SOHA NEWS
Những đám mây trắng khổng lồ là hình ảnh thường thấy khi quan sát một người hút thuốc lá điện tử. Khác với khói thuốc khét, đục, hôi và trôi lững lờ trong không khí, những đám "khói" mà người thuốc lá điện tử phun ra thường có mùi thơm, trắng tinh và tan nhanh vào môi trường.
Chúng thực chất là những đám mây aeresol hay khí dung mà nhiều người quen gọi là "hơi" để tạo cảm giác vô hại giống như hơi nước. Khi bạn yêu cầu một người ngừng hút thuốc lá điện tử ở quán nước, hay địa điểm công cộng, anh ta có thể bao biện rằng: "Đó chỉ là hơi thôi mà".
Nhưng sự thật là gì? Các nhà khoa học cho biết hơi thuốc lá điện tử chứa rất nhiều chất độc hại, bao gồm nicotine và các hợp chất dễ bay hơi có thể gây ung thư. Nó không hề vô hại như nhiều người nghĩ.
Hơi thuốc lá điện tử không chỉ ảnh hưởng tới người hút, nó còn gây hại cho cả người ngồi gần họ, những người hít phải, thậm chí sờ phải những hợp chất lắng đọng lại trên bề mặt xung quanh.
Ma trận từ ngữ với thuốc lá điện tử
Thuốc lá điện tử là một phát minh chỉ mới ra đời trong khoảng 2 thập kỷ gần đây. Sản phẩm đầu tiên được thương mại hóa ở Trung Quốc vào năm 2003, đó là một thiết bị được mô tả với thuật ngữ "atomization" hay "hơi hóa" bằng điện.
Trong đó, các hợp chất từ lá thuốc lá đặc biệt là nicotine được điều chế và pha vào dung dịch lỏng chứa glycerin thực vật (để tạo ra đám mây "khói"), propylene glycol (để giữ ẩm hỗn hợp và chống đông đặc) và hương liệu (để tạo mùi và hương vị cho sản phẩm).
Thay vì sấy khô lá thuốc, cuộn thành điếu và đốt, thiết bị hút thuốc lá điện tử (vape) chuyển dòng điện từ pin sạc thành nhiệt năng để làm nóng một cuộn dây xoắn ốc lên tới 100-250 độ C.
Trong quá trình gia nhiệt đó, dung dịch thuốc lá sẽ hóa thành dạng hơi (aeresol). Người hút sẽ hít hơi này để thưởng thức cũng như nhận được hiệu quả từ nicotine mà nó mang lại.
Sản phẩm thuốc lá điện tử thương mại ở Trung Quốc vào năm 2003. Sau đó, tới năm 2007, nó chính thức được cấp phép bán thương mại ở Mỹ. Bởi là một sản phẩm mới, các đơn vị bán thuốc lá điện tử đã tha hồ "educate" (hay giáo dục) thị trường và bán chúng.
Trong quá trình này, một ma trận các từ ngữ mới đã được đưa ra để nói về các khái niệm xung quanh thuốc lá điện tử. Chẳng hạn cùng một cơ chế thiết bị hút thuốc lá điện tử cũng có một đống tên gọi như: "e-cigarettes", "e-cigs", "cigalikes","e-hookahs", "mods", "vape pens","vapes", "tank".
Trong khi với thuốc lá điếu truyền thống có những khái niệm rất cụ thể và dễ hình dung (một phần thông qua các chiến lược tuyên truyền về tác hại của chúng) như: "bao", "điếu", "khói", "hít phải khói thuốc thụ động", các khái niệm xung quanh thuốc lá điện tử như "hóa hơi", "nung nóng chứ không đốt cháy", "không muội than" là hoàn toàn mới và có thể gây hiểu nhầm cho giới trẻ - những người đang sử dụng chúng nhiều nhất.
Hơi thuốc lá điện tử là một đám mây hóa chất – nó không vô hại như hơi nước
Để tìm hiểu tác động cụ thể của ngôn ngữ tới nhận thức của người trẻ về thuốc lá điện tử, các nhà khoa học tại Đại học George Mason đã làm một thí nghiệm.
Họ phát cho 791 sinh viên các bảng khảo sát để đánh giá độ nguy hại của thuốc lá điện tử. Các bản khảo sát này có nội dung giống hệt nhau, chỉ khác cách gọi tên đám mây hóa chất phát ra từ người hút thuốc lá điện tử.
Nhóm thứ nhất làm các bảng khảo sát sử dụng cụm từ "hơi thuốc lá điện tử". Các nhà khoa học phát hiện việc gọi sản phẩm thải ra từ thuốc lá điện tử là "hơi" khiến những sinh viên đánh giá thấp tác hại của chúng.
Trong hai nhóm còn lại, khi hơi thuốc lá điện tử được đổi thành đám mây "hóa chất" hoặc "aerosol", các sinh viên đã đánh giá nguy cơ từ chúng cao gấp đôi so với nhóm đầu tiên.
Điều này đã khiến các nhà nghiên cứu lo ngại, bởi việc đánh đồng hơi thuốc lá điện tử với hơi nước là một điều rất nguy hiểm.
Trong khi đúng là đám mây "khói" được nhả ra từ một người hút thuốc lá điện tử có hình hài và tạo cảm giác dễ tan giống hơi nước và mây, nó thực sự chứa một loạt các hóa chất bao gồm: propylene glycol, glycerin, nicotine, hương liệu, kim loại nặng, thậm chí kim loại ở hạt nano.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy hơi thuốc lá điện tử tiềm ẩn các hợp chất độc hại, những hợp chất hữu cơ dễ bay hơi có thể gây ung thư giống như thuốc lá điếu truyền thống.
Ngoài ra, hơi thuốc lá điện tử cũng có thể phơi nhiễm các hóa chất và nicotine cho những người hít phải chúng một cách thụ động. Chưa hết, nghiên cứu tìm thấy bằng chứng rằng các hóa chất được thở ra từ đường hô hấp của người hút thuốc lá điện tử lắng đọng trên các bề mặt ở gần họ cũng có thể gây hại cho những người tiếp xúc sau với chúng.
Thuốc lá điện tử là một "đại dịch". Nó có thể làm đổ sông đổ bể hàng chục năm công sức vận động chống lại thuốc lá điếu truyền thống
Trong một nghiên cứu về hành vi hút thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên năm 2016, một nhóm trẻ vị thành niên đang sử dụng chúng không nghĩ rằng mình thuộc nhóm những "người hút thuốc".
"Đúng vậy, nó trông giống như khói nhưng bạn có thể hút nó hợp pháp ở nơi công cộng. Tôi chỉ muốn nhấn mạnh và làm rõ rằng đó là hơi [chứ không phải khói]", một thanh niên trả lời phỏng vấn nói.
Ví dụ này là một điển hình cho thấy giới trẻ đang không nhận thức được đúng, và đánh giá thấp về tác hại của thuốc lá điện tử. Đó là điều kiện cho phép loại hình hút thuốc này len lỏi vào cộng đồng thanh thiếu niên, thậm chí cả các trường học.
Một khảo sát năm 2016 tại Mỹ cho thấy khoảng 11% học sinh trung học đã từng sử dụng thuốc lá điện tử. Con số tăng chóng mặt lên 28% vào năm 2019. Các nhà nghiên cứu từ FDA và CDC ước tính có khoảng 1 triệu thanh thiếu niên ở Mỹ đang sử dụng thuốc lá điện tử hàng ngày.
Điều đó có nghĩa là cứ 17 học sinh trung học thì có 1 học sinh "làm bạn" với thuốc lá điện tử. Cứ mỗi lớp thì có 2 học sinh cùng nhau hút chúng.
Trong một báo cáo năm 201, CDC Hoa Kỳ cũng cho biết có hơn một nửa số học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông từng bị phơi nhiễm tiếp xúc với "hơi" thuốc lá điện tử ở những địa điểm công cộng trong nhà hoặc ngoài trời.
Hiệp hội Các bác sĩ phẫu thuật Hoa Kỳ gọi xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử của giới trẻ bây giờ là một "đại dịch" sức khỏe cộng đồng. Các nhà khoa học lo ngại nó có thể đảo ngược những thành tựu của nhiều thập niên vận động chống lại tác hại của thuốc lá truyền thống.
"Chúng ta đang gần như chấm dứt được nạn dịch thuốc lá trong thế hệ trước, thì bây giờ lại có một thế hệ trẻ sử dụng thuốc lá điện tử mà không biết đến tác hại lâu dài của các thiết bị này", Meghan Buran, phó giáo sư tại Trường Y tế Cộng đồng Đại học Colorado cho biết.
"Ngày nay, ai cũng có thể thấy lũ trẻ hút thuốc lá điện tử, trong công viên, tại các buổi hòa nhạc và thậm chí hành lang trường học. Một vài năm trước, việc hút bất cứ thứ gì nhả ra khói đều bị phản đối. Nhưng bây giờ, việc gọi sản phẩm của thuốc lá điện tử là hơi lại khiến nó được giới trẻ chấp nhận về mặt xã hội".
Chính vì vậy, các nhà nghiên cứu cho biết bây giờ là lúc chúng ta cần có các biện pháp thắt chặt hơn các từ ngữ và khái niệm sử dụng trong quảng cáo thuốc lá điện tử:
"Các nỗ lực kiểm soát thuốc lá cũng nên hướng tới việc thông qua luật mới để điều chỉnh các hoạt động tiếp thị của ngành công nghiệp thuốc lá điện tử. Điều này nhằm hạn chế hành vi đóng khung truyền thông để hạ thấp hoặc lừa dối công chúng về tác hại của sản phẩm của họ".
Nghiên cứu mới được đăng trên tạp chí Journal of American College Health .
Tổng hợp