Cấu tạo bộ phận miệng của muỗi và tác động của nó đối với con người
Chúng ta hãy xem cấu trúc phần miệng của muỗi. Phần miệng của muỗi chủ yếu bao gồm một cặp kim nhọn và ống hút. Chính nhờ dựa vào những cấu trúc đặc biệt này mà muỗi có thể xâm nhập vào da người và hút máu người một cách hiệu quả.
Muỗi phát hiện con người bằng cách cảm nhận các mùi, nhiệt và carbon dioxide do cơ thể con người thải ra. Chúng có thể xác định chính xác vị trí của cơ thể con người và sau đó tiếp cận nó một cách lặng lẽ.
Muỗi là loài côn trùng nhỏ, tuy có kích thước chưa đến 1 centimet nhưng chúng có thể gây ra rất nhiều rắc rối cho con người. Ảnh: Dailymail
Muỗi dùng kim ở miệng để đâm vào da người. Mũi kim của muỗi rất sắc và hiếm khi gây đau đớn đáng kể khi xâm nhập vào cơ thể con người. Muỗi tiết ra chất gây tê khi xâm nhập vào cơ thể con người nên con người thường không cảm thấy khó chịu rõ rệt khi bị muỗi đốt. Ngoài ra, nước bọt của muỗi còn chứa chất antitrombin, giúp quá trình hút máu của chúng diễn ra suôn sẻ hơn.
Muỗi có ống hút đặc biệt, bên trong có cạnh răng cưa, giúp muỗi hút máu thuận lợi và giảm lượng máu chảy ra. Muỗi hút máu rất nhanh, thường chỉ mất vài phút là đủ. Sau khi hút đủ máu, muỗi sẽ lập tức bay đi để tìm nơi an toàn và tiêu hóa thức ăn.
Quá trình hút máu của muỗi tưởng chừng đơn giản nhưng tác hại của chúng đối với con người là không thể bỏ qua. Đầu tiên, quá trình hút máu của muỗi gây ra cảm giác ngứa ngáy, châm chích trên da. Muỗi để lại nước bọt khi cắn, thường gây ra các đốm đỏ và ngứa trên da. Một số người thậm chí còn dị ứng với vết muỗi đốt và có thể gặp phản ứng dị ứng nghiêm trọng, chẳng hạn như sưng da và khó thở.
Muỗi mang bệnh sốt rét thường dành nhiều thời gian hơn để thăm dò các mạch máu, điều này cho thấy rằng ký sinh trùng gây bệnh sốt rét, Plasmodium, có thể đang kiểm soát hệ thần kinh của côn trùng. Ảnh: Theconversation
Muỗi là vật trung gian truyền các bệnh như sốt rét, sốt xuất huyết và virus zika. Khi muỗi đốt người bị nhiễm các mầm bệnh này, chúng sẽ mang mầm bệnh vào cơ thể của chính mình và sau đó truyền bệnh bằng cách đốt người khác. Đây là lý do tại sao muỗi là một trong những thủ phạm lây lan nhiều bệnh tật.
Tại sao muỗi cứ đốt bạn?
Có nhiều lý do khiến cho bạn bị muỗi chọn đốt. Đầu tiên, chúng ngửi thấy mùi carbon dioxide mà chúng ta thải ra. Cơ thể con người tạo ra carbon dioxide trong quá trình hô hấp, và khí này rất nhạy cảm với các cơ quan cảm giác của muỗi. Ngoài ra, muỗi có thể phát hiện các thành phần mùi cơ thể như axit lactic và amoniac mà chúng ta thải ra. Một số thành phần của mùi cơ thể thể hiện rõ hơn ở một số người, khiến họ dễ bị muỗi nhắm tới hơn.
Đối với muỗi, nhiệt độ cũng là yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn mục tiêu đốt. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng muỗi thích những người có nhiệt độ cơ thể cao hơn. Vì vậy, những người có nhiệt độ cơ thể cao hơn và quá trình trao đổi chất tích cực hơn sẽ dễ bị muỗi phát hiện và đốt hơn. Ngoài ra, muỗi nhạy cảm hơn với quần áo tối màu vì quần áo tối màu có thể hấp thụ nhiệt và làm tăng nhiệt độ da.
Nhóm máu cũng đóng một vai trò nhất định. Theo nghiên cứu, muỗi có sở thích khác nhau đối với những người có nhóm máu khác nhau. Ví dụ, những người có nhóm máu O dễ bị muỗi tấn công hơn, trong khi những người có nhóm máu A lại tương đối an toàn. Điều này là do muỗi có thể phát hiện các loại hóa chất khác nhau do con người thuộc các nhóm máu khác nhau thải ra khi chọn vật chủ và do đó đưa ra lựa chọn.
Khác xa với một bộ máy đơn giản giống như chiếc kim mà nhiều người tưởng tượng, phần miệng của muỗi là một tập hợp các bộ máy phức tạp. Dưới kính hiển vi, 'cái mõm' trông giống như một mảnh vật liệu dài, hẹp với các cạnh thuôn nhọn về một điểm ở đầu. Ảnh: Dailymail
Bí mật của muỗi
Muỗi chủ yếu sống ở môi trường ẩm ướt như gần đầm lầy, ao hồ. Ấu trùng của chúng sử dụng thực vật và vi khuẩn trong nước làm thức ăn, còn những con trưởng thành thường ẩn nấp trong lá hoặc cỏ. Muỗi có vòng đời ngắn, thường chỉ sống được vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, chúng có tốc độ sinh sôi nảy nở cực kỳ nhanh và một con muỗi cái có thể đẻ hàng trăm đến hàng nghìn quả trứng trong đời.
Muỗi cái cần hút máu người hoặc động vật để có đủ chất dinh dưỡng đẻ trứng. Chúng sử dụng khứu giác để tìm kiếm vật chủ tiềm năng và sử dụng các cơ quan cảm giác trong cơ thể để phát hiện lượng khí carbon dioxide, nhiệt độ cơ thể và mùi của vật chủ. Khi muỗi tìm thấy vật chủ, chúng dùng phần miệng giống như giác hút để xuyên qua da và hút máu. Tuy nhiên, không phải tất cả muỗi đều hút máu; một số loài ăn mật hoa thực vật và nước ép trái cây.
Ảnh minh họa. Ảnh: Dailymail
Mối quan hệ giữa muỗi và con người có thể nói là mối quan hệ hai mặt. Một mặt, muỗi gây cho chúng ta rất nhiều rắc rối. Vết cắn của chúng có thể gây đỏ da, ngứa và khó chịu. Điều nghiêm trọng hơn là muỗi là vật mang mầm bệnh. Ví dụ, muỗi có thể truyền các bệnh nghiêm trọng như sốt rét, sốt xuất huyết và vi rút zika, gây ra mối đe dọa đối với sức khỏe con người. Đây là lý do tại sao chúng ta cần thực hiện các bước để ngăn ngừa muỗi đốt, chẳng hạn như sử dụng các chất kiểm soát bệnh do côn trùng truyền, lắp rèm cửa sổ và sử dụng thuốc chống muỗi.
Muỗi cũng đóng một vai trò trong hệ sinh thái. Ấu trùng muỗi sống trong nước, nơi chúng ăn nhiều vi sinh vật và chất hữu cơ, làm sạch nước. Đồng thời, muỗi còn là nguồn thức ăn của nhiều loại côn trùng và động vật khác như chuồn chuồn, cá và các loài chim. Vì vậy, muỗi có tầm quan trọng nhất định trong chuỗi thức ăn.
