Một đêm cuối tháng 5, trong lúc đang ở tại chòi tại khu vực rẫy mì, keo của gia đình, ông Hồ Văn Giang (xã Phước Gia, huyện Hiệp Đức, Quảng Nam) nghe thấy tiếng hú từ phía bìa rừng. Âm thanh càng lúc càng gần về phía mình, ông bèn lấy đèn pin rọi thì hoảng hốt phát hiện con voi rừng đang lao về nơi có chòi canh của ông. Bỏ hết đồ đạc, ông Giang chạy một mạch về nhà.
Chuyện voi rừng xuất hiện sau đó xôn xao cả làng xã. Theo người dân, vài năm trước voi rừng thường xuất hiện, nhất là vào mùa gặt lúa rẫy. Lúc đó, chỉ kịp hò nhau tháo chạy, mặc sức voi ăn lúa. Sau này, vừa sợ voi phá mùa màng, vừa sợ nguy hiểm nên người dân chuyển dần trồng lúa sang keo, sắn.
Ông Trần Văn Thanh, nguyên là chủ tịch UBND xã Phước Gia nay đã nghỉ hưu theo chế độ, chia sẻ, khu vực bìa rừng này trước kia người dân trồng lúa rẫy, cho năng suất cao. Tuy nhiên, mỗi khi đến mùa dân ra rẫy gặt lúa thì hay bắt gặp voi rừng. “Dân cũng sợ lắm. Thấy voi xuất hiện là tháo chạy” - ông Thanh nói.
Ông Phạm Tấn Sơn - Cán bộ kiểm lâm phụ trách địa bàn xã Phước Gia cho hay, sau khi nghe thông tin từ phía người dân ông đã đích thân đến tìm gặp người thấy voi, được ông Giang thuật lại đầu đuôi. Sau đó ít ngày, tổ tuần tra rừng của địa phương cũng nhìn thấy đàn voi 2 con này xuất hiện, một người dân đã nhanh chóng lấy điện thoại ghi lại hình ảnh, video cung cấp cho cơ quan chức năng.
“Sau khi nắm thông tin, chúng tôi lên khu vực đó thì ghi nhận nhiều dấu chân voi xuất hiện. Lãnh đạo Hạt kiểm lâm sau đó có văn bản yêu cầu chính quyền xã phối hợp kiểm lâm tiến hành tuyên truyền người dân hạn chế đi lại khu vực nơi voi xuất hiện, tuyệt đối không tấn công, gây xung đột để đảm bảo an toàn cho người dân và voi rừng”, ông Sơn thông tin.
Hằng năm, kiểm lâm địa bàn cùng với chính quyền địa phương tổ chức các đợt tuyên truyền giúp người dân nhận thức việc bảo vệ voi rừng, đồng thời có biện pháp tránh xung đột với voi và đảm bảo an toàn cho bản thân.
“Chúng tôi nhắc nhở người dân hạn chế việc đi lại ở khu vực voi xuất hiện, thời gian này cũng vận động người dân tránh ở lại chòi rẫy để đảm bảo an toàn. Ngoài ra, người dân khi thấy voi rừng sẽ dùng các vật dụng trong gia đình như xoong, nồi để gõ vừa ra tín hiệu để voi chạy đi, vừa thông báo cho người dân khác biết sau đó nhanh chóng di chuyển khỏi khu vực đó” - ông Sơn nói.
Ðề xuất đưa voi về khu bảo tồn
Ông Từ Văn Khánh - Phó Chi cục trưởng Chi Cục Kiểm lâm Quảng Nam nhìn nhận, việc voi xuất hiện ở bìa rừng có thể do thời tiết nắng nóng kéo dài khiến lượng thức ăn và nguồn nước ở rừng sâu không đủ, nên chúng ra bìa rừng tìm thức ăn.
Trước mắt, Chi Cục Kiểm lâm tỉnh đã có văn bản yêu cầu địa phương phối hợp ngành chức năng tích cực tuyên truyền người dân tránh xung đột, tránh gây xáo động. Đồng thời giao cán bộ kiểm lâm phụ trách địa bàn nắm thông tin và cập nhật báo cáo.
Về phương án lâu dài bảo vệ đàn voi, ông Khánh cho hay tỉnh chỉ đạo ngành, Sở KH&CN và Sở NN&PTNT phối hợp Viện Sinh thái Tài nguyên sinh vật sắp tới sẽ khảo sát, đánh giá quần thể voi, từ đó đề xuất giải pháp.
“Hai phương án được đặt ra là di dời đàn voi này lên Khu bảo tồn voi tại huyện Nông Sơn, hoặc bảo vệ tại chỗ thế nào. Mới đây tỉnh đã có văn bản đề nghị Bộ NN&PTNT đề xuất di chuyển đàn voi này về khu bảo tồn voi. Tuy nhiên phương án cuối cùng thế nào phải chờ kết quả khảo sát sắp tới” - ông Khánh cho hay.
Dấu chân voi rừng
Trước đó, tháng 2/2017, đàn voi xuất hiện ở bìa rừng xã Quế Lâm (huyện Nông Sơn, Quảng Nam) phá một số ống dẫn nước của người dân địa phương. Tháng 6/2017, UBND tỉnh Quảng Nam thành lập Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi với tổng diện tích gần 19.000 ha trên địa phận hai xã Quế Lâm và Phước Ninh, huyện Nông Sơn. Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ hỗ trợ 24 triệu USD bảo tồn đàn voi.
Mới đây, tháng 3/ 2020, tại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi ở huyện Nông Sơn, đoàn chuyên gia của Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) đã ghi nhận trong khu bảo tồn có một đàn voi gồm 8 cá thể.
Trong đó, có 1 voi đực trưởng thành, 1 voi đực bán trưởng thành, 3 voi cái trưởng thành, 2 voi cái bán trưởng thành và 1 voi con khoảng một tuổi. Đây là lần đầu tiên các chuyên gia ghi nhận cá thể voi con khoảng 1 tuổi ở tỉnh Quảng Nam.
Lãnh đạo Sở NN&PTNT Quảng Nam chia sẻ, voi mẹ sinh sản là rất quý hiếm, chứng tỏ khi thành lập khu bảo tồn thì sinh cảnh được tốt hơn nên voi phát triển. Tỉnh sẽ tiếp tục đầu tư để bảo tồn sinh cảnh cho voi và bảo vệ nghiêm ngặt, ngăn con người tác động đến.