Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Hoa, để tăng cường quản lý đất nước và tiến hành các chiến dịch đối ngoại, ông đã ra lệnh xây dựng Vạn Lý Trường Thành, một tuyến đường giao thông quan trọng nối Hàm Dương và các vùng lân cận. Con đường này không chỉ bao gồm Vạn Lý Trường Thành mà còn bao gồm nhiều con đường nhánh nối liền với nó. Việc xây dựng những con đường này giúp cho sự cai trị của nhà Tần được mở rộng nhanh chóng, giao lưu kinh tế và văn hóa của Trung Hoa cũng được thúc đẩy mạnh mẽ.
Điều kỳ diệu hơn cả là trên những con đường này, cỏ dại dường như không thể mọc được. Bí ẩn này từ lâu đã thu hút sự tò mò của giới khảo cổ học và du khách, khơi gợi những câu hỏi về trình độ kỹ thuật và tầm nhìn của người xưa.
Để giải mã bí ẩn này, các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều giả thuyết khác nhau.
Loại đá được sử dụng chủ yếu để xây dựng đường Tần là đá xanh, còn được gọi là đá phiến thạch anh. Loại đá này có đặc tính cứng rắn, chịu lực nén cao, chống thấm nước tốt và ít bị phong hóa bởi các tác nhân môi trường.
Đầu tiên, tiêu chuẩn xây dựng những con đường do Tần Thủy Hoàng đặt hàng rất cao. Nước Tần lúc bấy giờ có thế lực quốc gia hùng mạnh. Để đảm bảo chất lượng và tuổi thọ của các con đường, Tần Thủy Hoàng đã có những yêu cầu rất khắt khe đối với việc xây dựng đường bộ.
Theo ghi chép lịch sử, vào thời điểm đó có những quy định nghiêm ngặt về chiều rộng, độ dày đường, hệ thống thoát nước và các khía cạnh khác. Việc xây dựng đường đạt tiêu chuẩn cao này giúp cho đường có khả năng chịu tải và độ bền tốt nên có thể duy trì tình trạng tốt trong quá trình sử dụng lâu dài và không dễ bị cỏ dại xâm lấn.
Một số đoạn đường Tần được xây dựng ở những khu vực có khí hậu khô hạn, ít mưa, lượng nước thấp khiến cho hạt giống cỏ dại khó có thể nảy mầm và phát triển. Ánh nắng Mặt Trời gay gắt cũng góp phần tiêu diệt hạt giống và hạn chế sự phát triển của cỏ dại. Các con đường được thiết kế với độ dốc vừa phải và hệ thống thoát nước bên hông, giúp thoát nước mưa nhanh chóng, hạn chế tình trạng nước ứ đọng, tạo môi trường không thuận lợi cho cỏ dại phát triển.
Xây dựng đường bộ thời Tần Thủy Hoàng chú trọng bảo vệ sinh thái và môi trường. Vào thời điểm đó, nước Tần đã có ý thức nhất định về việc bảo vệ môi trường và sẽ cố gắng tránh làm tổn hại đến môi trường sinh thái trong quá trình xây dựng đường.
Ngoài ra, để đảm bảo an toàn giao thông đường bộ, Tần Thủy Hoàng còn ra lệnh trồng một số lượng lớn cây xanh hai bên đường. Những cây này không chỉ làm đẹp mà còn tạo bóng mát cho đường và giảm bớt không gian cho cỏ dại phát triển.
Vôi nung được sử dụng như chất kết dính giữa các viên đá, tạo nên độ kết dính và liên kết chặt chẽ, giúp đường chịu được tải trọng lớn và chống xói mòn hiệu quả.
Quản lý đường bộ thời Tần Thủy Hoàng có hệ thống và biện pháp chặt chẽ. Để đảm bảo giao thông thông suốt và an toàn, Tần Thủy Hoàng đã thành lập các bộ phận và quan chức đặc biệt chịu trách nhiệm quản lý và bảo trì đường bộ. Những người này sẽ phải thường xuyên kiểm tra đường sá, dọn cỏ, thông cống thoát nước,…
Đồng thời, nhà Tần cũng có luật lệ nghiêm khắc, ai phá hoại đường sá sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc. Hệ thống và biện pháp quản lý chặt chẽ này đã kiểm soát cỏ dại trên đường một cách hiệu quả.
Ở một số đoạn đường, người ta sử dụng gạch nung thay cho đá. Gạch nung được làm từ đất sét nung ở nhiệt độ cao, có độ cứng cao và khả năng chống thấm tốt.
Việc xây dựng đường sá ở Trung Quốc cổ đại có những nguyên tắc khoa học nhất định. Vào thời điểm đó, Trung Quốc đã nắm vững một số kiến thức nhất định về địa lý, địa chất, khí hậu và các khía cạnh khác. Những yếu tố này sẽ được xem xét đầy đủ trong quá trình xây dựng đường để đảm bảo chất lượng và tuổi thọ của đường.
Ví dụ, trong quá trình chọn đường, nhà Tần sẽ cố gắng chọn những khu vực có địa hình cao hơn và chất lượng đất tốt hơn; trong quá trình làm đường, họ sẽ sử dụng những quy trình đầm nén nhất định để đường có khả năng chịu lực tốt hơn. Việc áp dụng những nguyên tắc khoa học này khiến đường ít bị cỏ dại xâm chiếm trong quá trình sử dụng lâu dài.
Trên những con đường còn được sử dụng cho đến ngày nay, hoạt động đi lại thường xuyên của con người đã vô tình tác động lên mặt đường, khiến cho hạt giống cỏ dại khó có thể bám trụ và phát triển. Việc dọn dẹp vệ sinh đường sá thường xuyên cũng góp phần ngăn chặn sự phát triển của cỏ dại.
Tóm lại, những lý do chính khiến những con đường do Tần Thủy Hoàng ra lệnh xây dựng vấn tồn tại trong hơn hai nghìn năm hầu như không có cỏ dại là như sau: thứ nhất, tiêu chuẩn cao và yêu cầu nghiêm ngặt trong xây dựng đường, thứ hai, bảo vệ hệ sinh thái; môi trường thứ ba là hệ thống và biện pháp quản lý đường bộ chặt chẽ; thứ tư là thiết kế nền đường và công nghệ xây dựng khoa học; thứ năm là kế thừa di sản văn hóa lâu đời và kinh nghiệm thực tế. Chính sự kết hợp của những lý do này đã giúp những con đường được xây dựng theo lệnh của Tần Thủy Hoàng vẫn giữ được tình trạng tốt trong nhiều năm dài và trở thành một phần lịch sử giao thông vận tải của Trung Quốc cổ đại.
Sự kết hợp giữa kỹ thuật xây dựng tiên tiến và các yếu tố môi trường thuận lợi đã tạo nên "kỳ tích" cho những con đường Tần Thủy Hoàng. Sau hơn hai nghìn năm, những con đường này vẫn hiên ngang tồn tại, minh chứng cho trí tuệ và tầm nhìn của người xưa, đồng thời đặt ra bài học quý giá cho ngành xây dựng hiện đại.
