Ký giả người Mỹ gốc Việt, Vũ Hoàng Lân, sáng lập viên chương trình PhoBolsaTV ở California (Mỹ), người vừa tham gia các chuyến đi thực tế ra thăm Trường Sa (từ ngày 18-27/4) và Hoàng Sa (từ ngày 17-20/5), chia sẻ những gì anh tận mắt chứng kiến sau 2 cuộc hải trình đặc biệt này.
Vũ Hoàng Lân nói: Khi 1 tàu Việt Nam vào thì có 2 tới 4 tàu Trung Quốc vây. Nếu mình không đi, họ phun vòi rồng và có thể tông thẳng vào tàu của Việt Nam. Vòi rồng thì rất mạnh. Tôi lên các tàu đã từng bị phun vòi rồng thấy những thanh sắt bằng bắp tay người bị sức phun của vòi rồng làm cong hẳn 90 độ, các loại kính bị bể tan tành hết. Tôi gặp 3 chiếc, một của Kiểm Ngư, một của Cảnh sát biển và một của ngư dân bị vòi rồng phun như vậy. Kính bị bể hết, nước vào trong tàu làm hư toàn bộ hệ thống điện.
Vũ Hoàng Lân cho biết thêm Trung Quốc luôn muốn leo thang căng thẳng. Ký giả này nói: “Tàu Việt Nam chủ trương tránh va chạm, mà chủ yếu tàu Việt Nam đi vào đủ để cho Trung Quốc biết rằng Việt Nam vẫn đang phản đối, thứ nữa là để quan sát thêm những hoạt động trên giàn khoan như thế nào. Tôi đã có tiếp xúc với một tàu của ngư dân bị Trung Quốc tông vào gây thiệt hại nhiều do ông Trương Văn Hải ở Đà Nẵng làm thuyền trưởng. Ông Hải nói phía Trung Quốc, tàu đánh cá được tàu hải giám kè kè bên cạnh. Sau đó, tôi có nói chuyện với những người trong Cục Kiểm ngư. Họ nói Trung Quốc xuống đây đánh cá là trái lẽ nên phía Trung Quốc phải đem tàu hải giám ra kè. Còn ngư trường này là của Việt Nam, người Việt đánh cá ở đây là chuyện bình thường. Họ nói nếu hai tàu của các lực lượng đi kè bảo vệ 1 tàu cá của ngư dân Việt Nam, thì Trung Quốc sẽ làm gấp đôi, gấp ba, sẽ leo thang căng thẳng nữa.
Vũ Hoàng Lân nhìn nhận: Ở đây phải nói rõ là Việt Nam tuyên bố hoàn toàn không đưa bất cứ một lực lượng quân sự nào ra cả. Hiện nay chỉ có lực lượng của Cảnh sát biển và Cục Kiểm ngư. Chiến lược hiện nay của Việt Nam là cho Trung Quốc hiểu rằng Trung Quốc không thể yên ổn đặt giàn khoan ở đó. Việt Nam không thể nào manh động dùng quân sự, cái mà Trung Quốc đang trông đợi nhất. Và Việt Nam sẽ không để cho Trung Quốc có cơ hội đó.
