-19, vừa qua Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế xem xét việc không thu thuế TNCN 10% đối với khoản tiền DN hỗ trợ người lao động nghỉ việc, mất việc làm do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19.
Về đề nghị này, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, sẽ báo cáo Thủ tướng để trình các cấp có thẩm quyền xử lý theo đúng quy định và phù hợp với tình hình thực tiễn. Đại diện Bộ Tài chính nói: “Việc miễn giảm thuế TNCN thuộc thẩm quyền của Quốc hội”.