Công nghệ giúp giải quyết bài toán "thiếu 50 triệu người" mà Jensen Huang cảnh báo, VN có nhiều cơ hội lớn

Đó là robot . Đây cũng là chủ đề được đề cập tới tại tọa đàm "Robot và Tự động hóa thông minh" sáng 4/12, thuộc Tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture 2025.

Theo GS Tan Yap Peng (Hiệu trưởng ĐH VinUni), hiện nay, robot đã được sử dụng trong nhiều ngành nghề, chẳng hạn như Amazon đã dùng hàng triệu robot để bốc xếp kho hàng. Dự đoán, chỉ đến năm 2050, có khoảng 1 tỷ robot chung sống với loài người.

GS Tan Yap Peng cho biết, tương lai của ngành robot là khi được tinh chỉnh và phát triển đầy đủ, sẽ chuyển từ 'chuyên dụng' sang 'đa dụng' với mức độ thông minh cao hơn. Theo đó, robot sẽ trở nên khéo léo hơn, dễ bảo trì hơn nhờ khả năng tự chẩn đoán và xử lý sự cố, đồng thời có thể chủ động thực hiện các thao tác mà con người mong muốn. Đặc biệt, chúng cũng sẽ phối hợp nhịp nhàng hơn với con người trong nhiều tình huống. R obot tương lai sẽ sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, hoạt động tiết kiệm hơn và đảm bảo an toàn, ổn định khi cùng tồn tại trong môi trường sống của con người.

Theo TS Nguyễn Trung Quân, Giám đốc khoa học của VinMotion (công ty con của Vingroup), "AI vật lý" là một lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng, kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) với các hệ thống vật lý (như robot) để tạo ra các tác nhân có thể tư duy, hành động và tương tác với con người và môi trường thực. Các dự báo cho thấy, ngành công nghiệp này có thể đạt giá trị 10.000 tỷ USD trong 10 năm tới.

Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đặt ra nhiều thách thức lớn, bao gồm thay đổi trên thị trường lao động.

CEO Nvidia Jensen Huang từng cảnh báo: " Đến cuối thập kỷ này, thế giới sẽ thiếu ít nhất 50 triệu lao động. Chúng ta có thể sẽ phải trả 50.000 USD một năm để robot đi làm việc ". Thách thức thiếu hụt lao động trên toàn cầu và AI/robot là giải pháp thiết yếu.

Tại Vinmotion, TS Nguyễn Trung Quân cho hay: "Chúng tôi xây dựng nền tảng, thu thập và cải tiến dần dần. Thay vì chỉ làm trong phòng lab, chúng tôi học hỏi từ những sai sót, theo sát sự phối hợp, phản hồi tham chiếu, tương tác với con người để cải thiện robot theo thời gian. Vai trò của con người rất quan trọng khi giám sát robot để cải thiện liên tục robot".

Việt Nam có nhiều cơ hội và tiềm năng để gia nhập thị trường robot toàn cầu

Tại sao Việt Nam có thể tham gia sân chơi toàn cầu này? Theo Giám đốc của VinMotion, Việt Nam đang sở hữu nhiều lợi thế trên cả ba phương diện quan trọng của robot hình người: Phần cứng tốt, phần mềm mạnh và khả năng vận hành an toàn, đáng tin cậy. Việt Nam hội tụ đầy đủ các yếu tố này và có thể phát triển đồng thời, tạo nền tảng để bước vào cuộc cạnh tranh công nghệ ở tầm quốc tế.

"Cơ hội là rất lớn và thú vị, nhưng thách thức cũng khổng lồ, vậy nên chúng ta cứ tiếp tục làm và hy vọng tương lai tươi sáng", TS Nguyễn Trung Quân bày tỏ.

Trong 3 năm tới, ngành nào hay ứng dụng nào mà các chuyên gia dự kiến là robot sẽ tương tác nhiều nhất?

Theo TS Nguyễn Trung Quân, nếu chia theo 2 nhóm (gồm robot truyền thống và robot vật lý) thì cả hai đều sẽ được ứng dụng rộng rãi. Cụ thể, trong lĩnh vực công nghiệp, nhu cầu sử dụng robot tiếp tục tăng mạnh. Ngoài ra, công nghệ sản xuất robot vi mô đang phát triển nhanh, mở ra khả năng phổ biến hơn của robot hình người trong tương lai gần.

Trong khi đó, theo GS Tan Yap Peng, Hiệu trưởng ĐH VinUni: "Chúng ta cần trang bị thêm kỹ năng mới để khai thác robot một cách hiệu quả và tiết kiệm hơn. Theo tôi, robot hình người sẽ đặc biệt có tiềm năng trong các ngành dịch vụ như chăm sóc người cao tuổi, phục vụ tại khách sạn, quán cà phê…".

GS Tan Yap Peng nhấn mạnh: "Việt Nam có nhiều người trẻ tài năng và giàu nhiệt huyết, sẵn sàng vượt qua khó khăn trong nghiên cứu. Hơn nữa, châu Á là khu vực có nhu cầu rất lớn về robot. Vì vậy Việt Nam có nhiều cơ hội để tham gia sâu hơn vào lĩnh vực này và thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước phát triển mạnh mẽ".

GS Đỗ Ngọc Minh, Thành viên Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture, bày tỏ băn khoăn, với góc độ người sử dụng, làm thế nào người dân tin tưởng và chấp nhận robot hơn?

Về vấn đề này, theo GS Ho-Young Kim (ĐH Quốc gia Seoul), robot có thể tạo ra những mối lo như ảnh hưởng đến việc làm. Trên thực tế, riêng robot hình người cũng là chủ đề gây nhiều tranh luận, đòi hỏi chúng ta phải tìm ra các giải pháp phù hợp và tiếp tục trao đổi sâu hơn. Đối với robot vật lý vận hành trong đời sống thực như chăm sóc bệnh nhân, người cao tuổi hay hỗ trợ việc nhà thì việc thiết kế và sử dụng cần được tính toán cẩn trọng để giảm thiểu rủi ro khi tương tác trực tiếp với con người.

Đồng tình với quan điểm này, GS Kurt Kremer (Viện nghiên cứu Polymer Max Plancl (Đức) nhấn mạnh: "Chúng ta cần liên tục bổ sung và khắc phục yếu điểm, cần có lớp đệm an toàn cho người dân".

Trong khi đó, theo TS Nguyễn Trung Quân: "Doanh nghiệp phải đưa ra sản phẩm dựa trên 3 bình diện, bao gồm vật lý, an ninh dữ liệu và sự chấp nhận của người dùng".

Robot có thể giúp con người sống lâu đến mức nào?

Đây cũng là vấn đề được nhiều nhà khoa học thảo luận tại tọa đàm này. Theo GS Ho-Young Kim, các bộ phận giả robot hiện đã có thể hỗ trợ cho người khuyết tật phục hồi khả năng vận động. Thậm chí, có nhiều nghiên cứu còn hướng đến việc phát triển tim nhân tạo hay các bộ phận nội tạng robot để thay thế cho các cơ quan suy yếu.

vấn đề robot có thể giúp con người sống lâu đến mức nào được GS Ho Young Kim, Đại học Quốc gia Seoul cùng nhiều nhà khoa học thảo luận.

Theo Ho Young Kim, các bộ phận giả robot đã có thể hỗ trợ người khuyết tật phục hồi khả năng vận động. Nhiều nghiên cứu còn hướng tới việc phát triển tim nhân tạo và các bộ phận nội tạng robot nhằm thay thế cơ quan suy yếu. Những thiết bị này có thể giúp khôi phục chức năng cơ thể trong trường hợp tổn thương nặng.

Đáng chú ý là nghiên cứu về robot siêu nhỏ, dạng micro nano có thể được đưa vào cơ thể để tìm và tiêu diệt tế bào ung thư mà không cần dùng thuốc. Loại robot này có thể được dùng để điều trị khối u, ung thư, hoặc xử lý tình trạng tắc nghẽn trong mạch máu. Do đó, khi hoạt động bên trong cơ thể, các robot siêu nhỏ này có thể tạo ra cuộc cách mạng trong y học tương lai.

GS tại ĐH Quốc gia Seoul đánh giá rằng dù vẫn còn xa nhưng các nghiên cứu tiềm năng này có thể đóng góp lớn cho y học cũng như góp phần kéo dài tuổi thọ cho con người.

"Robot không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn cả vấn đề phúc lợi xã hội và góp phần giải quyết bài toán già hóa dân số", GS Ho-Young Kim chia sẻ.

Già hóa dân số là vấn đề mà nhiều quốc gia trên thế giới phải đối mặt. Do đó, sự phát triển của robot và tự động hóa thông minh cũng được kỳ vọng giúp giảm tải cho các hệ thống chăm sóc sức khỏe. Lấy ví dụ từ Hàn Quốc, GS Ho-Young Kim cho hay, quốc gia này đang ngày càng thiết lao động trẻ chăm sóc cho người già. Điều này khiến robot trở thành lựa chọn được quan tâm, bởi vì người cao tuổi thường khó trong việc tự di chuyển, cần được hỗ trợ đi lại, ăn uống, dùng thuốc cũng như các quy trình chăm sóc y tế khác. Chính vì vậy, trong tương lai, thế giới sẽ cần có nhiều robot để có thể thay thế con người làm những việc này.

Đồng tình với chia sẻ của GS Kim, GS Tan Yap Peng đánh giá robot hỗ trợ vận động sẽ là nhóm tác động rõ rệt nhất trong giai đoạn đầu, giúp người cao tuổi di chuyển tốt hơn và giảm nguy cơ chấn thương khi sinh hoạt.

"Robot có thể đảm nhận các công việc nặng nhọc, hỗ trợ người già duy trì tính độc lập lâu hơn", GS Tan Yap Peng đánh giá.

Ông cũng cho biết rằng, hiện nay, nhiều quốc gia đã triển khai các nền tảng "bạn đồng hành số", khi cho phép robot theo dõi tình trạng tâm lý, trò chuyện và đưa ra cảnh báo sớm khi người dùng có dấu hiệu bất ổn. Theo ông, xu hướng này sẽ phát triển cùng với nhu cầu chăm sóc tinh thần từ xa. Nhưng thách thức lớn nhất hiện nay vẫn nằm ở khả năng robot hiểu người dùng.

GS Ho-Young Kim và GS Tan Yap Peng đều cho rằng các công nghệ này vẫn còn đang phát triển, cần thời gian hoàn thiện. Hai chuyên gia nhận định robot sẽ đóng vai trò nhất định trong việc kéo dài thời gian sống khỏe của con người, nhưng chưa thể đưa ra các bước nhảy lớn về tuổi thọ sinh học.