"Tôi nhìn thấy ánh lửa thiêu rụi cả một hệ thống S-400"
Vào đêm 23/11/2024, tại làng Bolshoe Zhirovo thuộc tỉnh Kursk, Ukraine đã thực hiện một cuộc tập kích bằng tên lửa ATACMS nhằm vào tổ hợp phòng không S-400 của Nga. Đó không phải là một đòn đánh may rủi, mà là kết quả của nhiều ngày chuẩn bị kỹ lưỡng, dẫn đầu bởi những chiến binh vô hình - đội vận hành drone trinh sát. Một trong số họ, mang bí danh "Shadow", là nhân vật đã kể lại toàn bộ quá trình tác chiến theo cảm nhận cá nhân của mình.
"Tôi được giao nhiệm vụ xác nhận tọa độ từ ảnh vệ tinh. Đội trinh sát mặt đất báo rằng các kỹ thuật viên của Almaz-Antey - tập đoàn phát triển S-400 đã được điều tới để sửa chữa hệ thống. Lúc đó, radar và các bệ phóng đều tạm thời vô hiệu", Shadow nhớ lại. Đó là thời điểm lý tưởng để ra tay, khi cỗ máy đắt giá của phòng không Nga đang nằm trơ trọi và không có sức phản kháng.
Buổi tối ngày 22/11, anh lặng lẽ ngồi trước màn hình, ghi chú vị trí radar, hai bệ phóng, đội kỹ thuật Nga và cả các xe tải quân sự xung quanh. Gió bắt đầu nổi lên. "Gió làm tôi hy vọng, mong rằng nó sẽ che lấp âm thanh tên lửa phóng đi", anh kể. Căn cứ dã chiến của họ chỉ cách mục tiêu hơn 80km, giấu trong rừng dưới ánh trăng mờ. "Một vài anh em hút thuốc sau lưng cây, vài người khác vừa kiểm tra thiết bị vừa cười đùa để giảm bớt căng thẳng. Tôi vẫn dán mắt vào màn hình drone, tim đập thình thịch, nhưng tay tôi không run".
Khi quả tên lửa đầu tiên rời bệ phóng, mọi người nín thở. Drone cho thấy radar S-400 đang lấp lánh ánh hồng ngoại, xung quanh là nhóm kỹ thuật viên cùng nhiều xe chuyên dụng. Quả thứ hai và thứ ba nối nhau chỉ cách vài giây. "Tôi cảm nhận mặt đất rung chuyển, dù chúng tôi cách xa hơn 50 cây số. Ánh chớp lóe lên màn hình, tiếng nổ làm tôi sởn da gà", Shadow kể lại.
Chiến dịch táo bạo
Mặc dù giành được kết quả hơn mong đợi, nhưng nhiệm vụ không hề suôn sẻ. Theo Shadow, hệ thống chiến tranh điện tử như Krasukha-4 hoặc Repellent-1 đã hiện diện quanh Bolshoe Zhirovo. Những thiết bị này có thể làm nhiễu tín hiệu GPS của ATACMS, khiến hành trình của tên lửa lệch mục tiêu. Để khắc chế, Ukraine tung ra nhiều drone trinh sát phát tín hiệu giả nhằm đánh lạc hướng. Thậm chí, một drone suýt bị phát hiện khi ánh đèn pha quét bầu trời, nhưng nhóm trinh sát đã hạ độ cao kịp thời và giấu drone vào tán rừng.
Đòn đánh được thực hiện vào khoảng 21 giờ 45 phút. Tên lửa ATACMS, có tầm bay hơn 150km, chỉ mất khoảng 2-3 phút để bay tới mục tiêu. Cả ba quả đều trúng đích: một phá hủy radar, quả thứ hai đánh trúng bệ phóng và quả thứ ba được cho là tiêu diệt kho đạn gần đó. Không quân Nga không kịp phản ứng, bởi lẽ chính hệ thống bảo vệ bầu trời của họ đang nằm trên "bàn mổ".
Sau đòn tấn công, nhóm của Shadow vẫn bám trụ tại rừng thêm vài giờ để đánh giá thiệt hại. Drone ghi lại hình ảnh tan hoang, không còn gì nguyên vẹn ở khu vực vốn là vị trí triển khai hệ thống phòng không S-400.
Đòn đánh chấn động
Sự kiện S-400 bị phá hủy nhanh chóng lan rộng trên mạng xã hội Ukraine. Người phát ngôn Anton Gerashchenko viết trên X: "Phá hủy S-400 ở Kursk là đòn đánh lớn vào cỗ máy chiến tranh của Nga. Ukraine đã chứng minh có thể vươn tay tới bất kỳ mục tiêu nào".
Giới phân tích quốc phòng phương Tây cũng đánh giá cao tầm vóc chiến thuật của cuộc tấn công. Theo Kyiv Post, việc S-400 bị tiêu diệt ngay trên lãnh thổ Nga chứng tỏ điểm yếu chí mạng trong khả năng phòng không của Moskva. Thậm chí, một số nguồn tin nghiêng về khả năng tình báo từ các nước NATO đã góp phần vào xác định mục tiêu, nhất là khi hệ thống S-400 đang được kỹ thuật viên của Almaz-Antey sửa chữa.
Mặt khác, phía Nga tỏ ra lúng túng. Bộ Quốc phòng Nga xác nhận Ukraine đã sử dụng ATACMS để tấn công Kursk, nhưng không hề nhắc tới tổ hợp S-400 bị phá hủy. Các kênh Telegram quân sự như Rybar thì nói tránh rằng "hệ thống điện tử vẫn hoạt động tốt", đồng thời đổ lỗi cho phương Tây "thổi phồng sự việc". Một số blogger quân sự thậm chí công khai chỉ trích chỉ huy Nga: "Làm sao tổ hợp S-400 - niềm kiêu hãnh của chúng ta lại bị tiêu diệt khi đang sửa chữa? Đây là thất bại toàn diện về tình báo và hậu cần".
Tạp chí Defence Blog nhận định, cú đánh này là bước ngoặt mới trong cuộc xung đột. Việc Mỹ bật đèn xanh cho Ukraine sử dụng ATACMS nhằm vào mục tiêu trong lãnh thổ Nga từ cuối 2024 đã mở ra giai đoạn mới, nơi những cỗ máy từng được coi là "bất khả xâm phạm" như S-400 cũng trở thành mục tiêu khả thi.