Kể từ khi công nghệ 5G ra đời, các nhà mạng của Mỹ triển khai mạng 5G rất chậm chạp. Nguyên nhân chính là do tài nguyên phổ tần hạn chế dành cho 5G, việc triển khai cồng kềnh các thiết bị 5G và thiếu các ứng dụng đột phá (killer application) cho các dịch vụ 5G.
Các phương tiện truyền thông thường dùng những từ như "nhanh" để mô tả tốc độ 5G, nhưng tốc độ triển khai mạng không dây 5G ở Mỹ không liên quan gì đến từ này.
Trong ba năm qua, triển vọng của mạng không dây 5G đã trở thành tâm điểm của các báo cáo truyền thông lớn. Nhưng đối với hầu hết người Mỹ, 5G thực sự có thể đạt được hiệu quả mong muốn vẫn chưa xuất hiện. Mặc dù tất cả các nhà khai thác mạng không dây lớn ở đều tuyên bố rằng dịch vụ 5G của họ đã phủ sóng toàn bộ Mỹ, nhưng các nhà phân tích trong ngành cho rằng cái gọi là dịch vụ 5G này không khác nhiều so với 4G.
Theo công ty nghiên cứu thị trường Evercore ISI, hầu hết người Mỹ có thể không được hưởng dịch vụ 5G nhanh hơn đáng kể so với các mạng truyền thông không dây hiện tại.
James Ratcliffe, một nhà phân tích tại Evercore ISI, cho biết: "Nhìn chung, dự kiến phải khoảng từ cuối năm 2021 đến cuối năm 2023, các dịch vụ 5G thực sự tốt hơn mới bao phủ 2/3 dân số Mỹ."
Lô điện thoại di động đầu tiên hỗ trợ mạng 5G đã ra mắt vào giữa năm 2019. Theo ông Ratcliffe, với kịch bản lạc quan nhất, các nhà khai thác mạng không dây sẽ có thể cung cấp dịch vụ 5G "thực sự" cho 2/3 dân số Mỹ trong 30 tháng tới. Trong khi đó, điện thoại di động đầu tiên hỗ trợ mạng 4G được phát hành vào năm 2010, và mạng 4G của Mỹ về cơ bản được triển khai sau đó 18 tháng.
Các nhà phân tích, học giả và cựu giám đốc điều hành trong ngành cho rằng sự kết hợp của nhiều yếu tố đã dẫn đến việc triển khai mạng 5G ở Mỹ tương đối chậm. Một số vấn đề này liên quan đến cơ sở hạ tầng mạng: các dải tần số truyền tải mạng tốc độ cao và vùng phủ sóng của tín hiệu bị hạn chế. Hơn nữa, các thiết bị mạng mới cần được lên kệ để triển khai mạng 5G tương đối cồng kềnh. Ngoài ra, nhiều thiết bị mới không được sản xuất tại Mỹ, do đó, thời gian mua thiết bị sẽ kéo dài hơn.
Các nhà quan sát trong ngành cũng chỉ ra rằng mạng 5G hiện tại vẫn thiếu các ứng dụng đột phá, và không thể kích thích nhu cầu của người dùng và thúc đẩy phổ biến các dịch vụ như video di động trong mạng 4G.
John Roese, Giám đốc công nghệ của Dell Technologies và cựu giám đốc điều hành tại các công ty như Huawei và Nortel, cho biết mặc dù các nhà khai thác mạng không dây gần đây đã đầu tư hàng tỉ USD vào mạng 5G, nhưng khi doanh thu của họ trong các mảng kinh doanh liên quan đến 5G chưa ổn định, họ có thể không tăng tốc xây dựng mạng lưới mới.
Theo ông Roese, các nhà khai thác mạng không dây từng thu về lợi nhuận đáng thất vọng khi đầu tư vào mạng 4G. Ông cho biết, đối tượng chính được hưởng lợi từ mạng 4G là các công ty công nghệ cung cấp ứng dụng và các dịch vụ khác thông qua mạng. "Vì vậy, các nhà khai thác mạng không dây rất thận trọng về điều này."
Dải tần số bị giới hạn
Ảnh: Sina
Muốn đáp ứng lưu lượng traffic lớn mà mạng 5G phải truyền tải, các nhà mạng cần mở "cao tốc" cho dữ liệu. Phổ tần giống với bất động sản mà chính phủ cấp cho nhà mạng qua đấu giá để xây cao tốc. Đất đai càng nhiều, họ càng mở được nhiều làn để 5G nhanh hơn và truy cập dễ hơn.
Hiện tại, mạng 5G chủ yếu truyền dữ liệu thông qua băng tần thấp, băng tần trung và băng tần cao. Băng tần cao (mmWave) hay còn gọi là sóng milimet có tốc độ truyền dữ liệu cao nhất và băng thông lớn nhất nhưng phạm vi phủ sóng lại nhỏ nhất. Băng tần thấp có phạm vi phủ sóng rộng hơn nhưng tốc độ truyền tải chậm nhất. Cuối cùng, băng tần trung được coi là cân bằng giữa phạm vi phủ sóng và tốc độ truyền.
Các công ty như Verizon, AT&T và T-Mobile đều tuyên bố rằng mạng 5G của họ hiện đã phủ sóng hơn 200 triệu người Mỹ, đủ để đáp ứng nhu cầu của Mỹ. Tuy nhiên, hầu hết loại mạng này dựa vào sóng vô tuyến băng tần thấp để hoàn thành vùng phủ sóng và tốc độ truyền dẫn mạng bị hạn chế.
Các nhà khai thác mạng không dây hiện đang tập trung vào việc nắm bắt các băng tần trung và đã đầu tư rất nhiều tiền vào các cuộc đấu thầu gần đây cho các nguồn tài nguyên này.
Nhưng vấn đề chính mà các công ty này phải đối mặt là hầu hết các dải băng tần trung đã bị chiếm giữ bởi các cơ quan chính phủ Mỹ và các cơ quan khác, chủ yếu dành cho liên lạc quân sự và dịch vụ khí tượng. Cho đến nay, các nhà khai thác mạng không dây chỉ có thể sử dụng một phần nhỏ tài nguyên băng tần trung.
Các cơ quan chính phủ Mỹ cũng nhận thức được việc thiếu tài nguyên dải tần trung. Đầu năm nay, Mỹ đã đấu giá tổng cộng 81 tỉ USD giấy phép băng tần trung, và dự định tổ chức một cuộc đấu giá khác vào mùa thu năm nay.
Nhà phân tích Stefan Pongratz của Công ty nghiên cứu thị trường Tập đoàn Dell'Oro cho biết khi các nhà khai thác chuẩn bị triển khai 5G gần 10 năm trước, họ thường tin rằng mạng 5G chủ yếu sử dụng sóng vô tuyến tần số cao. Phần tài nguyên phổ tần này là về cơ bản là không có người sử dụng.
Nhưng Pangraz nói rằng việc triển khai mạng 5G sử dụng sóng milimet đòi hỏi phải xây dựng nhiều trạm gốc hơn, chắc chắn sẽ mất thời gian để tăng mật độ triển khai của các trạm gốc. Ông nói rằng cho đến những năm gần đây, Mỹ đã chuyển sự chú ý sang sóng vô tuyến băng tần trung như một cách để triển khai mạng 5G nhanh hơn.
Điểm lợi nhuận ở đâu?
 Ảnh: Justin Hall Comics |
Brian Kelley, phó giáo sư kỹ thuật điện tại Đại học Texas ở San Antonio, cho biết việc thiếu các ứng dụng đột phá là một yếu tố chính khác cản trở việc triển khai mạng 5G.
Ông Kelly, người từng là kỹ sư tại Motorola, cho biết: "Có thể nói đây là yếu tố lớn nhất có thể kích thích tốc độ triển khai 5G."
Theo nhà phân tích Craig Moffett, 3 ưu điểm chính của mạng 5G là truyền dữ liệu nhanh hơn (nhanh hơn 4G gấp 100 lần), hỗ trợ số lượng lớn kết nối đồng thời mà còn cải thiện đáng kể tốc độ phản hồi giữa các thiết bị đã được kết nối.
Moffett cho biết: "Không có một mô hình doanh thu nào có thể kết hợp với ba lợi thế này. Thậm chí không rõ liệu người tiêu dùng có sẵn sàng trả nhiều tiền hơn để tải video nhanh hơn hay không".
Moffitt nói rằng vì mạng 5G có thể kết nối liền mạch các cảm biến và các thiết bị IoT khác, các công ty có thể sẽ là những người sử dụng dịch vụ 5G đầu tiên. Ông nói rằng mạng 5G "có thể được coi là thế hệ tiếp theo của mạng không dây Wi-Fi, nhanh hơn, an toàn hơn và có thể kết nối nhiều thiết bị hơn".
Nhưng Moffett cho biết câu hỏi đặt ra là: "Liệu các nhà khai thác mạng không dây sẽ xây dựng mạng 5G riêng cho doanh nghiệp hay chính doanh nghiệp sẽ tự triển khai?" Ông cho rằng điều này rất quan trọng, bởi vì nếu các doanh nghiệp chọn tự triển khai mạng 5G riêng, các nhà khai thác không dây có thể mất doanh thu liên quan và không thể đầu tư thêm tiền vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng 5G.
Vấn đề thiết bị
 Hiện nay, trên thế giới có 5 công ty đã sản xuất thành công thiết bị mạng cho 5G, không có công ty nào thuộc Mỹ. Ảnh: Sina |
Mạng 5G rất khác với 4G, một phần vì mạng 5G cần truyền dữ liệu ở dải tần số cao hơn. Điều này có nghĩa là việc nâng cấp mạng 5G đòi hỏi các công nghệ và thiết bị khác nhau.
Nhà phân tích Ratcliffe của Evercore cho biết việc lắp đặt thiết bị mới có thể yêu cầu tìm một vị trí thích hợp, xin giấy phép phù hợp, và thậm chí cần đào đường và đặt cáp quang để truyền dữ liệu với tốc độ cao giữa các trạm gốc.
Gazzola, giám đốc điều hành của công ty cơ sở hạ tầng Bennett & Pless có trụ sở tại Atlanta cho biết dự kiến đến năm 2022, công việc xây dựng cần thiết để các mạng truyền thông không dây đạt tiêu chuẩn mạng 5G sẽ tăng lên. Tuy nhiên, dịch bệnh và những trở ngại kỹ thuật đã khiến tiến độ bị trì hoãn.
Tính khả dụng của thiết bị cũng là một vấn đề chung mà các nhà khai thác mạng không dây phải đối mặt. Dell’s Rose cho biết khi 4G lần đầu tiên được giới thiệu vào khoảng năm 2010, đã có khoảng chục nhà cung cấp công nghệ cung cấp thiết bị mạng không dây, bao gồm Nortel của Canada và Motorola của Mỹ.
Ngày nay, chỉ có năm công ty lớn trên thị trường cung cấp thiết bị mạng toàn cầu: Nokia, Ericsson, Samsung, ZTE và Huawei. "Hai là ở Trung Quốc. Một ở Phần Lan, một ở Thụy Điển và một ở Hàn Quốc." Những nhà cung cấp này đều ở bên ngoài Mỹ.
Tệ hơn nữa, thiết bị mạng 5G cần có chip máy tính trong khi ngành công nghiệp chip gần đây đang phải vật lộn để đối phó với tình trạng thiếu nguồn cung.