Trước đó một tuần, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật với 375 phiếu thuận và 34 phiếu chống.
Dự luật sẽ được trình Tổng thống Obama phê chuẩn hoặc phủ quyết trước khi ông chấm dứt nhiệm kỳ vào ngày 20-1-2017. Điều đáng lưu ý là lần đầu tiên trong dự luật ngân sách quốc phòng có đoạn nói về trao đổi quân sự cấp cao với lãnh thổ Đài Loan.
Điều 1284 quy định: “Bộ Quốc phòng cần thực hiện chương trình trao đổi quân sự cấp cao giữa Mỹ và Đài Loan nhằm cải thiện quan hệ quân sự và hợp tác về quốc phòng Mỹ-Đài Loan”. Dự luật quy định chương trình này phải được thực hiện tối thiểu mỗi năm một lần.
“Trao đổi quân sự cấp cao” được định nghĩa là hoạt động, tập luyện, sự kiện giáo dục chuyên môn hay cơ hội quan sát, trong đó có các sĩ quan quân đội cấp cao và các quan chức quốc phòng tham gia. “Sĩ quan quân đội cấp cao” được xác định là cấp tướng hay đô đốc.
“Quan chức quốc phòng” được dùng để chỉ viên chức dân sự từ cấp thứ trưởng Quốc phòng trở lên.
Dự luật xác định bảy lĩnh vực cần trao đổi gồm phân tích các mối đe dọa; học thuyết quân sự; hoạch định quân lực; hỗ trợ hậu cần; thu thập và phân tích thông tin tình báo; các chiến thuật tác chiến, kỹ thuật và quy trình; cứu trợ nhân đạo và cấp cứu trong thảm họa.
Lúc trình dự luật riêng rẽ của mỗi viện trước khi phối hợp thành một dự luật chung, Hạ viện và Thượng viện Mỹ đều đã đưa điều khoản về trao đổi quân sự cấp cao với Đài Loan vào dự luật riêng.
Trong những năm trước, Quốc hội Mỹ đã từng đưa điều khoản tương tự vào dự luật ngân sách quốc phòng nhưng cuối cùng cơ quan hành pháp can thiệp, gạt bỏ các điều khoản này vì lo ngại ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ-Trung.
Dự luật ngân sách quốc phòng quy định về trao đổi quân sự cấp cao với Đài Loan vừa được Quốc hội Mỹ thông qua có thể sẽ tiếp tục kích động Trung Quốc sau sự kiện Tổng thống đắc cử Donald Trump điện đàm với nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn hồi tuần trước.
Tối 8-12 (giờ địa phương), ông Trump tiếp tục “đổ dầu vào lửa” trong chuyến đi một vòng các bang để cảm ơn sau khi ông đắc cử. Ông không tiếc lời chỉ trích Trung Quốc “không chơi theo luật” và nêu ra hàng loạt “tật xấu” của Trung Quốc như đánh cắp quyền sở hữu trí tuệ hàng loạt, áp thuế suất không công bằng với hàng hóa Mỹ, phá giá hàng loạt đồng nhân dân tệ và phá giá hàng hóa...
Tuy nhiên, ông đánh giá quan hệ Mỹ-Trung là một trong những quan hệ quan trọng nhất cần được cải thiện. Do đó ông khen ngợi ông Terry Branstad, Thống đốc bang Iowa, vừa được ông chọn làm đại sứ Mỹ ở Trung Quốc sẽ là người tích cực cải thiện quan hệ Mỹ-Trung này.