Theo trang tin Euractiv.sk (Slovakia) ngày 7/11, các quan chức hải quan Slovakia đã cho phép xuất khẩu hàng nghìn mặt hàng được sử dụng để sản xuất vật tư cho quân đội Nga kể từ khi bắt đầu nổ ra cuộc xung đột với Ukraine.
Nguồn tin trên dẫn báo cáo của tờ Denník N cho biết, các mặt hàng được xuất khẩu bao gồm ổ trục, động cơ, thiết bị điện tử và máy móc được sử dụng để sản xuất các thành phần lốp xe và có thể được sử dụng trong sản xuất xe tăng, xe bọc thép, các hệ thống tên lửa hoặc thậm chí cả bệ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa. Nhiều mặt hàng có thể là lưỡng dụng.
Ví dụ, quân đội Ukraine đã phát hiện thấy một động cơ Rotax 912 do Áo chế tạo, thường được sử dụng trong các máy bay dân dụng hạng nhẹ, trong số máy bay không người lái bị bắn hạ. Nhà sản xuất động cơ, công ty Rotax của Áo, đã từ chối xuất khẩu động cơ của họ, nhưng Văn phòng Hải quan Slovakia đã cho phép một công ty nhỏ của Slovakia xuất khẩu động cơ này vào tháng 4 năm nay.
Nhiều chuyến hàng đã đến thẳng các công ty Nga, vốn là công ty con của quân đội Nga. Vào tháng 3, hải quan Slovakia đã cho phép xuất khẩu toàn bộ dây chuyền sản xuất lốp xe cỡ lớn cho một công ty ở Tatarstan của Nga.
Theo Denník N, trong hầu hết các trường hợp, không rõ liệu các nhà xuất khẩu là các công ty Slovakia hay họ đến từ các quốc gia khác. Vấn đề ở đây là trong quá trình phê duyệt xuất khẩu, các nhân viên hải quan có thể đã không xác minh xem hàng hóa [xuất khẩu] có thể được sử dụng để sản xuất công nghệ quân sự hay không.
“Chúng tôi không quyết định liệu hàng hóa xuất khẩu sang Nga có được quân đội Nga sử dụng hay không”, Cơ quan Quản lý Tài chính Slovakia chịu trách nhiệm về vấn đề hải quan, cho biết trong tuyên bố. Cơ quan này cũng phủ nhận bất kỳ hàng hóa xuất khẩu nào có tính chất lưỡng dụng.
Bộ trưởng Quốc phòng Slovakia Jaroslav Naď cho biết đây là vấn đề đáng quan tâm và sẽ điều tra một cách toàn diện. Ông nói với Denník N: “Sau khi toàn bộ danh sách các mặt hàng được cung cấp được đánh giá, chúng tôi sẽ thực hiện các biện pháp thích hợp".
Các ủy ban quốc phòng, an ninh và tài chính của Quốc hội Slovakia sẽ được triệu tập cho một cuộc họp chung để thảo luận về vấn đề này.
Theo nguồn tin từ cơ quan hải quan Séc, vấn đề là các cơ quan chức năng của Slovakia không tiến hành điều tra đối với hàng hóa xuất khẩu. “Chúng tôi cấp hàng trăm giấy phép mỗi năm và rà soát mọi hoạt động xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng. Ở Slovakia, những trường hợp được xem xét đều thuộc các đơn vị khác nhau. Đó là một lỗ hổng an ninh và Slovakia là mắt xích yếu trong việc này”, nguồn tin trên cho biết.
Về phần mình, Pavel Havlíček, một chuyên gia thuộc Hiệp hội các vấn đề quốc tế Séc, nhận định: “Điều đáng chú ý là Séc cho thấy số liệu xuất khẩu rất khác so với Slovakia. Hơn nữa, Slovakia có sự chênh lệch về số liệu xuất khẩu chính thức quá lớn nên điều đó đặt ra một số nghi vấn”.
EURACTIV.sk đã hỏi Ủy ban châu Âu liệu trường hợp của Slovakia có thể được coi là hành vi vi phạm các lệnh trừng phạt mà EU áp đặt với Nga hay không.
“Các quốc gia thành viên chịu trách nhiệm về việc thực hiện các lệnh trừng phạt của EU. Ủy ban châu Âu không đủ thẩm quyền để đánh giá các trường hợp áp dụng biện pháp trừng phạt riêng lẻ”, một phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu trả lời.