Ảnh: Colombia's Anthropology and History Institute
Được chính phủ Colombia phát hiện vào năm 2015 tại vùng biển ngoài khơi thành phố cảng Cartegena, tàu San José vẫn thường được biết đến là “chén thánh của các vụ đắm tàu”. Người ta cho rằng con tàu ba cột buồm, 62 khẩu súng - soái hạm lớn nhất của hạm đội Tây Ban Nha – chở vàng bạc, ngọc lục bảo cùng nhiều hàng hóa có giá trị này đã bị đắm cùng hơn 600 người khi đi từ Panama đến Colombia vào ngày 8/6/1708, trong cuộc chiến với các tàu của Anh.
Viện Nhân chủng học và Lịch sử Colombia (ICANH) cho biết giai đoạn đầu tiên của chuyến thám hiểm khám phá con tàu chiến sẽ tập trung vào việc ghi lại hình ảnh về con tàu bằng cách sử dụng cảm ứng từ xa và mở đường cho các cuộc khám phá tiếp theo, bao gồm việc thu hồi vật liệu khảo cổ từ vụ chìm tàu.
ICANH cũng đã tuyên bố địa điểm này là “khu vực khảo cổ được bảo vệ” cấp quốc gia nhằm “bảo tồn giá trị khoa học và khảo cổ”. Các nhà nghiên cứu cho biết họ cũng có kế hoạch sử dụng một tàu ngầm với công nghệ định vị âm thanh, cũng như một phương tiện vận hành từ xa với nhiều cảm biến và công cụ khác nhau có thể di chuyển xuống độ sâu của địa điểm.
Bộ trưởng Văn hóa Juan David Correa cho biết tại một cuộc họp báo ở Cartagena, nơi nơi cuộc thám hiểm được khởi động: “Chính phủ đang thực hiện một việc chưa từng có… Khám phá vụ đắm tàu để tăng thêm khả năng hiểu biết về lịch sử và văn hóa”. Cuộc khám phá San José có ý nghĩa rất quan trọng đối với Colombia vì vì kho tàng hiện vật văn hóa và lịch sử của con tàu, cùng những thông tin về môi trường kinh tế, xã hội và chính trị châu Âu trong đầu thế kỷ XVIII.
Tuy nhiên, điều này cũng đã gây ra một cuộc chiến pháp lý trị giá hàng tỷ USD. Colombia khẳng định họ phát hiện ra San José lần đầu tiên vào năm 2015 với sự giúp đỡ của các nhà khoa học quốc tế. Song, một công ty trục vớt hàng hải có trụ sở tại Mỹ là Sea Search-Armada (SSA) đã phản đối với lý do họ mới chính là những người đầu tiên phát hiện ra vụ đắm tàu vào những năm 1980.
SSA đã phát động một cuộc chiến pháp lý chống lại chính phủ Colombia tại Tòa án Trọng tài Thường trực (Permanent Court of Arbitration), yêu cầu họ phải được hưởng 10 tỷ USD – một nửa giá trị ước tính của kho báu trong vụ đắm tàu. Chính phủ Colombia đã phản đối các tuyên bố của SSA.
Theo báo cáo được SSA công bố, vụ đắm tàu San José và hàng hóa trên tàu được cho là đã gây ảnh hưởng nặng nề về tài chính cho các thương gia trên khắp Châu Âu và Tân Thế Giới thời bấy giờ.
