Bảo vệ siêu hàng không mẫu hạm
Ngày 27/8, Không quân Mỹ, Anh và Na Uy đồng loạt triển khai nhiều máy bay săn ngầm P-8 tại vùng Cực Bắc sau khi phát hiện sự xuất hiện của một tàu ngầm Nga, bị đánh giá là mối đe dọa trực tiếp với tàu sân bay USS Gerald Ford. Đây là chiếc tàu sân bay hiện đại nhất mà Hải quân Mỹ từng sở hữu, biểu tượng cho sức mạnh quân sự phương Tây.
Theo nguồn tin phương Tây, chỉ trong vòng chưa đầy 48 giờ, máy bay P-8 của Không quân Na Uy xuất phát từ căn cứ Evenes đã thực hiện ba phi vụ, trong khi P-8 của Anh từ căn cứ Lossiemouth ở Scotland bay tới tám lượt. Mỹ không công bố số lượng phi vụ của hải quân mình nhưng xác nhận "cường độ hoạt động cao bất thường". Sự phản ứng dồn dập cho thấy NATO coi đây là một mối đe dọa cực lớn, nhiều khả năng liên quan đến lớp tàu ngầm hạt nhân Yasen của Nga - loại được đánh giá là "tử thần thầm lặng" khó bị phát hiện nhất thế giới.
USS Gerald Ford có lượng giãn nước hơn 100.000 tấn, mang theo hàng chục tiêm kích hạm và hệ thống phòng thủ hiện đại, được coi là bá chủ trên mặt biển. Nhưng trước một chiếc tàu ngầm Yasen, với khả năng lặn sâu, di chuyển êm tuyệt đối và sở hữu tên lửa siêu vượt âm Zircon, "siêu hàng không mẫu hạm" này lại trở thành mục tiêu khó bảo toàn.
Hải quân Mỹ trở nên mong manh
Trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine vẫn leo thang, NATO ngày càng gia tăng hiện diện quân sự ở châu Âu. Hàng loạt vũ khí, khí tài và thậm chí cả nhà thầu quân sự đã được điều tới Kiev để hỗ trợ và nhiều đơn vị đã chịu tổn thất trong các đợt giao tranh với Nga. Sự căng thẳng ấy khiến việc triển khai USS Gerald Ford tới châu Âu trở thành lời phô trương sức mạnh, nhưng cũng đồng thời đặt nó vào tầm ngắm.
Để bảo vệ lợi ích, NATO nhiều lần sử dụng P-8 để giám sát Hải quân Nga, đặc biệt ở Biển Đen và Bắc Đại Tây Dương. P-8 Poseidon được coi là "mắt thần săn ngầm" của phương Tây, tích hợp radar tân tiến, hệ thống phao sonar để dò tìm tàu ngầm, đồng thời trang bị ngư lôi Mark 54 nhằm tiêu diệt mục tiêu. Tuy nhiên, trước lớp Yasen, thậm chí ngay cả Poseidon cũng gặp thách thức.
Lý do nằm ở Zircon - tên lửa hành trình siêu vượt âm mới được Nga đưa vào trang bị trên tàu ngầm. Tháng 10/2021, Moskva lần đầu phóng thử Zircon từ một tàu ngầm lớp Yasen. Với tầm bắn tới 1.000 km và tốc độ Mach 9, loại vũ khí này gần như vượt xa khả năng đánh chặn của mọi hệ thống phòng thủ tên lửa trên thế giới. Một khi khai hỏa từ độ sâu dưới biển, Zircon chỉ mất vài phút để vươn tới mục tiêu, khiến ngay cả siêu tàu sân bay Gerald Ford cũng khó lòng phản ứng kịp.
Ngày 24/7, Tổng thống Vladimir Putin ra lệnh mở rộng sản xuất hàng loạt biến thể hiện đại hóa Yasen-M, nhấn mạnh đây sẽ là xương sống của lực lượng Hải quân Nga trong nhiều thập kỷ tới. Với khả năng tác chiến toàn cầu, di chuyển êm ái và vũ khí không thể đánh chặn, Yasen đang trở thành thách thức lớn nhất mà Hải quân Mỹ cùng NATO phải đối mặt kể từ sau Chiến tranh Lạnh.
Cuộc so găng mới dưới lòng đại dương
Không giống như những cuộc đối đầu trực diện trên mặt đất ở Ukraine, màn so găng Nga - NATO dưới lòng đại dương lại mang tính "ẩn mình" nhưng vô cùng nguy hiểm. Chỉ một chiếc Yasen được phát hiện gần khu vực Bắc Cực cũng đủ khiến liên minh phương Tây phải huy động cả loạt phi vụ P-8, thể hiện mức độ lo lắng thực sự.
Với Nga, chiến lược hải quân hiện đại không cần tới số lượng tàu sân bay hùng hậu như Mỹ, mà dựa vào những "sát thủ dưới đáy biển" có thể vô hiệu hóa sức mạnh ấy chỉ bằng một đòn tấn công chớp nhoáng. Trong khi đó, Mỹ và đồng minh buộc phải chạy đua trong cuộc chiến săn ngầm, tăng cường tuần tra, triển khai máy bay và hệ thống cảm biến để bảo vệ biểu tượng quyền lực của mình trên đại dương.
Màn rượt đuổi ở Bắc Cực cuối tháng 8 cho thấy cán cân đang thay đổi. Nếu như trước đây tàu sân bay Mỹ là nỗi khiếp sợ toàn cầu, thì nay chúng lại trở thành mục tiêu phải được bảo vệ liên tục trước "bóng ma" Yasen và mũi tên Zircon. NATO có thể tăng cường thêm bao nhiêu P-8 đi nữa, nhưng khó có thể xóa đi nỗi ám ảnh rằng chỉ một cú phóng từ dưới lòng biển cũng đủ làm thay đổi cục diện một trận chiến.