Đại sứ Azerbaijan tại Việt Nam Anar Imanov phát biểu trong buổi họp báo tại Hà Nội hôm 24/2/2021 (phía bên trên là bức ảnh hai cha con cố Tổng thống Azerbaijan Heydar Aliyev và đương kim Tổng thống Ilham Aliyev). Ảnh: Trung Hiếu.
Sau khi cuộc chiến Nagorno-Karabakh tàn khốc lần 2 giữa Azerbaijan và Armenia kết thúc vào ngày 10/11/2020 bằng một thỏa thuận ngừng bắn thì khoảng một tháng sau đó, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev đã đưa ra công thức 6 nước hợp tác tại vùng Kavkaz. Sáu nước trong đề xuất này bao gồm Azerbaijan, Nga, Armenia, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, và Gruzia.
Đáng lưu ý, Armenia nằm trong số 6 nước của công thức này.
Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev (bên phải) hội đàm với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. Ảnh: Azernews.
Trong cuộc họp báo tại Hà Nội vào ngày 24/2/2021, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Azerbaijan tại Việt Nam Anar Imanov tự tin xác nhận, từ tháng 12/2020, Azerbaijan đã kiểm soát hoàn toàn 7 vùng cận kề Nagorno-Karabakh , đồng thời kiểm soát được cả một nửa vùng lõi Nagorno-Karabakh.
Sau khi Azerbaijan tái chiếm được nhiều vùng lãnh thổ (trực tiếp thông qua vũ lực hoặc gián tiếp thông qua thỏa thuận ngừng bắn ký vào đêm 9/11/2020 giữa Azerbaijan, Armenia, và Nga), Azerbaijan lại trở thành bên muốn duy trì hiện trạng nhất. Không phải ngẫu nhiên, giới lãnh đạo Azerbaijan vào lúc này thể hiện rõ hơn bao giờ hết mong muốn hòa bình, tạo dựng ổn định để thúc đẩy phát triển trong nước và khu vực.
Vẫn trong cuộc họp báo 24/2, Đại sứ Azerbaijan Imanov cho biết, nước ông mong muốn nhân dân các nước láng giềng ở vùng Kavkaz sẽ được sống trong hòa bình và thịnh vượng.
Đại sứ Imanov đã cụ thể hóa công thức 6 bên của Tổng thống Aliyev thành “3+3”, trong đó, 3 nước đầu tiên là Azerbaijan, Nga, và Armenia, còn 3 nước sau dấu cộng là Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, và Gruzia.
Như vậy theo công thức cụ thể này, Armenia được đặt vào lõi của mô hình 6 nước. Đây có lẽ không phải điều ngẫu nhiên. Thứ nhất, Armenia là 1 trong 4 nước của vùng Kavkaz. Thứ 2, Armenia có xung khắc trực tiếp với Azerbaijan ở vùng Nagorno-Karabakh cũng như có nhiều “duyên nợ” với Azerbaijan trong lịch sử. Thứ 3, lãnh thổ Armenia nằm xen giữa lãnh thổ chính của Azerbaijan và nước cộng hòa tự trị Nakhchivan thuộc Azerbaijan. Muốn phát triển mạnh mẽ toàn diện đất nước mình và vùng Kavkaz, chính quyền Azerbaijan không thể bỏ qua nhân tố Armenia .
Hơn nữa, để tái thiết 7 vùng lân cận Nagorno-Karabakh cũng như bộ phận lãnh thổ ở lõi Nagorno-Karabakh mà Azerbaijan vừa tái chiếm, điều trước tiên là phải rà phá bom mìn được gài dày đặc ở đây. Sau khi Chiến tranh Karabakh lần 2 kết thúc, tiếp tục có thương vong trong dân thường và binh sĩ ở khu vực này do bom mìn còn nằm trong lòng đất. Chính vì vậy, Đại sứ Azerbaijan Imanov đã bày tỏ mong muốn được phía Armenia cung cấp bản đồ các bãi mìn để hỗ trợ công tác gỡ bỏ mìn tại đây.
Hiện nay, theo lời Đại sứ Imanov, Gruzia vẫn đang cân nhắc về đề xuất 6 nước nói trên, còn Armenia chưa có phản ứng gì về đề xuất đó.
Việc Armenia chưa có phản ứng cũng là dễ hiểu trong bối cảnh Tổng thống Ilham Aliyev ra điều kiện như sau: “Nếu ban lãnh đạo Armenia rút ra kết luận đúng về cuộc chiến, từ bỏ các tuyên bố thiếu cơ sở và hướng về phía trước, thì họ có thể tham gia vào nền tảng hợp tác này”.
Số phận phần còn lại của Nagorno-Karabakh mà Azerbaijan chưa kiểm soát được
Thực hiện Thỏa thuận đình chiến ký vào đêm 9/11/2020, lực lượng gìn giữ hòa bình Nga đã được triển khai tại khu vực Nagorno-Karabakh (bộ phận lãnh thổ do “Cộng hòa Artsakh” tự phong của tộc người Armenia vẫn còn kiểm soát). Nhưng vị thế của vùng lõi Nagorno-Karabakh không được Thỏa thuận này đề cập.
Trả lời câu hỏi của phóng viên VOV, Đại sứ Imanov cho biết, Azerbaijan hài lòng với những gì lực lượng hòa bình Nga thực hiện tại đây. Ông nói, lực lượng Nga đã đáp ứng các yêu cầu của cả hai phía Azerbaijan và Armenia, đồng thời tham gia rà phá bom mìn và vận chuyển hàng hóa cho người dân khu vực này.
Khi được hỏi về phần còn lại của Nagorno-Karabakh mà Azerbaijan tuyên bố chủ quyền nhưng chưa kiểm soát được, Đại sứ Imanov cho biết Azerbaijan hiện nay tôn trọng thỏa thuận ngừng bắn (được thực hiện trong ít nhất 5 năm tính từ ngay sau ngày ký), đồng thời vẫn coi người tộc Armenia ở Karabakh như công dân của Azerbaijan.
Azerbaijan kêu gọi các nước ủng hộ tái thiết Karabakh sau chiến tranh
Trong buổi họp báo 24/2/2021 nói trên, Đại sứ Azerbaijan Anar Imanov cho biết nước ông mong muốn tái thiết các vùng Karabakh vừa được thu hồi. Ông Imanov cho biết, các khu vực này đã bị tàn phá nhiều, và do vậy nhu cầu tái thiết là vô cùng lớn.
Về phần mình, Đại sứ Imanov tiết lộ, Azerbaijan có kế hoạch xây dựng các vùng đất này theo hướng trở thành các đô thị, làng mạc thông minh, sử dụng năng lượng xanh và áp dụng nông nghiệp công nghệ cao. Như vậy, đây sẽ là cơ hội rất lớn cho các nhà đầu tư.
Theo ông Imanov, thời gian qua nhiều quốc gia và nhiều doanh nghiệp nước ngoài đã thể hiện mong muốn được đầu tư vào xây dựng cơ sở hạ tầng ở vùng lõi và vùng cận kề khu vực Nagorno-Karabakh của Azerbaijan.
Đại sứ Imanov cho biết, sắp tới ông sẽ đề nghị Bộ Quốc phòng Việt Nam hỗ trợ công tác rà phá bom mìn ở Karabakh. Ông đồng thời tuyên bố, Azerbaijan mở rộng cửa cho các doanh nghiệp Việt Nam vào đầu tư tại Karabakh. Đại sứ Imanov khẳng định, do mối quan hệ đặc biệt tốt đẹp giữa 2 nước từ trước đến nay cũng như trong thời gian qua, Việt Nam nằm trong danh sách ưu tiên của Azerbaijan về kêu gọi đầu tư./.