Nhiếp ảnh gia (NAG) Chu Việt Hà từ lâu đã nổi tiếng trong giới bởi những bức ảnh đường phố ghi lại những khoảnh khắc hết đỗi bình dị nhưng vẫn mang đầy hơi thở nghệ thuật. Mới đây, anh đã chia sẻ trên trang cá nhân của mình bộ ảnh ghi lại cuộc sống người Hà Nội với những nhân vật bình dị mà chúng ta có thể gặp bất cứ khi nào nhưng lại thông qua những góc nhìn rất lạ. Bộ ảnh ngay sau khi được đăng tải đã nhận sự yêu thích của rất nhiều người, các hình ảnh liên tục được chia sẻ trên các trang mạng xã hội khác nhau và nhận về không ít lời khen.
Sau đó, chúng tôi đã may mắn có cơ hội trò chuyện với NAG Chu Việt Hà kỹ hơn không chỉ về bộ ảnh mà còn cả những chiêm nghiệm với nhiếp ảnh - nghề nghiệp mà anh vẫn luôn tâm huyết theo đuổi 10 năm qua.
Bộ ảnh về Hà Nội của NAG Chu Viết Hà được chia sẻ khắp các trang MXH
Gần đây, dự án ảnh về con người, cuộc sống ở Hà Nội của anh được chia sẻ khắp nơi. Cảm xúc của anh thế nào khi bộ ảnh của mình được đón nhận và lan toả?
Chắc chắn rồi, mình thực sự cảm thấy rất vui và hạnh phúc. Chưa bao giờ nghĩ dự án ảnh của mình sẽ có một ngày được chia sẻ và đón nhận nhiều như thế. Bởi vì phong cách ghi lại cuộc sống của mình vẫn còn đang khó xem và hạn chế trong việc đón nhận từ đại bộ phận công chúng.
Niềm cảm hứng nào khiến anh chọn chủ đề về cuộc sống hàng ngày của người dân Hà Nội cho dự án dài hơi của anh?
Hà Nội là nơi mình gắn bó, nơi giúp mình trưởng thành từ nhận thức cho đến tư duy về cuộc sống, về con người… Và khi "va" vào nhiếp ảnh, nhất là nhiếp ảnh đường phố thì bỗng nhiên mọi hoạt động, sinh hoạt của người Hà Nội trên phố cứ cuốn mình theo. Mình mong muốn được là nhân chứng của khoảnh khắc nào đó mà mình chứng kiến. Và mình đã chọn cách ghi lại những gì nhìn thấy mỗi khi ra đường phố. Một trong số đó là dự án ảnh mình đã chia sẻ vừa qua.
Những câu chuyện, con người nào khiến anh nhớ nhất trong lúc thực hiện bộ ảnh này?
Mình thường có thói quen sẽ giao tiếp hoặc kết nối với những chủ thể mỗi khi chụp xong. Nên hầu hết tất cả các bức ảnh mình đều có thể nhớ hoặc thậm chí rất nhớ khoảnh khắc lúc đó.
Mình có thể kể về bức hình đúng đợt dịch COVID-19. Lúc này Hà Nội bắt đầu khá là "căng" rồi, Bờ Hồ là nơi mình hay lui tới chụp hình đã không được tới nữa. Mọi người đã phải tránh tụ tập đông người và giữ khoảng cách. Buổi sớm hôm đó, như một thói quen đi chụp hình, mình đi loanh quanh khu gần nhà. Lúc này mình gặp mấy cô đang lắc vòng thể dục buổi sáng. Bình thường hội lắc vòng cũng đông nhưng có dịch nên vắng lắm, còn có mấy cô thôi, cũng khá ít người ra đường thể dục. Ai lúc đó cũng sợ con "Cô Vi" rồi.
Lúc này mình nhận ra là “Ủa, hoạt động của mọi người ở đây cũng vui mà”. Vì bình thường mình chỉ lên Hồ và phố cổ chụp thôi chứ rất hiếm khi chụp quanh khu mình. Và mình đứng, ngồi thậm chí bò ra để chụp ảnh. Mấy cô lúc đó buồn cười lắm vì bình thường làm gì có ai trẻ lại ra chụp các cô như này, vừa lắc vòng vừa nói chuyện bảo “Cháu thích lắc vòng không? Nếu thích thì cứ sáng ra tập với các cô cho khỏe người”... Rồi còn tận tình chỉ chỗ mua vòng cơ chứ.
Chụp chán chê xong, "chém" đủ thứ chuyện trên trời, mình đã suýt tham gia hội lắc vòng cho các cô vui. Vì các cô vẫn nghĩ mình rất mê lắc vòng nên mới chụp nhiều như thế. Cái vui của chụp hình đường phố là mình có thể kết nối và giao tiếp với mọi người. Đó cũng chính là cách để mình biết được nhiều điều hơn trong cuộc sống.
Sau đó ít thời gian thì Hà Nội bắt đầu đến cao điểm dịch bệnh. Và chúng ta chắc chắn không ai có thể quên được quãng thời gian dịch COVID-19 đó.
Bố cục, khoảnh khắc, ánh sáng… đâu là yếu tố quan trọng nhất làm nên một bức ảnh đặc biệt của Chu Việt Hà?
Mình nghĩ là khoảnh khắc. Vì mình là một người luôn "tôn thờ" khoảnh khắc. Tôn chỉ của mình trong nhiếp ảnh đường phố là “Decisive moment - Khoảnh khắc quyết định”. Mình nghĩ rằng trong cuộc sống sẽ có vô vàn những điều bình thường diễn ra, nhưng khi các khoảnh khắc bình thường đó giao nhau tại một điểm và nhiếp ảnh gia bắt được cái khoảnh khắc đó thì nó sẽ là một khoảnh khắc tuyệt vời.
Tất nhiên, cuộc chơi nhiếp ảnh đường phố rất rộng lớn. Mình cũng chơi rất nhiều, từ ánh sáng, bố cục, màu sắc… Và sẽ tùy từng điều kiện, từng khoảnh khắc mà mình sẽ chọn đưa điểm gì tốt nhất hoặc mạnh nhất để thể hiện ra.
Nói một chút về bản thân anh nhé. Anh bắt đầu cầm máy từ khi nào, vì sao anh chọn gắn bó với nhiếp ảnh đường phố?
Mình là Chu Việt Hà, một người yêu thích và đang thực hành nhiếp ảnh đường phố một cách nghiêm túc. Mình cầm máy và chụp ảnh đường phố tính đến năm nay là bước sang năm thứ 10. Thời điểm đó mình rất nhớ, khoảng năm 2014, lúc mới bắt đầu mình cũng không hình dung về nhiếp ảnh đường phố như bây giờ mình chụp là gì đâu.
Mỗi khi đi làm về mình thường mang máy ảnh ra phố để thực hành rồi học làm quen máy ảnh. Sau đó, gặp các chú, các bác hay chụp hình ở bờ hồ, mình xin tham dự nhóm để theo mọi người đi chụp vào mỗi cuối tuần. Từ đó, dần dần mình nhận ra mình mê. Mình thích được ghi lại những khoảnh khắc cuộc sống con người trên phố. Mình cũng tự học về nhiếp ảnh đường phố trên internet để tiếp tục thực hành và đào sâu nó cho đến bây giờ.
“Săn lùng” những khoảnh khắc đời thường như vậy có bao giờ anh gặp khó khăn khi tác nghiệp không?
Để nói về khó khăn thì, hồi mới làm quen với nhiếp ảnh, mình khá ngại tiếp xúc với nhân vật. Bởi cách chụp của mình thường phải tiến lại gần nhân vật nhất có thể. Lúc đó đúng là không có cách nào khác bằng cách "liều". Mình đã "máu" làm là phải làm bằng được, nên lúc đó càng khó càng kích thích. Mình đã tập thói quen tiếp xúc với người lạ và cố học cách làm sao để họ cảm thấy an toàn, tự nhiên với mình.
Làm sao để mọi người vẫn cảm thấy tự nhiên khi có một nhiếp ảnh gia đưa máy về phía mình?
Hầu hết tâm lý của mỗi người đều có những phản ứng khi một thứ gì tiến lại gần hoặc hướng về phía chúng ta. Mình nghĩ đó là ngưỡng an toàn rất bình thường của mỗi cá nhân. Do vậy một cách đơn giản mà mình vẫn làm chính là “cười” và “kết nối”.
Thường bất kì ai cũng sẽ đề phòng khi bạn đang chĩa ống kính vào họ. Chưa kể lúc chụp thật, mình thấy rất nhiều người lo lắng hoặc khá căng cứng khi đưa máy lên để chụp người lạ. Điều này vô hình chung khiến chúng ta tự tạo một khoảng cách với nhân vật rồi. Nhân vật thấy ta lén lút, họ cũng sẽ đề phòng, thậm chí thấy không an toàn khi đối diện.
Thế nên việc thả lỏng, khiến chính mình cảm thấy vui, sảng khoái khi đưa máy lên, rồi cười hoặc để bất kì ai nhìn thấy chúng ta đang thoải mái khi làm điều đó thì mình tin 80 - 90% tâm lý người bị chụp sẽ đỡ cảm thấy khó chịu hay đề phòng hơn.
Và “kết nối” tức là mình phải luôn sẵn sàng tâm thế trả lời hoặc tự chủ động kết nối với bất kì ai mà ta chụp. Chẳng hạn “Hôm nay trời nắng đẹp quá chị nhỉ?”. Nhiều khi mình vừa nói chuyện vừa chụp đối tượng, khi họ đang làm việc hoặc đang thể dục… Họ có thể trả lời 1 vài câu hỏi của mình rồi họ lại tiếp tục công việc của họ.
Đây là những thứ đầu tiên cũng như là điều mà mình luôn làm mỗi khi đi chụp hình đường phố. Và đến bây giờ mình nhận thấy nó vẫn đúng.
Anh yêu Hà Nội nhất vì điều gì?
Mình nghĩ mình yêu Thủ đô Hà Nội vì tất cả mọi thứ. Mình không biết cái nào sẽ là cái nhất. Mình yêu con người ở đây, yêu bốn mùa thời tiết, yêu cả những thứ đơn giản nhẹ nhàng mà phải dậy sớm ra ngoài đường mới cảm nhận thấy được điều đó. Mình thích cách đưa những hoạt động, sinh hoạt hàng ngày ra ngoài đường phố của người Hà Nội… mọi thứ cứ in dấu vào trong con người của mình và thôi thúc mình ghi lại chúng.
Theo anh, tiêu cự tốt nhất cho một bức ảnh đường phố là?
Mình nghĩ rằng tùy từng phong cách của mỗi người, tùy từng thời điểm, bối cảnh sẽ có một tiêu cự tốt nhất. Với phong cách của mình, mình sẽ ưu tiên chọn tiêu cự 21mm, hoặc 24mm và 27mm (theo khổ ảnh fullframe) bởi mình thích tiếp cận gần nhất đối tượng chụp.
Có một câu mình rất thích của Robert Cappa là “Ảnh của bạn chưa đủ hay, vì bạn chưa đủ gần”. Mình luôn thích chứng kiến và ghi lại câu chuyện đang diễn ra trên phố. Do đó, mình sẽ lựa chọn những tiêu cự đủ “gần” để có thể hòa vào sự kiện đó và chụp.
Những thành tích đáng tự hào nhất trong sự nghiệp nhiếp ảnh của anh?
Mình có thể kể đến 1 sự kiện mà mình rất nhớ đó là năm 2018, mình được mời làm Ban Giám Khảo cuộc thi London Festival Street Photography - một cuộc thi về nhiếp ảnh đường phố rất nổi tiếng ở Anh. Và thời điểm đó cũng là lúc đang rất mạnh về nhiếp ảnh đường phố. Mình được làm việc và chấm ảnh cùng các ban giám khảo đều là những "cây đa cây đề" của nhiếp ảnh đường phố trên thế giới. Đây có lẽ là một sự kiện mà mình không bao giờ quên được.
Dự án ảnh tiếp theo của anh là gì?
Mình muốn giữ bí mật về nó để khi công bố hy vọng sẽ có một chút bất ngờ cũng như đón nhận từ mọi người. Nhưng chắc chắn vẫn sẽ xoay quanh cuộc sống, con người của Hà Nội. Hãy cùng chờ dự án tiếp theo của mình nhé!
Cảm ơn anh Chu Việt Hà về cuộc trò chuyện thú vị này!