Năm 1965, nhà khảo cổ học 50 tuổi người Argentina - Juan Moritz đến Ecuador để nghiên cứu các bộ lạc và dân tộc học khác nhau trong khu vực. Tuy nhiên, trong một lần điều tra và nghiên cứu vào tháng 6 năm đó, ông tình cờ phát hiện ra một đường hầm lớn không rõ nguồn gốc, Moritz đã vào đường hầm và khảo sát hàng trăm km và tìm thấy nhiều di vật văn hóa. Moritz ước tính đường hầm này nằm sâu dưới lòng đất và có thể dẫn đến phương nam của lục địa Châu Mỹ.
Năm 1969, Moritz yêu cầu diện kiến Tổng thống Ecuador và trình cho ông một báo cáo về đường hầm bí ẩn. Vào tháng 7 năm 1969, Juan Moritz có được những giấy tờ do nhà nước Ecuador ủy quyền và chứng minh rằng ông có quyền sở hữu các hang động ngầm ở Ecuador, nhưng phải chịu sự giám sát của chính phủ nước sở tại.
Hiện tại, đường hầm này mới chỉ được khảo sát và đo đạc hàng trăm km ở Ecuador và Peru, ước tính chiều dài hơn 4.000 km, người ta không biết nó sẽ đi đến đâu, lối vào của đường hầm này thời gian đó vẫn do các bộ lạc bản địa canh gác ngày đêm chặt chẽ.
Vào ngày 4 tháng 3 năm 1972, một nhóm điều tra khoa học bao gồm các nhà khảo cổ người Ecuador bao gồm cả Franz và Mardi, do Moritz dẫn đầu, một lần nữa điều tra đường hầm. Tại đây Moritz nhìn thấy những lối đi và tường rộng, thẳng tắp, nhiều cửa và cổng bằng đá tinh xảo, trong khi đó, phần mái đại sảnh trơn nhẵn có diện tích lên tới hơn 20.000 mét vuông. Trong đó có nhiều trục thông gió có chiều dài 1mét, chiều rộng 80 cm cách nhau từ 1,8 đến 3 mét.
Nhóm điều tra cho rằng đây là một trong những kiến trúc hang động nhân tạo lớn nhất trên thế giới và cũng là một trong những bí ấn khó giải đáp nhất trên hành tinh của chúng ta. Trong đường hầm này lưu giữ vô số di vật cổ vô cùng quý giá, có giá trị lịch sử văn hóa to lớn đối với nhân loại. Ngay sau khi bước vào lối vào của đường hầm được Moritz phát hiện, có một hội trường khổng lồ rộng 140m, dài 150m, kích thước tương đương với kích thước của một xưởng chứa máy bay hiện đại.
Ngoài ra còn có một cái bàn và bảy cái ghế ở giữa hội trường này. Những bộ bàn ghế này không phải bằng đá cũng không phải bằng gỗ, chất liệu làm ra chúng cứng như kim loại và nhiều khả năng có nguồn gốc nhân tạo. Người ta ước tính rằng nó có lịch sử ít nhất 50.000 năm, nhưng trên thực tế tuổi của nó thậm chí còn lâu đời hơn.
Trong hội trường có nhiều mô hình động vật làm bằng vàng ròng, chẳng hạn như thằn lằn giám sát, voi, sư tử, cá sấu, báo đốm, lạc đà, gấu, vượn, bò rừng, sói, cũng như ốc và cua. Trong đó, một số loài động vật lai không có nguồn gốc từ Châu Mỹ, chẳng hạn như voi, sư tử và lạc đà.
Vậy ai đã tạo ra các mô hình này và đặt chúng trong đường hầm? Đáng ngạc nhiên hơn nữa là một con khủng long được chạm khắc trên phiến đá dài 53 cm và rộng 29 cm trong đường hầm!
Khủng long đã tuyệt chủng cách đây 64 triệu năm, và tất cả những gì con người biết về khủng long ngày nay đều bắt nguồn từ việc nghiên cứu hóa thạch khủng long. Vậy làm thế nào những người tạo ra những đường hầm này biết về khủng long? Có lẽ họ đã nghiên cứu hóa thạch khủng long bằng phương pháp công nghệ cao như người hiện đại?
Một tấm bùa bằng đá có chiều cao 12 cm và chiều rộng 6 cm cũng được tìm thấy trong đường hầm, được xác định là một di vật từ năm 9.000 Trước Công nguyên đến 4.000 năm Trước Công nguyên. Mặt sau của nó là một nửa cong của mặt trăng cùng với một mặt trời rạng rỡ, và ở mặt trước là một sinh vật nhỏ - có vẻ giống với một đứa trẻ đang cầm Mặt Trăng ở tay phải, Mặt Trời ở tay trái và đang đứng trên một hình tròn tượng trưng cho Trái Đất.
Chỉ khi Magellan hoàn thành chuyến đi vòng quanh năm 1522, nhân loại mới lần đầu tiên xác nhận rằng Trái Đất là một hình cầu. Vậy trong thời tiền sử, làm thế nào mà nhân loại lại biết chúng ta đang sống trên một quả cầu?
Trong đường hầm còn có một hình đá được chạm khắc bí ẩn - một người đội mũ bảo hiểm, đeo dây nối tai có hình dáng kỳ lạ, mặc trang phục có nhiều cúc áo. Trang phục kỳ dị này khiến người ta tự nhiên liên tưởng đến các phi hành gia ngoài hành tinh. Nhưng trong số tất cả các bảo vật, quý nhất là cuốn sách vàng được nhắc đến trong truyền thuyết xa xưa của nhiều dân tộc bản địa. Bìa của cuốn sách vàng này được làm từ một tấm kim loại không rõ nguồn gốc, trong khi các phần khác được làm từ những lá kim loại mỏng.
Khổ trang của cuốn sách là 96 × 48 cm, trên mỗi trang đều được đóng một con dấu lạ, ước tính cuốn sách này có đến hàng nghìn trang. Các chữ trên cuốn sách dường như được ép bằng thiết bị và những chữ này khác với bất kỳ loại chữ viết nào của nhân loại hiện tại.
Cha xứ Carlos Crespi Croci sống ở Guanga, Ecuador trong 45 năm. Trong 20 năm qua, ông đã sưu tập một số lượng lớn các tác phẩm chạm khắc đá, vàng và bạc của thổ dân Châu Mỹ. Vị linh mục này đã dẫn nhóm điều tra đến thăm phòng sưu tập của mình. Đầu tiên là những tác phẩm được chạm khắc trên đá, sau đó là vàng, đồng và các tác phẩm nghệ thuật bằng nhiều thứ kim loại khác nhau được cho là thuộc về Đế chế Inca, ngoài ra ở phòng trưng bày thứ ba còn có những tác phẩm được làm bằng vàng nguyên chất.
Một số lượng lớn lá kim loại trong bộ sưu tập của Cha Carlos Crespi Croci được khắc các ngôi sao, mặt trăng, mặt trời và rắn. Một miếng vàng lá có một kim tự tháp được khắc ở trung tâm, những con rắn ở mỗi bên, hai mặt trời ở trên và hai "quái vật" có vẻ ngoài giống như phi hành gia và hai con vật giống cừu bên dưới. Phía trên kim tự tháp có nhiều hình tròn chấm kỳ lạ.
Vào thời tiền sử xa xôi, ai đã xây dựng đường hầm tráng lệ này? Ai đã để lại kho báu trong những đường hầm này? Và những lời giải đáp sẽ chờ đợi chúng ta ở phần thứ hai và cũng là phần cuối của bài viết này.