Không nổi tiếng như Tây Thi, Dương Quý Phi hay Từ Hy Thái Hậu, Hi quý phi - sủng phi bậc nhất của vua Ung Chính ít được người ta biết tới. Chỉ sau bộ phim đình đám "Hậu cung Chân Hoàn truyện" người ta mới hiểu thêm về người phụ nữ xinh đẹp khiến ông vua được coi là máu lạnh nhất trong lịch sử nhà Thanh động lòng.
Hi quý phi là ai?
Sùng Khánh hoàng thái hậu (1/1/1693 - 2/3/1777) là Hi Quý phi của hoàng đế Ung Chính triều đại nhà Thanh, là hoàng thái hậu dưới triều đại hoàng đế Càn Long, sau khi qua đời được truy tôn thụy hiệu là Hiếu Thánh Hiến hoàng hậu Bà chưa bao giờ được phong ngôi hoàng hậu khi còn sống, chỉ được truy tôn thành Hoàng hậu khi đã qua đời.
Sùng Khánh hoàng thái hậu thuộc thị tộc Nữu Hỗ Lộc, Mãn quân Tương Hoàng Kỳ. Bà là trưởng nữ của Tứ phẩm Điển nghi Lăng Trụ. Nữu Hỗ Lộc thị tuy là thị tộc quyền thế bậc nhất, đặc biệt là dòng họ của Hiếu Chiêu Nhân hoàng hậu, Hoàng hậu thứ 2 của Thánh Tổ Khang Hi đế; nhưng tổ tiên của bà chỉ là một nhánh nhỏ của thị tộc này.
Hi Quý phi trên phim Hậu cung Chân hoàn truyện
Đến đời cha bà, gia đình sa sút đến mức bình dân vô dị, không khác nhà thường dân là mấy. Điều này giải thích vì sao bà mang họ Nữu Hỗ Lộc danh giá nhưng khi nhập phủ Ung Thân vương lại chỉ được xếp vào hàng thứ thiếp.
Bà kết hôn với Ung Thân vương năm 1705 và được phong làm Cách cách - thứ thiếp của các Hoàng tử nhà thanh, dưới Đích phúc tấn, Trắc phúc tấn, trên các Thị thiếp không danh phận.
Trong những năm Khang Hi, có lần Ung Thân vương lâm bệnh, bệnh tình vô cùng nguy kịch, Nữu Hỗ Lộc cách cách ngày đêm hầu hạ thuốc thang, chăm sóc ân cần chu đáo, sau khi Ung Thân vương bình phục hết sức sủng ái.
Năm 1722, Ung Thân Vương lên ngôi Hoàng đế, niên hiệu Ung Chính. Phúc tấn Ô Lạt Na Lạp thị được lập làm Hoàng hậu, Trắc phúc tấn Niên thị được lập làm quý phi, Trắc phúc tấn Lý thị tấn phong làm Tề phi.
Theo thông lệ, những thiếp thất của vị Hoàng đế mới lên ngôi có danh danh vị Trắc phúc tấn mới được sách phong lên các bậc Phi, Quý phi hoặc cao hơn là Hoàng quý phi; các Cách cách chỉ được sách phong lên bậc Tần.
Tuy vậy, Ung Chính vẫn đặc cách sách phong Nữu Hỗ Lộc thị làm Hi phi - Chính tam phẩm. Trong cung, địa vị bà cao thứ 4, sau Ô Lạt Na lạp hoàng hậu, Niên quý phi và Tề phi. Năm 1730, Hi phi được phong lên ngôi Hi quý phi - Chính nhị phẩm.
Năm 1731, Ô Lạt Na lạp hoàng hậu qua đời. Trong cung Hi quý phi hiện tại là Phi tần có quyền hành cao nhất. Niên Quý phi đã qua đời vào năm 1725, Tề phi Lý thị do con trai là Hoằng Thời có hành vi lỗ mãng, không được Ung Chính yêu thích nên bị thất sủng. Hi quý phi nhanh chóng được ban quyền nhiếp quản Hậu cung.
Năm 1735, Ung Chính hoàng đế qua đời, Bảo Thân vương Hoằng Lịch kế vị, niên hiệu Càn Long, tôn bà với địa vị là Thánh Mẫu Hoàng thái hậu, phong hiệu là Sùng Khánh, gọi là Sùng Khánh hoàng thái hậu.
Sùng Khánh Hoàng Thái Hậu trong phim Hậu cung Như Ý truyện
Năm 1777, ngày 2 tháng 3, Hoàng thái hậu qua đời, thọ 85 tuổi, với thụy hiệu là Hiếu Thánh Từ Tuyên Khang Huệ Đôn Hòa Thành Huy Nhân Mục Kính Thiên Quang Thánh Hiến Hoàng hậu.
Càn Long là con nuôi hay con đẻ?
Cách đây không lâu, ba bộ phim cung đấu là "Hậu cung Chân Hoàn truyện", "Diên Hi công lược" và "Hậu cung Như Ý truyện" từng được nhiều khán giả Việt Nam quan tâm theo dõi đều nói về thân thế của vua Càn Long.
Theo đó, ba bộ phim này đều có chi tiết khẳng định Càn Long đế là con nuôi của Sùng Khánh Hoàng Thái Hậu.
Trong dân gian cũng xuất hiện nhiều giai thoại khác nhau. Có truyền thuyết kể lại rằng, do Ung thân vương (tức Ung Chính sau này) muốn lấy lòng Khang Hi Đại Đế để ngồi lên ngai vàng đã đánh tráo con gái của mình lấy con trai của Trần Các Lão - một viên quan người Hán có quan hệ mật thiết với ông. Do từng trải chốn quan trường nên Trần Các Lão đã dọn nhà về quê ở Hải Ninh sinh sống, để Ung Thân vương yên tâm mà cho gia đình ông một con đường sống. Và đứa con trai của Trần gia sau khi vào Ung vương phủ đã được Ung Thân vương đặt tên cho là Hoằng Lịch, tức Càn Long sau này.
Sau khi Càn Long biết về thân thế thật của mình, trong thời gian trị vì của mình, Càn Long đã 6 lần xuống Giang Nam du tuần. Trong đó, có tới 4 lần ông chọn Hải Ninh là điểm nghỉ chân và đều chọn ở lại tại phủ nhà họ Trần. Chính vì lẽ đó mà hậu thế đều tin rằng ông tới đây để thăm lại cha mẹ đẻ của mình, đi tuần Giang Nam chẳng qua chỉ là cái cớ.
Tuy nhiên, lịch sử lại khác xa những gì xuất hiện trên phim ảnh và những lời đồn đại trên. Hoằng Lịch - Càn Long Đế thực chất là con trai thứ 4 của Ung Chính và Sùng Khánh Hoàng Thái hậu.
Tranh vẽ chân dung Sùng Khánh Hoàng Thái Hậu và vua Càn Long
Cụ thể, vào năm Khang Hi thứ 50 (1711), ngày 13 tháng 8 (tức ngày 25 tháng 9 dương lịch), Nữu Hỗ Lộc thị sinh hạ đứa con trai tên Hoằng Lịch.
Năm Hoằng Lịch 10 tuổi, Nữu Hỗ Lộc thị lần đầu theo Ung Thân vương vào bái kiến Khang Hi Đế trong một buổi yến tiệc tại Mẫu Đơn đài ở Viên Minh Viên. Khang Hi Đế thấy Hoàng tôn Hoằng Lịch thông minh hơn người thì thập phần yêu thích, liền đón vào cung cho đọc sách, giao cho Khác Huệ Hoàng quý phi cùng Đôn Di Hoàng quý phi nuôi nấng. Nhờ đó, Nữu Hỗ Lộc Cách cách cũng được khen ngợi biết dạy con, được Ung Thân vương coi trọng, và được chính vua Khang Hi ưu ái nhận xét là "phúc hậu lạ kỳ".
Hoàng đế Càn Long rất hiếu thảo với mẹ mình và bà thường theo Càn Long du ngoạn khắp nơi, thường là đến Thẩm Dương và vùng đồng bằng sông Dương Tử. Hoàng đế thường hỏi ý kiến bà trong công việc. Khi đã cao tuổi, Thái hậu không còn nhiều sức khỏe để du ngoạn nữa, Hoàng đế Càn Long đã ngừng tất cả các chuyến đi tuần du và chỉ tuần du trở sau khi Thái hậu qua đời.