Tổng thống Mỹ săn lùng giống lúa Việt Nam
"Hai thế kỷ trước, trong những ngày đầu của lịch sử nước Mỹ, chúng tôi đã tiến ra biển lớn để tìm kiếm đối tác thương mại, và một trong những quốc gia đầu tiên chúng tôi gặp là Việt Nam. Trên thực tế, một trong những người cha lập quốc của chúng tôi, Tổng thống Thomas Jefferson, đã cố gắng lấy hạt giống lúa từ Việt Nam để trồng trên trang trại của ông ở Virginia cách đây 200 năm", nguyên văn lời phát biểu của cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton trong chuyến thăm Việt Nam vào một chiều năm 2000.
Câu chuyện Tổng thống Mỹ Thomas Jefferson săn lùng giống gạo Việt Nam là một câu chuyện nổi tiếng.
Năm 1787, khi còn làm công sứ Mỹ tại Pháp, Jefferson đã bắt đầu quan tâm đến việc lấy hạt giống lúa từ Việt Nam (lúc đó quốc hiệu nước ta là Đại Việt), vì giống lúa này được một nhà truyền giáo phương Tây truyền tụng là rất trắng, hương vị thơm ngon và sản lượng cao.
Trong cuộc tìm kiếm toàn cầu của mình, ông đã gặp Hoàng tử Cảnh, con trai của vua Gia Long – khi hoàng tử này sang Pháp.
Trước khi phái đoàn Việt Nam rời Pháp vào tháng 12, Jefferson đã tiếp kiến hoàng tử trẻ và đề nghị hoàng tử gửi giống lúa đó.
Vào tháng 3 năm 1789, khi không có tin tức gì từ Việt Nam và sắp rời khỏi Pháp, Jefferson đã gửi một đề nghị khác, vẫn chỉ định giống gạo của Đại Việt. Tiếc là tình thế lúc bấy giờ không cho phép.
Ngôi sao xuất khẩu tỷ đô
Theo báo Thế giới và Việt Nam, cựu Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Lê Minh Hoan từng tự hào nói rằng thành tựu ngành lúa gạo Việt Nam hiện nay được cả thế giới ngưỡng mộ. Từ một đất nước chạy ăn từng bữa, Việt Nam đã vươn lên thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.
Năm 1989 đánh dấu một sự kiện lịch sử trong ngành lúa gạo Việt Nam: Lần đầu tiên nước ta xuất khẩu được một triệu tấn gạo, sau nhiều năm phải nhập khẩu với số lượng lớn.
Ngành lúa gạo Việt Nam có điểm xuất phát thấp trong khu vực. Trong khi một số nước như Philippines và Indonesia đã tự túc được lương thực, thì Việt Nam từng là nước nhập khẩu gạo lớn mỗi năm.
Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian, Việt Nam đã vươn lên trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, còn Philippines và Indonesia cho tới nay vẫn phải nhập khẩu gạo.
Hiện nay, năng suất lúa của Việt Nam cao nhất Đông Nam Á, đạt 5–7 tấn/ha, gần gấp đôi Thái Lan và gấp 1,5 lần Ấn Độ. Gạo Việt Nam hiện diện ở 150 quốc gia trên thế giới.
Năm 2024, ngành gạo xác lập kỷ lục xuất khẩu mới cả về sản lượng và kim ngạch, lần đầu tiên xuất khẩu vượt 9 triệu tấn, mang về gần 5,8 tỷ USD, củng cố vị thế quốc gia xuất khẩu gạo top 3 thế giới của Việt Nam.
Đáng chú ý, theo Báo Nhân dân, trong 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam xuất khẩu khoảng 4,72 triệu tấn gạo, tăng 3,5% so với cùng kỳ, vượt Thái Lan với 3,73 triệu tấn (giảm mạnh 27,3%) so với cùng kỳ năm trước.
Thành tích này giúp Việt Nam tạm nắm vị trí số hai toàn cầu, chỉ đứng sau Ấn Độ, quốc gia đã bán ra 11,68 triệu tấn, tăng 36,5% trong cùng thời gian kể trên. Sang tháng 7, Việt Nam tiếp tục nâng tổng lượng xuất khẩu 7 tháng lên 5,5 triệu tấn, thu về 2,81 tỷ USD.
Cuộc đua giữa Việt Nam và Thái Lan cho vị trí số hai trên bản đồ xuất khẩu gạo đã kéo dài nhiều năm. Thái Lan có lợi thế lâu đời về thương hiệu, đặc biệt là phân khúc gạo thơm chất lượng cao như Hom Mali, được nhiều thị trường cao cấp ưa chuộng. Khi thời tiết thuận lợi, Thái Lan có thể nhanh chóng tăng sản lượng, gây áp lực lên các thị trường Việt Nam đang khai thác.
Ngắn hạn (6–12 tháng), Việt Nam vẫn có thể giữ vị trí thứ hai nhờ nguồn cung ổn định và các hợp đồng đã ký. Nhưng trung hạn (1–3 năm), nếu Ấn Độ tiếp tục tăng xuất khẩu hoặc Thái Lan phục hồi sản lượng với chiến lược giá linh hoạt, cạnh tranh sẽ gay gắt hơn.
Hiện nay, với việc mở rộng thị trường, nhiều doanh nghiệp trong nước đã tập trung vào phân khúc cao cấp – gạo thơm, gạo đặc sản, gạo hữu cơ. Các giống ST24, ST25, OM18 hay Jasmine đang được đẩy mạnh sang Nhật Bản, EU và Hàn Quốc – những thị trường tuy nhỏ nhưng giá trị cao và ổn định.
(Tổng hợp)