Loài rắn độc nhất Việt Nam: Cạp nong, cạp nia hay hổ mang chúa cũng không có "cửa"

Rắn là loài động vật phân bố hầu khắp các châu lục trên thế giới, chúng thích nghi một cách hoàn hảo với môi trường và hiện nay có tới 3.500 loài rắn khác nhau (trong đó có khoảng 600 loài có nọc độc).

Ở nước ta cũng có rất nhiều loài rắn độc nguy hiểm như hổ mang chúa, hổ mang đất, rắn lục Trùng Khánh, rắn Chàm Quạp hay rắn cạp nong, cạp nia... Câu hỏi đặt ra ở đây là loài rắn nào độc nhất trong số những loài rắn độc sinh sống ở nước ta?

1. Rắn cạp nong (danh pháp hai phần: Bungarus fasciatus)

Đây là loài rắn có khoang đen vàng đặc trưng và có môi trường sống rất đa dạng (từ núi đất, rừng thưa, trảng cỏ, ven khe suối, nương rẫy, hẻm đá...) và thường chỉ hoạt động về đêm (nhất là khi trời mưa).

Lượng nọc trung bình mỗi lần cắn là từ 20–114 mg, độc tính của loài rắn này cũng cực kỳ độc khi có thể giết chết nạn nhân ngay tại chỗ sau khoảng 30 phút nếu không chữa trị kịp thời (do độc tố của cạp nong thuộc loại độc gây hại trực tiếp tới hệ thần kinh).

2. Rắn cạp nia (Tên khoa học: Bungarus candidus)

Đây là một loài rắn có khoang đen trắng đặc trưng và có môi trường sống chủ yếu là ở những khu vực đồng bằng, nơi gần nguồn nước như ruộng lúa, ven sông, kênh và giống với rắn cạp nong, loài rắn này chủ yếu hoạt động về đêm.

Mặc dù là loài rắn cực kỳ độc (tỷ lệ tử vong lên đến 50% ngay cả khi nạn nhân được điều trị bằng huyết thanh chống nọc độc, nếu không được điều trị thì tỷ lệ này còn lên đến 70%) nhưng loại rắn này lại rất nhút nhát và thường lẩn trốn con người.

3. Rắn hổ mèo (Tên khoa học: Naja siamensis)

Rắn hổ mèo hay còn gọi là hổ mang Xiêm hoặc rắn hổ mang Đông Dương nổi tiếng là loài rắn phun nọc nguy hiểm chết người, khi bị chúng cắn thì nạn nhân sẽ tử vong trong khoảng 30 phút do suy hô hấp dẫn đến ngạt thở nếu không được chữa trị.

Ngoài ra nọc độc của chúng còn có thể dính vào mắt hay miệng của con người nếu bị chúng phun trúng, nọc độc có thể làm tổn hại đến mắt và nghiêm trọng hơn là nạn nhân bị mù tạm thời hay thậm chí còn có thể gây mù vĩnh viễn

4. Rắn hổ mang chúa (Tên khoa học: Ophiophagus hannah)

Hổ mang chúa là loài rắn độc dài nhất thế giới và đủ sức mạnh để hạ cả một con trăn vua trưởng thành, hổ mang chúa còn nguy hiểm hơn bởi tốc độ dù cơ thể to lớn (do đó chúng còn được gọi là rắn hổ mây).

Chúng có thể tiêm một lượng nọc độc lớn với liều khoảng 200 đến 500 mg hoặc thậm chí lên đến 7 ml, lượng nọc này đủ để giết chết một con voi trưởng thành hay vài chục người trưởng thành chỉ sau 30 phút.

5. Rắn biển Peron (Tên khoa học: Hydrophis peronii)

Đứng đầu danh sách các loài rắn độc nhất ở Việt Nam chính là loài rắn biển Peron hay còn gọi là rắn biển sừng, chúng thường sống dưới biển nhưng không có mang nên phải thường xuyên phải trồi lên mặt nước để thở.

Chúng thường sinh sống chủ yếu ở các vùng biển của nước ta, trong cuốn sách "Rắn Biển Việt Nam ", 2015 của Ủy ban Hải dương học Liên chính phủ Việt Nam - IOC VN thì Việt Nam chúng ta có khoảng 26 loài rắn biển, trong đó có cả rắn biển Peron.

Rắn biển Peron phân bố ở vùng biển vịnh Bắc Bộ, Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu, Cà Mau và cực kỳ yêu thích vùng biển có nhiều rặng san hô với thức ăn yêu thích của chúng là các loài cá nhỏ.

Mẫu vật về loài rắn biển này được lưu giữ tại Viện Hải dương học tại thành phố Nha Trang, Khánh Hòa. Giống như nhiều loài rắn biển khác, rắn biển Peron có giá trị về thực phẩm và y học nên chúng cũng bị săn lùng cho mục đích buôn bán.

Loài rắn này được xếp thứ 5 trong danh sách những loài rắn độc nhất thế giới, chỉ sau rắn Taipan nội địa, rắn biển Dubois, rắn nâu miền Đông và rắn biển bụng vàng (theo World's Most Venomous Snakes - Những loài rắn độc nhất thế giới, Đại học Melbourne, Úc, 2014).

Cũng theo danh sách 11 loài rắn độc nhất thế giới này thì rắn hổ mang chúa, rắn hổ mèo hay cạp nong và cạp nia cũng không có mặt, đa số các loài rắn xuất hiện trong danh sách đều thuộc về các loài rắn biển khác nhau.

Bài viết được dịch từ các nguồn: Academia - Sea_snakes_in_Vietnam, IOC, Reptilegardens