Sự thật về "quái vật tiền sử" Megalodon dưới góc nhìn khoa học: Chúng vẫn tồn tại?

Mặc dù vậy, huyền thoại về một trong những siêu quái vật hùng mạnh nhất lịch sử đã trở thành đề tài hấp dẫn cho những nhà làm phim của Hollywood.

Đã có nhiều bộ phim làm về megalodon, gần đây nhất phải kể đến bộ phim "Cá mập siêu bạo chúa" với sự tham gia của tài tử Jason Statham. Nhìn chung, hầu hết những bộ phim này đều khắc họa nên hình ảnh một con quái vật khổng lồ, khát máu và là mối đe dọa lớn với con người. Tuy nhiên, chúng ta đều biết rằng phim ảnh thường phóng đại. 

Vậy sự thật thì: Megalodon có còn tồn tại? Nếu có thì chúng có phải là mối đe dọa với con người chúng ta?

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn trả lời những câu hỏi đó dưới góc nhìn của khoa học.

"Mỗi ngày, người ta đều hỏi tôi rằng megalodon có còn tồn tại", Dana Ehret - một nhà nghiên cứu cổ sinh vật học tại Bảo tàng Bang New Jersey, Mỹ cho biết. Ông khẳng định: "Câu trả lời là không".

Câu chuyện thật sự về megalodon có thể không lên đến đỉnh điểm cao trào như cuộc đối đầu giữa con người với cá mập - nhưng di sản của nó cũng không kém phần huy hoàng.

Vào thời hoàng kim, megalodon là một thế lực hùng mạnh. Những gã khổng lồ này sinh sống vào khoảng thời gian 15,9 triệu năm trước với tư cách là một trong những dòng dõi cuối cùng của dòng cá mập megatooth (răng lớn) hiện đã tuyệt chủng.

Với chiều dài lên tới 18m và nặng hơn 50 tấn, megalodon là một trong những kẻ săn mồi lớn nhất từng tồn tại và chắc chắn là vua của các loài cá mập. Greg Skomal - một nhà nghiên cứu cá mập và là người quản lý chương trình phục hưng lại nghề cá tại Bộ Thủy sản Massachusetts, gọi chúng một cách trìu mến là "phiên bản lớn của cá mập trắng khổng lồ".

Cụ thể, cá mập trắng khổng lồ với kích cỡ tối đa là 6m - chỉ bằng một phần ba kích cỡ của megalodon. Thật đáng kinh ngạc.

Kích cỡ khổng lồ của megalodon.

Trái với niềm tin phổ biến, cá mập trắng khổng lồ không phải là những đứa cháu bị thất lạc từ lâu của megalodon. Tuy nhiên, cả hai đều chiếm giữ ngôi vị đứng đầu chuỗi thức ăn, chỉ là ở những thời điểm khác nhau trong lịch sử.

Chính bởi điều này, nhiều giả thuyết về sinh lý và hành vi của megalodon được dựa trên cá mập trắng khổng lồ. Tuy nhiên, hiện nay các nhà khoa học biết rằng mặc dù có nhiều nét tương đồng, đây là 2 loài độc lập mà không có nhiều mối liên hệ di truyền.

Để giữ được vóc dáng vĩ đại, megalodon rất có thể đã xơi tái những con cá voi, cá heo và hải cẩu, tiêu thụ khoảng 1 tấn thực phẩm mỗi ngày - một công việc hết sức dễ dàng với những chiếc răng dài tới 15 cm và lực cắn mạnh nhất trong số các động vật từng tồn tại trên Trái Đất.

Ngay cả khi thỉnh thoảng ăn xác chết, megalodon có khả năng là những kẻ săn mồi chủ động với bằng chứng là những rãnh khủng khiếp được tìm thấy trong xương cá voi và cá heo nằm rải rác dọc theo những bờ biển trên khắp thế giới.

Những chiếc răng của megalodon đã giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về sinh vật này. Không giống con người, cá mập thay răng liên tục, ước tính hơn 20.000 chiếc răng của chúng đã rụng trong suốt cuộc đời.

Cái miệng khổng lồ của nó có tới năm hàm răng mới được sắp xếp giống như bánh xe roulette đồng tâm, chờ đợi để thế chỗ của những người tiền nhiệm. Theo Hans Sues - nhà nghiên cứu động vật có xương sống tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Smithsonian, con người đã thu thập được một số lượng lớn răng của megalodon (lên tới con số hàng ngàn), và những hóa thạch này là một nguồn thông tin quan trọng về con quái vật.

Những chiếc răng không chỉ là những di sản phong phú nhất mà còn là thứ duy nhất còn tồn tại cho đến ngày nay của megalodon. Cá mập là loài cá sụn - chỉ có một số ít xương của chúng bị vôi hóa. Về cơ bản, chúng là những gã khổng lồ với những chiếc vây (và dưới góc nhìn này, có vẻ ít đáng sợ hơn nhiều).

Cấu trúc cơ thể dựa trên sụn cho phép chúng bơi nhanh hơn - một lợi thế không nhỏ khi săn đuổi con mồi. Tuy nhiên, những gì tốt cho megalodon không hẳn là tốt cho những nhà nghiên cứu về cá mập: Sụn không được thiết kế để tồn tại qua nhiều thời đại, có nghĩa là megalodon đã bỏ qua một kỷ lục hóa thạch khá đẹp.

Tuy nhiên, là một trong những di sản duy nhất, những chiếc răng của megalodon vẫn rất có giá trị. "Những chiếc răng thực sự quan trọng", Meghan Balk - một nhà nghiên cứu về cổ sinh vật học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Smithsonian, người đã nghiên cứu megalodon, cho biết. 

"Chúng tương tác với môi trường và chỉ ra cách thức megalodon xẻ thịt con mồi. Chúng là những manh mối tốt nhất mà chúng ta có".

Chiếc răng hóa thạch của megalodon so với răng của cá mập trắng khổng lồ

Đáng buồn thay, các đặc điểm gây kinh ngạc xác định sự tồn tại của megalodon cũng có thể là thứ đã đẩy loài vật săn mồi hàng đầu này đến con đường tuyệt chủng. Sự thật chính xác về sự biến mất của megalodon vẫn còn rất nhiều tranh cãi nhưng nó có khả năng là một trong những yếu tố góp phần vào sự sụp đổ của chúng.

Với kích cỡ khổng lồ như vậy, có rất ít thứ dưới biển có thể làm khó được megalodon. Không có đối thủ xứng tầm trong tự nhiên, megalodon đã có một thời kỳ cai trị độc tài, thống trị cả một hệ sinh thái rộng lớn.

Tất cả những thứ megalodon cần để sinh trưởng và phát triển là những con mồi béo ngậy và những vườn ươm ven biển để sinh sản. Tuy nhiên, vào khoảng 2,6 triệu năm trước, dường như cá thể cuối cùng của chúng đã rời bỏ con tàu cuộc sống - trong khoảng thời gian của kỷ băng hà gần đây nhất.

Thời gian đó không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên: Khí hậu lạnh đã tác động đến số lượng lớn megalodon. Rất có thể megalodon đã phải vật lộn để giữ ấm cơ thể khi nước biển lạnh dần.

Tuy nhiên, theo Catalina Pimiento - một nhà cổ sinh vật học, chuyên gia về megalodon tại Đại học Swansea và thành viên của Viện nghiên cứu nhiệt đới Smithsonian ở Panama, sự thay đổi đột ngột của thời tiết có thể ảnh hưởng tới nhiều động vật khác hơn là megalodon.

Giống như cá mập trắng khổng lồ, megalodon có thể rất giỏi trong việc giữ nhiệt độ cơ thể ấm hơn so với vùng nước xung quanh - một khả năng hiếm thấy ở các loài cá.

Mặc dù có nhiều nét tương đồng, cá mập trắng không phải là hậu duệ của Megalodon

Thay vào đó, Pimiento cho biết, khi mực nước biển giảm do các đại dương bị đóng băng, môi trường sống bị thu hẹp, kéo theo sự ra đi của khoảng 55% các loài động vật có vú - những con mồi chính của megalodon.

Đồng thời, những kẻ săn mồi hàng đầu khác như cá voi sát thủ và cá mập trắng khổng lồ bắt đầu bơi ra những vùng biển, cạnh tranh gay gắt với megalodon trên nguồn tài nguyên đang dần cạn kiệt. Vào thời điểm nhiệt độ bắt đầu tăng lên, megalodon đã biến mất từ lâu.

Một giả thuyết phổ biến vốn rất được những fan hâm mộ của megalodon yêu thích đó là những sinh vật khổng lồ này vẫn còn ẩn nấp đâu đó ở dưới độ sâu chưa được khám phá của các đại dương trên thế giới. Ở đó, chúng sống trong yên lặng, chờ đợi thời cơ cho đến khi bắt gặp một chiếc tàu ngầm kém may mắn.

(Đây thực chất là cốt truyện của bộ phim Cá mập siêu bạo chúa). Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia về cá mập đều chế giễu giả thuyết này. Như Skomal nói: "Chúng tôi đã dành thời gian đủ lâu đánh bắt cá trên khắp các đại dương để cảm nhận được những gì ở đó và những gì không".

Sự kết thúc của loài khủng long bắt đầu từ khoảng 66 triệu năm trước trong khi những siêu cá mập này lại tung hoành trên biển gần 64 triệu năm sau đó. Vài triệu năm là một khoảng thời gian dài để trượt xuống dưới đáy biển sâu mà không được chú ý tới.

Hơn nữa, để duy trì chế độ tàng hình vĩnh viễn ở những độ sâu khủng khiếp đó, megalodon cần phải trải qua một số thay đổi khá quyết liệt. Đáy biển vốn tối tăm và lạnh lẽo. Các sinh vật sống ở những môi trường này đã buộc phải nghĩ ra một số cách sáng tạo để chống chọi lại môi trường khắc nghiệt và càng xuống sâu, những điều kỳ lạ hơn sẽ xảy ra.

Theo Skomal, những con cá mập trắng khổng lồ - đại diện gần gũi nhất của megalodon - không thể ở dưới đáy biển sâu quá vài tiếng đồng hồ mỗi lần. Ngoài ra, một thực tế là, so với những vùng biển nông, đáy biển sâu có ít con mồi hơn nhiều. Ngay cả khi được trang bị những chiếc áo da ấm áp nhất, megalodon cũng sẽ bị thiếu hụt calo liên tục dưới đáy biển sâu.

Bretton Kent, giáo sư tại Đại học Maryland, chuyên gia nghiên cứu về các loài cá mập đã tuyệt chủng, cho biết thêm, nhiều sinh vật ở dưới vực sâu đại dương có xu hướng bơi chậm - một đặc điểm không giống với megalodon. Nếu một số phiên bản của loài cá mập đã tuyệt chủng này vẫn còn tồn tại dưới các rãnh sâu thì nó sẽ trông không giống bất kỳ một con megalodon nào cả.

Các chuyên gia về cá mập tự tin rằng chúng ta đang sống trong một thế giới mà megalodon không còn tồn tại. Tuy nhiên, liệu có thể mang megalodon quay trở lại thời đại của chúng ta, một Công viên kỷ Jura? Theo Ehret, "điều đó đơn giản là không thể xảy ra".

Về mặt lý thuyết, có một vài cách để biến điều này thành sự thật - và cả hai đều đi vào ngõ cụt. Đầu tiên, các nhà khoa học có thể lấy một hậu duệ còn sống của một sinh vật đã tuyệt chủng và kích hoạt các gen cổ xưa đã không còn hoạt động. Việc lật ngược các công tác này có thể cho phép biểu hiện một số đặc điểm của tổ tiên.

Điều này nghe có vẻ điên rồ, nhưng một số nhà nghiên cứu đang tìm cách quay ngược bánh xe thời gian với hy vọng có thể hồi sinh được khủng long. Tuy nhiên, hậu duệ cuối cùng của dòng dõi "cá mập răng lớn" đã tuyệt chủng từ lâu.

Cách thứ hai, bắt đầu từ gen - thậm chí còn khó khăn hơn. Để tạo ra một con megalodon, những nhà khoa học sẽ cần DNA - và điều này là không khả thi. DNA không được thiết kế để tồn tại qua hàng triệu năm.

Ngay cả khi các nhà khoa học đủ may mắn để lấy được một vài đoạn DNA của megalodon ra khỏi những chiếc răng của chúng thì đây cũng chỉ là những bước tiến nhỏ nhất.

Phần lớn các mảnh ghép vẫn còn thiếu và không có ngữ cảnh, các khối gen không có nhiều giá trị sử dụng. Sues, một nhà cổ sinh vật học, so sánh quá trình này giống như cố gắng lắp ráp danh bạ điện thoại của toàn bộ Manhattan chỉ với 2 số điện thoại.

Tuy nhiên, hãy tạm gác lại những hoài nghi sang một bên. Giả sử một tai nạn kỳ lạ trong kỹ thuật di truyền hoặc một cánh cổng thời gian mang một con quái vật từ 3 triệu năm trước trở lại hiện tại. Nếu các ngôi sao thẳng hàng, liệu megalodon có phải là mối đe dọa với con người?

"Chúng thậm chí sẽ không nghĩ đến việc ăn thịt chúng ta đến lần thứ 2", Sues cho biết. Ông dừng lại, "Chúng sẽ nghĩ rằng chúng ta quá nhỏ bé và chẳng bõ dính răng, chỉ giống như một món khai vị".

Pimiento đồng ý rằng con người sẽ không phải là thứ đầu tiên megalodon nghĩ tới trong thực đơn. "Chúng ta không đủ chất béo". Với những lựa chọn hấp dẫn hơn nhiều như cá voi và hải cẩu, megalodon chắc chắn sẽ không lãng phí thời gian với chúng ta.

Tuy nhiên, công bằng mà nói, thức ăn vẫn là thức ăn - nếu thử treo lủng lẳng một người trước mặt một con megalodon hung dữ thì có lẽ nó cũng sẽ chẳng bỏ qua.

Trong mọi trường hợp, không có lý do gì để lo sợ một cuộc tấn công của một con megalodon khi bạn đi tắm biển vào lần tới. Chúng ta đã đi đến kết luận đó từ lâu. Tuy nhiên, ngay cả khi đã làm thất vọng những fan hâm mộ của megalodon với thông tin này, Ehret cũng không muốn để họ phải buồn lâu.

"Megalodon rất tuyệt", ông nói. "Nhưng có lẽ hãy ngừng cố gắng mang trở lại những thứ đã không còn tồn tại. Thay vào đó, hãy ra ngoài và trân trọng tất cả những thứ vẫn còn tồn tại đến ngày hôm nay... Chúng thực sự rất tuyệt".

Nguồn: Smithsonianmag.com