Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra cụm các thành phố bị bỏ quên trong rừng nhiệt đới Amazon, nơi sinh sống của ít nhất 10.000 nông dân khoảng 2.000 năm trước. Các gò đất và con đường bị chôn vùi ở Ecuador đã được nhà khảo cổ học Stéphen Rostain để ý tới lần đầu tiên cách đây hơn hai thập kỷ. “Nhưng vào thời điểm đó, tôi không chắc mọi thứ có liên kết với nhau như thế nào”, ông Rostain, một trong những nhà nghiên cứu đã báo cáo về phát hiện này trên tạp chí Khoa học, cho biết.
Thảm thực vật dày đặc trong rừng nhiệt đới Amazon khiến các nhà khảo cổ gặp khó khăn trong việc xác định địa điểm. Việc lập bản đồ gần đây bằng công nghệ cảm biến laser cho thấy nơi này là một phần của mạng lưới các khu định cư dày đặc, nằm sâu trong chân đồi của dãy núi Andes và đã tồn tại trong khoảng 1.000 năm. “Đó là một thung lũng các thành phố thất lạc. Cảnh tượng thật sự phi thường”, ông Rostain, người dẫn đầu các cuộc điều tra tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp cho biết.
Theo các nhà nghiên cứu, các khu định cư thuộc về người Upano khoảng từ năm 500 trước Công nguyên đến năm 300 - 600 sau Công nguyên, gần như cùng thời với đế chế La Mã ở châu Âu. Các công trình nhà ở và nghi lễ được xây dựng trên hơn 6.000 gò đất, được bao quanh bởi các cánh đồng nông nghiệp có kênh thoát nước. Những con đường lớn nhất rộng 10 mét và kéo dài 10 đến 20km.
Nhà khảo cổ học Antoine Dorison, đồng tác giả nghiên cứu cho biết, mặc dù rất khó để ước tính dân số, nhưng đây là nơi sinh sống của ít nhất 10.000 cư dân và có lẽ lên tới 15.000 hoặc 30.000 vào thời kỳ hoàng kim. Con số này có thể so sánh với dân số ước tính của London thời La Mã, thành phố lớn nhất nước Anh thời bấy giờ. “Điều này cho thấy đây là một nơi sinh sống đông đúc và một xã hội cực kỳ phức tạp. Nếu xét về sự tiên phong, khu vực này nằm ở một đẳng cấp riêng”, nhà khảo cổ học Michael Heckenberger của Đại học Florida (Mỹ), giải thích.
Ông José Iriarte, một nhà khảo cổ học của Đại học Exeter (Anh), tin rằng một hệ thống lao động có tổ chức là yếu tố cần thiết để xây dựng những con đường và hàng nghìn gò đất. “Tộc người Inca và Maya đã sử dụng đá, nhưng người dân Amazon thường không có sẵn đá để xây dựng - thay vào đó họ xây dựng bằng bùn”, ông Iriarte cho biết. “Amazon thường được coi là vùng hoang dã nguyên sơ, nơi chỉ có những nhóm nhỏ sinh sống. Nhưng những khám phá gần đây đã cho chúng ta thấy một quá khứ phức tạp hơn rất nhiều”, ông nói thêm.
Các nhà khoa học gần đây cũng đã tìm thấy bằng chứng về các xã hội cổ đại ở những nơi khác trong Amazon, bao gồm cả ở Bolivia và Brazil. “Các con người và khu định cư ở Amazon luôn có sự đa dạng đáng kinh ngạc, không chỉ có một lối sống duy nhất. Chúng ta đang ngày càng hiểu thêm về họ”, ông Rostain cho biết.
