Sau gần ba thập kỷ nằm bờ, tuần dương hạm hạt nhân Admiral Nakhimov - niềm tự hào của lớp Kirov, đã được tái hạ thuỷ và chính thức bước vào giai đoạn chạy thử trên biển Trắng từ cuối tháng 7.
Đây là chiến hạm mặt nước lớn nhất và có hỏa lực mạnh nhất thế giới, vốn được kỳ vọng trở thành mảnh ghép trọng tâm của Hạm đội phương Bắc Nga. Trong bối cảnh Bắc Cực ngày càng trở thành điểm nóng cạnh tranh giữa Moskva và phương Tây, việc "quái vật thép" này xuất hiện trở lại đặt ra câu hỏi: Làm thế nào để khai thác tối đa sức mạnh của nó nhằm bảo vệ không phận vùng địa chiến lược rộng lớn này?
Admiral Nakhimov sau khi hiện đại hóa đã được trang bị kho vũ khí phòng không vượt trội, với 96 trong tổng số 176 ống phóng thẳng đứng dành riêng cho biến thể hải quân của hệ thống S-400. Số lượng này tương đương hỏa lực của ba tiểu đoàn S-400 trên đất liền. Khả năng cơ động chiến lược nhờ hai lò phản ứng hạt nhân cho phép chiến hạm nhanh chóng cơ động dọc tuyến Bắc Cực, đưa lá chắn phòng không đi bất cứ đâu cần thiết.
Tên lửa chủ lực 40N6 có tầm bắn tới 400 km, tốc độ đánh chặn vượt Mach 14, đủ sức tiêu diệt mục tiêu bay siêu thanh tới Mach 8. Trong lý thuyết, tổ hợp này có thể tạo ra "ô che" khổng lồ trước các mối đe dọa từ máy bay ném bom, tiêm kích, tên lửa hành trình hay thậm chí cả vũ khí siêu vượt âm. Tuy vậy, hạn chế cố hữu của phòng không trên biển là phạm vi phủ sóng vẫn chỉ chiếm một lát cắt nhỏ trong không gian rộng lớn Bắc Cực và thiếu hệ thống cảm biến tầm xa đặt tiền phương để cảnh giới ở độ cao thấp.
Giải pháp cho bài toán trên chính là sự phối hợp với tiêm kích đánh chặn MiG-31BM, loại máy bay vốn được Liên Xô thiết kế từ thập niên 1970 để bảo vệ vùng trời lạnh giá này. MiG-31 sở hữu trần bay cao, tốc độ hành trình tới Mach 2,3 và đặc biệt là radar mảng pha quét điện tử N007 Zaslon khổng lồ, lớn gấp ba lần radar mạnh nhất trên tiêm kích phương Tây.
Với bán kính kiểm soát không phận khổng lồ, "cáo săn" có thể trở thành "mắt thần" dẫn bắn cho Admiral Nakhimov, cung cấp dữ liệu mục tiêu ngoài đường chân trời, cho phép hệ thống S-400 trên tàu chiến khai hỏa diệt cả những mục tiêu bay thấp cách xa hàng trăm km, điều gần như bất khả thi nếu chỉ dựa vào radar chiến hạm.
MiG-31BM còn mang theo tên lửa không đối không R-37M với tầm bắn gần 200 km, tốc độ Mach 6, đã chứng minh uy lực trong chiến sự ở Ukraine khi hạ gục cả mục tiêu cỡ lớn lẫn tiêm kích đối phương. Tuy vậy, mỗi máy bay chỉ mang được bốn quả R-37M, dẫn đến hạn chế về hỏa lực duy trì lâu dài. Khi phối hợp với Admiral Nakhimov, MiG-31 có thể khắc phục điểm yếu này: dữ liệu mục tiêu do nó cung cấp sẽ cho phép chiến hạm phóng loạt 40N6, bổ sung sức mạnh hỏa lực khổng lồ mà tiêm kích đơn lẻ khó đạt tới.
Sự kết hợp giữa "lá chắn di động" Admiral Nakhimov và MiG-31BM tạo thành một hệ thống phòng không - phòng thủ trên không linh hoạt chưa từng có, đủ sức đối phó với cả máy bay tàng hình, UAV cỡ lớn và tên lửa siêu vượt âm. Đáng chú ý, chiến hạm lớp Kirov không chỉ phòng thủ mà còn mang trong mình hàng chục tên lửa tấn công mặt đất Kalibr và Zircon tốc độ Mach 9, biến nó thành trung tâm tác chiến tổng hợp trên biển.
Trong khi đó, MiG-31BM tiếp tục là xương sống của phòng không Bắc Cực, nhưng đang đứng trước nguy cơ già hóa khi các kế hoạch thay thế hoặc nâng cấp sâu hơn đều gặp khó khăn. Bởi vậy, việc Admiral Nakhimov trở lại hạm đội không chỉ gia tăng khả năng răn đe mà còn giúp kéo dài tuổi thọ tác chiến hiệu quả của MiG-31, giảm gánh nặng cho lực lượng tiêm kích này.
Trong bối cảnh phương Tây tăng cường hiện diện quân sự ở Bắc Cực, từ các chuyến tuần tra B-52 Mỹ đến kế hoạch triển khai radar tầm xa của NATO, sự phối hợp giữa "quái vật thép" và "cáo săn" hứa hẹn sẽ trở thành trụ cột trong chiến lược phòng không - phòng thủ Bắc Cực của Nga. Nếu sự ăn khớp giữa chúng được khai thác triệt để, Moskva sẽ sở hữu lá chắn băng giá đủ sức bảo vệ các tuyến hàng hải chiến lược, các căn cứ hạt nhân và duy trì thế cân bằng răn đe trước áp lực ngày càng gia tăng từ phương Tây.