Theo tiến sĩ Randy Haas từ Đại học California ở Davis (Mỹ), ngôi mộ cổ tọa lạc tại khu vực khảo cổ Wilamaya Patjxa ở Peru này cho thấy chúng ta nên xem xét lại lịch sử cổ đại trong thời kỳ con người còn kiếm sống chủ yếu bằng săn bắt và hái lượm. Từ lâu, một xã hội săn bắt – hái lượm cổ đại được mặc định với hình ảnh nam giới đi săn thú, xẻ thịt; còn phụ nữ thì đi tìm kiếm rau quả. Điều đó có thể đã sai.
Kết quả phân tích hài cốt cho thấy thiếu nữ trẻ trung này là một thợ săn thực thụ, từng băng qua những thảo nguyên để tìm kiếm các con thú to lớn. Các đồ tùy táng được đặt cạnh cô cũng cho thấy điều đó. Trong các ngôi mộ cổ, thứ được chôn theo thường là những vật dụng quen thuộc khi họ còn sống. Đối với cô gái này chính là những con dao, đầu mũi tên, rìu chặt bằng đá chuyên để săn và chặt nhỏ các động vật lớn, dụng cụ để làm ruột động vật, dao cạo để xử lý da…
Các nhà khảo cổ tại hiện trường - Ảnh: RANDY HAAS
Ban đầu các nhà khảo cổ vẫn nghi ngờ giới tính của cô dù cấu trúc xương rất nữ tính, nhưng kết quả phân tích răng đã cho thấy đó đúng là một thiếu nữ, khoảng 17, hoặc cao lắm là 19 tuổi.
Ngôi mộ cổ cho thấy sự phân công lao động dựa vào giới tính trong thời kỳ này có vẻ chỉ là một lý thuyết của người hiện đại, hoặc chỉ phổ biến ở một số vùng. Một thợ săn nam giới lớn hơn vài tuổi cũng được tìm thấy gần đó, với cách chôn cất tương tự.
Các công cụ đá được tìm thấy - Ảnh: RANDY HAAS
Để kiểm chứng, 427 bộ hài cốt khác được khai quật từ khắp Bắc và Nam Mỹ đã được xem xét lại. Những ngôi mộ cổ này đều thuộc thế Pleistocen muộn hoặc đầu thế Hologen. Pleistocen hay Hologen là các khoảng thời gian địa chất, trong đó thế Pleistocen kéo dài khoảng 2,588 triệu năm trước cho đến 11.550 năm trước, thế Hologen bắt đầu ngay sau đó và vẫn tiếp tục cho đến ngày nay.
Toàn cảnh khu vực khai quật - Ảnh: RANDY HAAS
Trong số những ngôi mộ cổ này có 27 ngôi mộ có đồ tùy táng là dụng cụ săn bắn đi kèm. Kết quả phân tích cho thấy 11 người là phụ nữ, 15 người là nam giới.
Một số bước khảo sát khác cho thấy trong thời kỳ tiền nông nghiệp ở châu Mỹ, đã có khoảng 30-50% thợ săn là phụ nữ. Con mồi chủ yếu là lạc đà và nhiều động vật ăn cỏ cỡ lớn khác.
Nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí khoa học Science Advances.