Chị Trần Uyên Nguyên là một thạc sĩ giáo dục, hiện đang làm việc tại Trường Willow Oak Montessori School (Pittsboro, North Carolina, Hoa Kỳ). Không đi học ở trung tâm tiếng Anh từ nhỏ vì hiếu động, không chịu ngồi một chỗ và chán học lý thuyết, nhờ vậy chị Nguyên đã tiết kiệm được kha khá chi phí và thời gian bằng phương pháp tự học hiệu quả.
"Mình học 3.000 từ đầu tiên bằng cách học thuộc lòng cuốn Streamline English 1, 2. Học phải đọc thành tiếng và mỗi ngày trả bài cho ba mình nghe để ông sửa phát âm. Nhờ cách học này, mình vào thẳng lớp Chuyên Anh cấp 3 mà không học trung tâm một ngày nào cả. Bên cạnh đó, mình cũng có nền tảng phát âm chuẩn, rất dễ tự học tiếp. Mình thích đọc sách, học từ mới từ đó cũng rất nhiều", chị Nguyên chia sẻ.
Sang cấp 3, chị Uyên Nguyên vào học lớp Chuyên Anh, trường THPT Lý Tự Trọng (Cần Thơ). Khoảng thời gian này, bài tập rất nhiều, nhưng theo chị, việc làm bài tập chủ yếu giúp ích trong các cuộc thi học sinh giỏi, và chỉ khi "cày" luyện thi thì vốn từ mới tăng lên chút ít.
Năm lớp 11, chị ôn luyện 2 tháng để thi TOEIC "cho biết", đạt 860. Vào năm nhất đại học, chị Nguyên học viết học thuật với cô giáo Mai Hiển. Đây là cô giáo chị Nguyên rất thích vì cô chỉnh sửa cách suy nghĩ cho rõ ràng mạch lạc chứ ít sửa ngữ pháp. Hết 4 năm đại học chị Nguyên thi TOEFL ibt được 110, tương đương với IELTS 8.0.
Vậy, điều quan trọng nhất khi học tiếng Anh là gì?
Từ kinh nghiệm của bản thân, chị Nguyên cho rằng điều quan trọng nhất chị học được đó là để phát triển trình độ tiếng Anh, đơn giản là tăng vốn từ và cấu trúc. Từ thì chị chia làm 2 loại là từ chủ động và bị động. Từ bị động là từ mình nhìn hoặc nghe thấy thì hiểu được. Từ chủ động là những từ có thể sử dụng thuần thục để nói hoặc viết.
Để lên vốn từ bị động thì phải nghe nhiều đọc nhiều và chịu khó lật từ điển chậm hơn. Để chuyển từ từ bị động sang chủ động thì phải đem những từ vựng đó ra sử dụng, trong cả nói và viết.
"Ra phố Tây bắt chuyện với "Tây", viết nhật ký, chém gió facebook hay làm Vlog tiếng Anh là cách hay để đem vốn từ đó sử dụng.
Lượng từ vựng chủ động thường khoảng 1/3 hay ½ tổng lượng từ vựng của mỗi người. Ví dụ IELTS band 9.0 thì mình nghĩ tương đương với nghe và hiểu 50.000 từ bị động và nói thoải mái 10.000 từ và viết 15.000 từ. Đây là tương đương với lượng từ của học sinh cấp 2 bản xứ. Sau khi lên được vốn từ rồi thì thi gì cũng dễ”, chị Nguyên nói.
Quá trình dạy tiểu học ở Mỹ, chị Nguyên cũng nhận thấy việc học từ tốt nhất là học từ ngữ cảnh, tức là đọc sách, báo rồi học từ mới từ đó. Khi học sinh học đọc sách ở trường thì sẽ phải đọc truyện hoặc sách khoa học thành tiếng với giáo viên để quen với việc đọc cho chuẩn, nhận dạng phonics (tức là ghép chữ cái với vần vào âm) và nghe giáo viên giải thích từ khó.
Khi đọc sách xong thì check comprehension (là kiểm tra tỷ lệ hiểu) bằng cách trao đổi với giáo viên về những điều học được từ quyển sách hoặc cảm nhận về sách. Sau đó thì vẽ tranh, hoặc làm thơ, hoặc viết luận về chủ đề của sách. Sách thì được thiết kế để những từ quan trọng được lặp đi lặp lại cho học trò thấy nhiều lần trong nhiều ngữ cảnh. Sau đó học trò sẽ được tạo điều kiện để sử dụng từ mới để nói/viết.
"Đối với học sinh học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ 2 có thể học theo cách này kết hợp với vài tài liệu về ngữ pháp, mẫu câu giao tiếp thì có thể học tiếng Anh tự nhiên hơn. Một vài tài liệu hay về ngữ pháp và mẫu câu hay là quyến Understanding and Using English Grammar của Betty Azar và bộ Streamline English (quyển 3,4 nhiều mẫu câu hay). Học thuộc lòng quyển 1,2 là đủ cấu trúc và từ giao tiếp "chém gió".
Phát âm thì có thể dùng bộ sách kinh điển Ship or Sheep hoặc thời thượng hơn như ELSA Speaking Apps để chỉnh. Thực tập thì lên facebook chém gió hoặc làm Vlog. Nếu làm được như vậy, không nhất thiết phải đi học trung tâm hay có thầy cô giáo bản xứ thì IELTS mới đạt 8.0", giáo viên này gợi ý.
Nếu không đủ kiên nhẫn hoặc thiếu kỹ năng tự học thì có thể tìm gia sư. Nên tìm gia sư năng động, kỷ luật ngồi kèm theo đúng cách này chừng vài năm thì "đảm bảo giỏi".
Chị Nguyên cũng cho biết thêm, giai đoạn đầu nếu không có bố mẹ chỉnh phát âm hoặc có thể dùng các app phát âm như ELSA Speaking Apps.
"Nếu bạn nào học trường hoặc trung tâm thấy hợp và tiến bộ thì có thể chọn phương án này. Học càng nhiều càng tốt và có bạn cùng học sẽ dễ hơn. Tuy nhiên, nếu học sinh vùng sâu, vùng xa không đi học được thì có thể học theo lộ trình trên. Mỗi người phù hợp với một phương pháp và cách học khác nhau, không có phương pháp nào là tuyệt đối và tối ưu nhất cả", chị Nguyên nói.