“Đa năng” và “linh hoạt” là những tính từ Thomas Tuchel sử dụng để mô tả Sterling. Khi ký bản hợp đồng 47,5 triệu bảng vào hè qua, HLV người Đức kỳ vọng khả năng chơi được nhiều vị trí khác nhau trên hàng công của tuyển thủ Anh có thể cung cấp thêm lựa chọn nhân sự cho Chelsea.

Graham Potter cũng nhiều lần ca ngợi sự linh hoạt trong lối chơi của Sterling từ lúc ông thay thế Tuchel để nắm quyền “The Blues” hồi tháng 9. Điểm tương đồng của hai HLV này là nhận ra năng lực đặc trưng của cựu sao Manchester City và sử dụng anh rất nhiều. Song, cách dùng Sterling của mỗi người trên thực tế lại khác nhau.

Potter thử nghiệm Sterling ở 'wing-back'

Khi còn tại vị, Tuchel chỉ dừng ở việc xếp Sterling chơi tiền đạo cánh, số 9 ảo hoặc đá cặp với một tiền đạo khác. Trong khi đó, Potter tận dụng tối đa sự “đa năng” của chân sút 27 tuổi để xếp anh ở cả vị trí wing-back phải lẫn trái (còn gọi là hậu vệ biên tấn công).

Chiến lược gia của Chelsea phần nào buộc phải bố trí như vậy vì nhiều trụ cột trong đội gặp chấn thương. “Việc mất người thật khó chịu, chúng tôi đang cố tìm sự cân bằng phù hợp”, Potter chia sẻ hồi đầu tháng 10 khi liên tiếp nhận tin chấn thương từ Wesley Fofana, N’Golo Kante và Reece James.

Sự vắng mặt của James làm cho Potter đau đầu nhất vì cầu thủ này là wing-back phải duy nhất của Chelsea. Sterling là thử nghiệm đầu tiên của HLV người Anh để thay thế vị trí của James. Tuy nhiên, thử nghiệm này nhanh chóng thất bại chỉ sau hiệp 1 trận gặp Aston Villa tại vòng 11 Premier League khi Sterling không quen với cánh phải.

Từ đó, Sterling không còn ra sân ở wing-back phải mà bắt đầu xuất hiện ở cánh đối diện. Sau cuộc đối đầu Aston Villa, cầu thủ người Anh chơi ở wing-back trái trong 3 trên 4 lần ra sân gần nhất. Điều này diễn ra bất chấp Ben Chilwell và Marc Cucurella - 2 hậu vệ cánh thuần - đủ khả năng ra sân.

Potter sử dụng Sterling ở wing-back trái mặc dù Chilwell và Cucurella lành lặn.

Đáng chú ý, Potter chỉ sử dụng Sterling ở wing-back trái trước những đối thủ chơi với một cầu thủ ở biên. Những đối thủ này là Brentford với sơ đồ 3-5-2 ở vòng 12 Premier League và Salzburg với sơ đồ 4-3-1-2 ở lượt về vòng bảng Champions League. Còn trong trận đấu gặp Manchester United diễn ra vào giữa 2 trận này, Sterling vẫn chơi trên hàng công vì đối thủ sử dụng sơ đồ 4-1-4-1.

Sterling là cầu thủ thiên về tấn công nên sự sắp xếp của Potter là dễ hiểu. Nếu đối đầu với hai người ở biên, Sterling sẽ không phát huy được khả năng đột phá của mình, hoặc thậm chí phải hỗ trợ phòng ngự suốt trận. Còn với các đối thủ chơi tập trung đông ở trung lộ và chỉ chơi một người ở cánh, khả năng qua người của Sterling sẽ có tác dụng.

Song, mọi kế hoạch của Potter đổ vỡ khi đối đầu với đội bóng cũ Brighton ở vòng 14 Premier League. Tân HLV Roberto De Zerbi của Brighton, dùng sơ đồ 3-4-3 trong 4 trên 5 trận trước đó, bất ngờ đổi sang 4-2-3-1 trước Chelsea. Kết quả sau cùng là thất bại 1-4 cho “The Blues” trong ngày Sterling bị phong tỏa hoàn toàn trên sân Falmer.

Trước trận thua đậm này, Potter chỉ thủng lưới 4 bàn trong 9 trận trước đó từ khi dẫn dắt Chelsea. Điều này phần nào củng cố niềm tin trong HLV người Anh rằng những đổi mới trong chiến thuật của ông vẫn hiệu quả. Việc Brighton bất ngờ đổi chiến thuật nằm ngoài toan tính của Potter, và nó cho thấy HLV này cần cẩn trọng hơn khi sử dụng Sterling ở wing-back trong những trận tới.

Việc để Sterling xa khung thành có thể là cách để Potter khám phá cách cậu học trò này thích nghi. Thế nhưng nó vấp phải nhiều tranh cãi vì làm giảm sự hiệu quả của cầu thủ này trên mặt trận tấn công. Theo thống kê từ Sky Sports , số pha qua người (Take-ons), bàn thắng (Goals) và kiến tạo (Assists) trung bình của chân sút 27 tuổi khi chơi ở wing-back ít hơn so với khi ra sân trên hàng công.

Số liệu thống kê của Sterling trong màu áo Man City và Chelsea. Đồ họa: Minh Phúc.

Tuy vậy, số pha dứt điểm (shots) và số đường chuyển thành công ở 1/3 cuối sân (Final-third passes) trung bình của Sterling trong một trận không hề suy giảm khi chơi ở wing-back. Điều này cho thấy sự thay đổi của Potter không ảnh hưởng nhiều đến số lần Sterling xuất hiện ở mặt trận tấn công.

Bản đồ dưới so sánh vị trí hoạt động trung bình của Sterling khi chơi wing-back và tiền đạo (phải) ở mùa này. Rõ ràng, Sterling vẫn luôn được phép chơi ở phần sân đối phương nhiều hơn sân nhà.

Bản đồ nhiệt cho thấy Sterling luôn dâng cao để chơi tấn công dù chơi wing-back hay tiền đạo. Ảnh: Sky Sports.

Mặc dù vậy, không thể phủ nhận rằng việc Potter xếp cầu thủ người Anh ở wing-back khiến anh khó tiếp cận vòng cấm hơn so với vị trí tiền đạo đơn thuần. Đến nay, anh mới chỉ có vỏn vẹn một bàn thắng dưới thời Potter.

Thử nghiệm của Potter cần thêm thời gian để đưa ra kết quả chính xác nhất. Song, với một tiền đạo như Sterling, số lần đóng góp vào bàn thắng giảm sút là tín hiệu đáng báo động. Những thay đổi của Potter góp phần khiến thông số tấn công của Sterling tại Chelsea ngày càng tệ đi so với hồi còn ở Man City.

Những chỉ số tấn công của Sterling tại Chelsea thấp hơn nhiều so với hồi còn ở Man City. Ảnh: Sky Sports.

Lựa chọn nằm trong tay Southgate

Vị trí wing-back của đội tuyển Anh đang mong manh khi Reece James, Kyle Walker và Kyle Walker-Peters dính chấn thương. Trong khi đó, Trent Alexander-Arnold từ lâu luôn bị Gareth Southgate ngó lơ. Trong tình thế thiếu người, HLV này có thể cân nhắc xếp Sterling chơi wing-back sau khi chứng kiến giai đoạn vừa qua của anh tại Chelsea.

Tuy nhiên, tỷ lệ để việc này trở thành hiện thực ở World Cup là rất thấp. Nguyên nhân là Sterling tuy đã làm quen nhưng chưa chơi tròn vai. Trong trường hợp Southgate mất hết những lựa chọn ưa thích, nhiều khả năng ông vẫn sẽ lựa chọn một wing-back thuần như Arnold thay vì Sterling mặc dù bản thân không thích mẫu hậu vệ như cầu thủ của Liverpool.

Thế nhưng, lý do lớn nhất khiến Southgate khó lòng sử dụng Sterling ở wing-back là vì cựu sao Man City vốn mặc định có suất đá chính trên hàng tấn công của Anh. Sterling có 19 bàn thắng sau 79 lần ra sân cho “Tam Sư”, phần lớn trong số đó đến dưới thời Southgate.

Không chỉ vậy, tiền đạo 27 tuổi là ngôi sao sáng nhất của tuyển Anh tại Euro 2021. Anh ghi những bàn thắng quan trọng giúp đội của mình vào đến vòng chung kết và lọt vào đội hình tiêu biểu của giải đấu.

Sterling có cái duyên khi chơi trên hàng công tuyển Anh đặc biệt là dưới thời Southgate, nên thật phí phạm nếu để anh đá wing-back. Đáng nói thay, cầu thủ của Chelsea cũng mới chỉ được thử nghiệm ở vị trí này.

Điều đáng lo duy nhất là phong độ hiện tại của Sterling. Việc phải đá trái sở trường có thể khiến cầu thủ này mất cảm giác tấn công khi trở lại hàng tiền đạo. Những màn trình diễn không tốt của anh ở CLB mới cũng làm dấy lên nhiều nghi ngờ.

Việc này giống với hành trình bước vào Euro 2021 của Sterling. Khi đó, tiền đạo 27 tuổi vừa có mùa giải tệ nhất tại Man City với thông số tệ nhất trong 7 mùa giải gắn bó. Sterling thậm chí chỉ ra sân 2 lần trong hành trình đến trận chung kết Champions League mùa giải 2020/2021 của Man City.

Tuy nhiên, Sterling đập tan mọi nghi ngờ bằng sự bùng nổ trên tuyển Anh tại Euro vài tháng sau đó. Southgate đã đúng khi sử dụng Sterling và ông nhiều khả năng sẽ một lần nữa đặt niềm tin vào cậu học trò cưng ở World Cup này bất chấp phong độ tệ hại của anh tại Chelsea. Tuyển Anh và Southgate đều hi vọng Sterling sẽ đáp trả nghi ngờ như cách anh làm hồi 18 tháng trước.