Xoài – loại cây ăn quả quen thuộc – đang được ví như “vàng” bởi giá trị kinh tế mà nó mang lại cho người dân ở nhiều vùng đất khô cằn, sỏi đá, đất cát của Việt Nam. Không chỉ giúp hàng ngàn hộ nông dân đổi đời, xoài Việt Nam hiện đã có mặt tại 40 quốc gia, trong đó Trung Quốc chiếm hơn 80% sản lượng xuất khẩu, kế đến là Nga, Mỹ, Hàn Quốc, EU, Australia, Nhật Bản…
Sỏi đá “nở hoa” nhờ xoài
Tại xã Đắk Gằn (Đắk Nông – cũ), nơi từng được xem là vùng đất cằn cỗi, cây xoài đã vươn lên trở thành cây trồng chủ lực. Nhiều nông hộ không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên khá giả.
Anh Nguyễn Văn Tính là một trong những người tiên phong chuyển đổi từ cây ngắn ngày sang trồng xoài từ năm 2012. Ban đầu anh chỉ thử nghiệm trên diện tích nhỏ, sau thấy cây hợp đất, cho hiệu quả vượt trội, anh mạnh dạn mở rộng diện tích lên 3,2ha với các giống xoài Đài Loan xanh, xoài Úc, xoài ba mùa.
Tại Bình Định (cũ) – vùng đất vốn khắc nghiệt, đất cát, cây xoài cũng chứng minh được sức sống mạnh mẽ.
Ở xã Cát Hanh (Gia Lai), diện tích trồng xoài tập trung lên tới 130ha, được mệnh danh là “thủ phủ xoài cát” của tỉnh.
Mô hình trồng xoài tại xã Cát Hanh.
Chia sẻ trên Báo Nông nghiệp và Môi trường, ông Nguyễn Ngọc (1955), thôn Tân Hóa Nam, hiện sở hữu 800 gốc xoài cát trên diện tích 4ha, trong đó có cây hơn 20 năm tuổi. Mỗi năm, ông thu hoạch khoảng 40 tấn quả, mang về doanh thu 500 – 600 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí khoảng 100 triệu đồng, lợi nhuận ròng của ông đạt 400 – 500 triệu đồng/năm.
Áp dụng kỹ thuật phát triển bền vững
Đặc biệt, hiện nay hộ dân tại Đắk Gằn đã tham gia các hợp tác xã, tổ hợp tác, áp dụng kỹ thuật hiện đại như tưới nhỏ giọt, bón phân qua hệ thống, IPM, canh tác an toàn sinh học và liên kết tiêu thụ ổn định.
Theo lãnh đạo HTX Nông nghiệp thương mại dịch vụ xoài Đắk Gằn, sản phẩm xoài nơi đây đã đạt chứng nhận OCOP, mở ra cơ hội lớn trong mở rộng thị trường xuất khẩu. Nhờ đó nâng cao được giá trị của quả xoài.
Còn tại xã Cát Hanh người dân cũng đã áp dụng kỹ thuật tưới nhỏ giọt mini-pan và bón phân qua hệ thống tưới, năng suất xoài tăng từ 21 – 28%, giảm 53 – 55% lượng nước tưới, tiết kiệm 25 – 30 công lao động/ha. Hiệu quả kinh tế vì thế tăng thêm 29 – 37% so với phương pháp truyền thống. Đây cũng là hướng đi bền vững giúp nông dân thích ứng biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính.
Việc phát triển bền vững cây xoài còn mang ý nghĩa lâu dài: vừa thích ứng với biến đổi khí hậu, vừa giảm thiểu phát thải khí nhà kính, đồng thời tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hàng ngàn hộ nông dân. Nhiều chuyên gia nhận định, nếu được quy hoạch tốt và gắn với chế biến sâu, xoài hoàn toàn có thể trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đứng ngang hàng với các loại trái cây nổi tiếng khác của Việt Nam như thanh long, chuối hay sầu riêng.
Từ những vùng đất cát bỏng rát và sỏi đá khắc nghiệt, cây xoài đã vươn lên thành “cây hái ra tiền”, góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu xoài lớn trên thế giới. Con đường phát triển bền vững sẽ là chìa khóa để quả xoài Việt tiếp tục chinh phục thêm nhiều thị trường mới, khẳng định vị thế trên bản đồ nông sản toàn cầu.