Thật đáng buồn, sức khỏe của Tổng thống Joe Biden—cả về tinh thần và thể chất—đã suy giảm nhanh chóng kể từ khi ông nhậm chức năm 2021. Tình hình trở nên tồi tệ đến mức những nhân vật cộm cán của đảng Dân chủ đã thành công trong việc ép ông phải từ bỏ cuộc đua vào Nhà Trắng với cựu Tổng thống Donald Trump. Nhiều chuyên gia cho rằng nhiều khả năng ông sẽ không thể đánh bại đối thủ của mình tháng 11 tới đây.
Kết cục bi thảm của ông Biden càng bi thảm hơn khi nguyên nhân sâu xa bắt nguồn từ việc chính gia đình ông, mà chủ yếu là bà Jill Biden, vợ ông và con trai Hunter Biden, cùng với các nhân viên và cố vấn Nhà Trắng, các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ, các nhà tài trợ lớn và giới truyền thông, để ủng hộ ông, đã từ chối thừa nhận tình trạng suy giảm của ông cho đến tận gần đây. Màn thể hiện yếu kém trong cuộc tranh luận với ông Trump ngày 24 tháng 6 đã báo hiệu sự kết thúc nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden.
Nhiều người ủng hộ ông Biden tuyên bố ông đã có một quyết định anh hùng vì lợi ích của đất nước khi từ bỏ cuộc đua và ủng hộ một ứng cử viên khác. Nhiều người khác lại cho rằng ông đã để quá lâu mới bỏ cuộc, khiến đảng Dân chủ rơi vào tình thế khó xử như hiện giờ.
Cùng lúc đó, đảng Dân chủ còn phải đối mặt với một vấn đề khác: Vụ ám sát hụt ông Trump ngày 13 tháng 7 đã khiến cựu Tổng thống được lòng nhiều người hơn, kết quả thăm dò cho thấy ông đang dẫn trước ông Biden ở quy mô toàn quốc và tại các tiểu bang dao động chủ chốt, chưa kể số tiền quyên góp cho chiến dịch của ông đạt mức kỷ lục.
Nội bộ đảng Dân chủ đang chia rẽ sâu sắc về việc ai sẽ thay thế ông Biden trong cuộc bầu cử tháng 11. Bà Kamala Harris, Phó Tổng thống, là một lựa chọn. Vợ chồng cựu Tổng thống Bill Clinton đã tuyên bố ủng hộ bà Kamala, trong khi ông Barack Obama - người được cho là thủ lĩnh thực sự của phe Dân chủ - lại ủng hộ một Đại hội mở.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris. Ảnh: Evan Vucci
Tất cả những nhân vật có khả năng thay thế ông Biden đều có những vấn đề mà chiến dịch của ông Trump sẽ khai thác để tấn công. Nhưng nhìn vào lịch sử các cuộc bầu cử trước đây thì đảng Dân chủ sẽ làm những gì họ vẫn luôn làm: chọn ra một ứng cử viên và cử tri sẽ bỏ phiếu cho người đó vì họ không thể để ông Trump chiến thắng. Hãy nhớ lại đây chính là cách mà ông Biden được bầu làm Tổng thống năm 2020.
Hãy cùng nhìn nhận bà Kamala, người dường như đang có cơ hội tốt nhất để được đề cử thay thế ông Biden, ít nhất là ở giai đoạn đầu này.
Ngay từ cuộc bầu cử năm 2020, cả ông Biden và bà Kamala đều nói rằng bà được chọn vì bà sẽ là người phụ nữ da màu/gốc Ấn Độ đầu tiên giữ chức Phó Tổng thống Mỹ. Trong vòng bầu cử sơ bộ, bà là người đã sớm rút lui khỏi vòng tranh luận ngay khi cuộc đua vừa mới bắt đầu. Khi đó, nếu bà Kamala không được chọn làm phó cho ông Biden, đảng Dân chủ có thể phải chịu sự phản đối chính trị dữ dội từ các cử tri thuộc nhóm thiểu số và phụ nữ.
Ở vị trí Phó Tổng thống, bà Kamala đã thể hiện một vai trò hết sức mờ nhạt, để ông Biden một mình chiếm sân khấu. Nếu bà được bầu làm Tổng thổng thì thực sự đến thời điểm này hầu như không có mấy thông tin về năng lực của bà bởi trong hơn ba năm qua bà đã không theo đuổi chương trình nghị sự chủ chốt của riêng mình. Trong khi đó, ông Trump đã có một nhiệm kỳ Tổng thống 4 năm và là một doanh nhân thành đạt, một nghệ sĩ giải trí có tiếng tăm.
Một điểm yếu của bà Kamala có vẻ là khả năng diễn thuyết trước công chúng. Trong bốn năm làm Phó Tổng thống, bà ít khi xuất hiện và thường tỏ ra không thoải mái khi phát biểu trước đám đông. Dù thích hay không, ông Trump vẫn là một huyền thoại khi nói đến khả năng vận động tranh cử với các chiến dịch ngoài trời rầm rộ và liên tục.
Bà Kamala Harris đã không theo đuổi chương trình nghị sự chủ chốt của riêng mình trong thời gian ở cương vị Phó Tổng thống Mỹ. Ảnh: Reuters
Những lựa chọn khác của phe Dân chủ ngoài bà Kamala phải kể đến các thống đốc tiểu bang đương nhiệm: ông Gavin Newsome, tiểu bang California; bà Gretchen Witmer, tiểu bang Michigan; ông Josh Shapiro, tiểu bang Pennsylvania; ông Andy Beshear, tiểu bang Kentucky; và ông J.B. Pritzker, tiểu bang Illinois.
Tất cả những ứng cử viên tiềm năng này đều trẻ, giàu kinh nghiệm và đã đạt những thành tựu nhất định. Cho đến trước thời điểm ông Biden rút lui, tất cả những người này đều nói rằng họ không quan tâm đến việc tranh cử tổng thống. Một phần lý do chung là họ không muốn tham gia vào một cuộc chiến chính trị chống lại ông Biden và/hoặc bà Kamala, điều có thể làm chệch hướng sự nghiệp của họ. Kể từ khi ông Biden bỏ cuộc, họ vẫn tiếp tục tránh đối đầu với bà Kamala. Cả 5 người dường như đang ấp ủ thời cơ chờ đến cuộc bầu cử năm 2028 vì họ còn trẻ và có cơ hội tiếp tục củng cố uy tín của mình.
Một số người muốn cựu Đệ nhất phu nhân Michelle Obama được đề cử thay thế ông Biden. Một số khác thì cho rằng ngoài việc thiếu kinh nghiệm chuyên môn cần thiết cho vị trí tổng thống, việc đánh đổi một cuộc sống hậu Đệ nhất phu nhất, nơi bà được đối xử như một ngôi sao nhạc rock để lấy chức vị Tổng thống sẽ là một lựa chọn tồi dành cho bà Obama. Những người có cách nhìn phê phán thì không mấy mặn mà với lựa chọn này bởi điều đó đồng nghĩa với việc cựu Tổng thống Obama sẽ là người đứng sau nhiếp chính.
Vì bà Hillary Clinton đã lên tiếng ủng hộ bà Kamala làm tổng thống chỉ vài giờ sau thông báo của ông Biden, nên không có khả năng bà sẽ tham gia cuộc đua. Nhưng ai có thể chắc chắn được điều gì trong thời buổi hỗn mang điên rồ này.
Đảng Dân chủ vẫn chưa quyết định họ sẽ đề cử bà Kamala hay một ứng viên khác để tranh cử với ông Trump. Ở đây phải nhắc đến một yếu tố rất quan trọng: nếu họ chọn bà Kamala, chiến dịch của bà sẽ được tiếp quản hàng trăm triệu đô la tiền tài trợ đã được quyên góp trước đó. Các ứng cử viên khác sẽ không được tiếp cận khoản tiền khổng lồ này.
Nếu đảng Dân chủ chọn tổ chức đại hội mở để chọn ứng cử viên tổng thống, người được đề cử sẽ chỉ có ba tháng để vận động tranh cử cho cuộc đua với ông Trump. Như vậy khó có đủ thời gian để ứng viên đó đi vận động khắp nước Mỹ tìm kiếm phiếu bầu, gây quỹ và giành được sự công nhận của cử tri. Bà Kamala sẽ không phải đối mặt với những thách thức này.
Đồng thời, tôi cho rằng giới truyền thông, cũng như các nhà tài trợ, cử tri và người ủng hộ đảng Dân chủ, sẽ có thể điều chỉnh hoặc bác bỏ mọi lời chỉ trích mà trước đó chính họ đã dành cho bà Kamala khi bà là Phó Tổng thống cho ông Biden.
Còn một vấn đề nan giải nữa của đảng Dân chủ mà ít người nhắc đến: ai sẽ là ứng cử viên Phó Tổng thống để ra tranh cử cùng bà Kamala. Không ai trong số 5 ứng cử viên được đề cập ở trên sẽ ứng cử vào vị trí này. Đảng Dân chủ sẽ cần chọn một Phó Tổng thống là người có thể bổ sung phần khuyết thiếu trong chương trình nghị sự của bà Kamala, nhưng không được toả sáng hơn bà. Đây cũng là tình thế chung của mọi ứng viên Tổng thổng bất kể đảng nào. Với đảng Dân chủ lúc này, vị trí này còn đang mờ mịt.
Nếu không có yếu tố bất ngờ nào, tôi đoán rằng đảng Dân chủ sẽ chọn bà Kamala để đối đầu với ông Trump. Bất kỳ lựa chọn nào khác như tổ chức Đại hội mở để công khai bỏ phiếu để cử ứng viên sẽ mang lại rất nhiều hệ luỵ.
Điều gì sẽ xảy ra nếu bà Kamala không được đề cử? Nội bộ đảng Dân chủ sẽ còn hỗn loạn hơn nữa. Một số người đã nhận thức rõ điều này và đang vận động hành lang để các đảng viên Dân chủ dành ưu tiên cho cuộc bầu cử quốc hội sau đó, chứ không phải cuộc đua Tổng thống.
Những thách thức của đảng Dân chủ vẫn chưa đến hồi kết!