"Ngâm hồ sơ” để buộc chi tiền
Bị can Trần Việt Nga.
Theo quy định của Chính phủ, các sản phẩm như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt… trước khi quảng cáo bắt buộc phải đăng ký nội dung với cơ quan có thẩm quyền. Với các sản phẩm đã được Cục ATTP cấp Giấy tiếp nhận bản đăng ký công bố, doanh nghiệp tiếp tục phải làm thủ tục xin Giấy xác nhận nội dung quảng cáo.
Cơ quan điều tra xác định, giai đoạn từ năm 2018 đến 2024, Trần Việt Nga khi đó là Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, được Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong phân công phụ trách Phòng Giám sát ngộ độc thực phẩm và Thông tin truyền thông, đồng thời là người trực tiếp ký cấp Giấy xác nhận nội dung quảng cáo. Ban đầu, bị can Nga vẫn ký duyệt hồ sơ đúng hạn theo đề xuất của cấp dưới. Tuy nhiên, sau đó, Nga thường xuyên để hồ sơ quá hạn, không ký hoặc trả lại với những lý do chung chung, thiếu căn cứ, dù hồ sơ cơ bản đã đáp ứng đầy đủ quy trình, thủ tục theo quy định pháp luật.
Việc kéo dài thời gian xử lý khiến nhiều cá nhân, doanh nghiệp phải trực tiếp gọi điện hoặc đến Cục ATTP tìm hiểu nguyên nhân, đồng thời nhờ hướng dẫn bổ sung hồ sơ. Các chuyên viên thẩm xét chỉ trả lời vòng vo rằng “lãnh đạo bận chưa ký” hoặc “sẽ xin ý kiến lãnh đạo rồi phản hồi sau”.
Trước tình trạng này, bị can Trần Thị Thu Liễu, Phó phòng phụ trách lĩnh vực Thông tin, giáo dục truyền thông, đã trực tiếp hỏi Trần Việt Nga về lý do hồ sơ bị chậm trễ. Nga thẳng thắn cho rằng muốn được duyệt thì “phải có cơ chế”, mỗi hồ sơ phải thu tối thiểu 2 triệu đồng để “cho lãnh đạo Cục”.
Không dừng lại ở đó, Trần Việt Nga còn khẳng định đây là “cách làm chung”, yêu cầu quán triệt việc thu tiền phải “tế nhị, kín đáo”, đồng thời chỉ đạo Trần Thị Thu Liễu làm đầu mối quản lý tiền thu từ các cá nhân làm dịch vụ xin cấp Giấy xác nhận nội dung quảng cáo.
Lập bảng giá chi tiết cho từng loại hồ sơ
Sau chỉ đạo của Nga, Trần Thị Thu Liễu truyền đạt lại cho các chuyên viên trong phòng và yêu cầu họ trực tiếp nhận tiền “cảm ơn” từ doanh nghiệp, còn bản thân không đứng ra thu tiền. Từ đó, một “bảng giá ngầm” được hình thành. Các chuyên viên thống nhất với các cá nhân, doanh nghiệp rằng muốn được cấp Giấy xác nhận đúng hạn phải chi tiền ngoài lệ phí, dao động từ 2 đến 8 triệu đồng mỗi hồ sơ.
Cụ thể, hồ sơ maket đơn giản bị thu thêm khoảng 4 triệu đồng; maket có nội dung dẫn dắt hoặc video quảng cáo dưới 30 giây bị thu 5 triệu đồng; video dài hơn bị thu 5,5 – 6 triệu đồng; các hồ sơ yêu cầu cấp phép nhanh bị thu từ 6 – 8 triệu đồng, tùy mức độ “gấp”.
Số tiền thu được, được phân chia theo tỷ lệ đã thống nhất, Trần Việt Nga hưởng từ 2 – 3,5 triệu đồng mỗi hồ sơ; Trần Thị Thu Liễu hưởng từ 500 – 750 nghìn đồng; các chuyên viên hưởng từ 200 – 300 nghìn đồng.
Cơ quan điều tra xác định, với cách thức trên, từ năm 2018 đến 2024, nhóm 6 chuyên viên Phòng Giám sát ngộ độc thực phẩm và Thông tin truyền thông đã nhận tổng cộng hơn 12,7 tỷ đồng từ các cá nhân, doanh nghiệp có nhu cầu xin cấp phép quảng cáo thực phẩm. Trong số này, Trần Việt Nga hưởng lợi hơn 8 tỷ đồng. Đến nay, bị can đã tự nguyện nộp lại 1,5 tỷ đồng.