Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 18/10/2023. (Ảnh: Anadolu)
Tối hậu thư được đưa ra sau nhiều cuộc điện đàm giữa Tổng thống Biden với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, bắt đầu từ giữa tháng 2, để thúc ép nhà lãnh đạo Israel tính toán lại kế hoạch tấn công vào thành phố đông đúc ở miền nam Dải Gaza.
Nhiều giờ gặp trực tiếp và trực tuyến giữa các quan chức an ninh quốc gia hàng đầu của Mỹ với người đồng cấp Israel cũng nhằm nhấn mạnh thông điệp đó, các quan chức Mỹ cho biết. Mỹ cho rằng có những cách khác để truy lùng Hamas, thay vì tấn công ồ ạt vào thành phố có hơn 1 triệu dân thường Palestine đang tị nạn.
Ở nhiều cấp, Tổng thống Mỹ và các trợ lý của ông cảnh báo Thủ tướng Netanyahu rằng một cuộc tấn công lớn và Rafah sẽ không được Mỹ hỗ trợ bằng vũ khí. Đó là thông điệp mà Nhà Trắng tin rằng Chính phủ Israel đã hiểu rõ, các quan chức của Nhà Trắng cho biết ngày 9/5.
Tuy nhiên, đưa ra cảnh báo công khai là điều mà ông Biden lâu nay vẫn tránh. Làm như vậy sẽ tạo nên một ngã rẽ, là sự rạn nứt lớn nhất trong quan hệ đồng minh Mỹ-Israel từ khi bắt đầu cuộc xung đột ở Dải Gaza ngày 7/10/2023. Ngay cả khi gặp áp lực từ những người cấp tiến trong cùng đảng Dân chủ, ông Biden vẫn thận trọng để tránh thể hiện rạn nứt công khai với ông Netanyahu.
Tuy nhiên, trong các cuộc họp nội các chiến tranh của ông Netanyahu, quyết định tiến vào Rafah có vẻ là điều nhãn tiền. Lực lượng phòng vệ Israel giờ đã hiện diện ở Rafah và dọc biên giới, bóp nghẹt 2 lối vào cho hoạt động nhân đạo và cảnh báo sắp triển khai chiến dịch tấn công lớn hơn.
Cuối cùng, các quan chức Mỹ cho biết Tổng thống Biden tin rằng những cảnh báo của ông đã không được tiếp thu, vì thế nhà lãnh đạo Mỹ thay đổi cách làm.
Tuần trước, ông Biden quyết định dừng chuyến hàng chở 3.500 quả bom đến Israel mà các quan chức chính quyền Mỹ sợ rằng sẽ bị thả xuống Rafah. Ngày 8/5, trong cuộc trả lời phỏng vấn CNN , Tổng thống Biden cho biết đã nói riêng với ông Netanyahu rất rõ ràng về thông điệp của mình.
“Nếu họ vào Rafah, tôi sẽ không cung cấp vũ khí”, ông Biden nói.
Các cố vấn tổng thống Mỹ nói rằng thông điệp của Washington không phải điều gì đáng ngạc nhiên với Israel.
Tuy nhiên, các quan chức Israel phản ứng với thái độ sốc, sau khi ông Biden đưa ra cảnh báo. Thủ tướng Netanyahu không chấp nhận.
“Nếu chúng tôi cần đứng một mình, chúng tôi sẽ đứng một mình. Như tôi đã nói, nếu cần, chúng tôi sẽ chiến đấu bằng móng tay”, ông Netanyahu tuyên bố ngày 9/5.
Các quan chức Israel cố giảm bớt tính nghiêm trọng từ phát biểu của ông Biden. Người phát ngôn lực lượng phòng vệ Israel Daniel Hagari khẳng định họ đã có đủ vũ khí để thực hiện nhiệm vụ đã lên kế hoạch.
Ngoài loại bom nặng hơn 900kg, ông Biden nói với CNN rằng Mỹ có thể cũng sẽ dừng cung cấp đạn pháo nếu Israel tấn công quy mô lớn vào Rafah.
Israel tuyên bố chiến dịch hiện nay của họ ở Rafah chỉ diễn ra “hạn chế", nhưng đằng sau hậu trường vẫn còn những nghi ngờ về ý định của Israel, khi Israel cung cấp cho Mỹ rất ít thông tin rõ ràng về kế hoạch ở thành phố này.
Trong suốt cuộc xung đột, sự thất vọng của ông Biden với Thủ tướng Netanyahu ngày càng tăng, ngay cả khi nhà lãnh đạo Mỹ công khai khẳng định sự ủng hộ đối với nhà nước Israel là không hề lay chuyển.
Các cố vấn Mỹ cho biết, sự ủng hộ đó tách biệt với mối quan hệ giữa Tổng thống Biden với ông Netanyahu. “Israel không đồng nghĩa với Netanyahu”, một cố vấn cấp cao của ông Biden nói với CNN .
Theo lời kể của các cố vấn thân cận với ông Biden, việc lực lượng phòng thủ Israel không kích làm chết 7 nhân viên cứu trợ của tổ chức nhân đạo World Central khiến ông Biden không thể kiên nhẫn thêm nữa, từ đó dẫn đến việc ông công khai cảnh báo Israel về việc dừng cấp vũ khí.