13 tầng là chiều cao của tòa nhà mới được xây dựng ở miền Nam Trung Quốc, nơi hơn 10.000 con lợn được nuôi trong những chiếc chuồng giống với những căn hộ chung cư mini. Đi kèm với đó là kiểm soát ra vào chặt chẽ, hệ thống camera giám sát, dịch vụ vệ sinh tại chỗ và những bữa ăn được chuẩn bị cẩn thận.
Đây là mô hình hiện đại nhất để bảo vệ những con lợn – nguồn cung cấp thịt chính ở Trung Quốc – được bảo vệ khỏi các loại virus. 2 năm trước khi đại dịch Covid-19 đe dọa thế giới, dịch cúm lợn châu Phi đã khiến quy mô đàn lợn của Trung Quốc giảm tới một nửa.
Được mệnh danh là "khách sạn dành cho lợn", những trang trại khổng lồ đang được xây dựng bởi nhiều công ty trong đó có Muyuan Foods và New Hope Group. Họ áp dụng những tiêu chuẩn kiểm soát nghiêm ngặt mà nhiều nhà cung ứng ở các quốc gia khác đã sử dụng để ngăn chặn các dịch bệnh chết chóc.
Trung Quốc đang sao chép những cách làm tốt nhất ở châu Âu và Mỹ để thu hẹp khoảng cách về an ninh sinh học, theo Rupert Claxton, giám đốc của công ty tư vấn Gira, người đã đưa ra lời khuyên cho những người nông dân và các doanh nghiệp trong suốt 20 năm nay.
Máy kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm tự động tại 1 trang trại thông minh ở Jiaxing, tỉnh Chiết Giang. Ảnh: Wang Gang/China News Service/Getty Images
Năm 2018, dịch cúm lợn – mà khiến những con lợn mắc bệnh tương tự như đại dịch Ebola ở người – đã nổ ra ở Trung Quốc. Chỉ trong 1 năm, gần một nửa trong số đàn lợn quy mô hơn 400 triệu con của Trung Quốc đã bị xóa sổ. Con số này lớn hơn cả tổng sản lượng hàng năm của Mỹ và Brazil cộng lại, dẫn đến giá cả tăng vọt và Trung Quốc nhập khẩu lượng thịt lợn chưa từng có.
An ninh lương thực được Trung Quốc coi là ưu tiên hàng đầu. Trong bối cảnh lạm phát tăng lên mức cao nhất 8 năm, chính phủ nước này đã phải mở kho dự trữ thịt đông lạnh khẩn cấp để hạ nhiệt thị trường. Đồng thời Trung Quốc cũng tung ra những chính sách nông nghiệp mới để chuyển sang sản xuất công nghiệp quy mô lớn thay thế cho những trang trại nuôi lợn truyền thống.
Giờ thì sản lượng thịt nội địa đã hồi phục nhanh chóng hơn dự báo bởi các "siêu trang trại" tăng sản lượng quá nhanh. Giá thịt lợn bán buôn giảm mạnh đến nỗi chính phủ lại bắt đầu mua vào cho kho dự trữ chiến lược và tung ra những biện pháp hỗ trợ giá.
Dẫu vậy mối đe dọa từ virus vẫn còn đó. Từ đầu năm đến nay đã có 11 ổ dịch được ghi nhận, khiến Trung Quốc phải tiêu hủy hơn 2.000 con lợn. Chủng mới gây ra những triệu chứng bệnh nghiêm trọng hơn và thời gian ủ bệnh cũng lâu hơn, ảnh hưởng đến nỗ lực phát hiện và kiểm soát dịch bệnh, theo Bộ Nông nghiệp Trung Quốc.
Ở các nước phát triển, ngành chăn nuôi lợn bị thống trị bởi các trang trại lớn trong tay một số công ty. Xu hướng này đã tồn tại suốt mấy chục năm nay tại Mỹ, Đan Mạch và Hà Lan – những nơi có các tiêu chuẩn về an ninh sinh học tốt nhất. Các nước này chưa từng ghi nhận ca cúm lợn nào trong mấy năm gần đây.
Những khu phức hợp siêu lớn và hiện đại hiện nay được coi là trụ cột quan trọng để Trung Quốc đảm bảo an ninh thực phẩm. Tính đến năm 2020, 57% sản lượng của ngành chăn nuôi lợn đến từ các trang trại cung cấp hơn 500 con mỗi năm. Trước dịch cúm lợn, tỷ trọng chỉ vào khoảng 1%.
Mới đây tập đoàn New Hope vừa hoàn thành tòa nhà 5 tầng trên diện tích tương đương 20 sân bóng đá ở quận Pinggu (phía Đông thủ đô Bắc Kinh). Công suất tối đa của nhà máy sẽ đạt 120.000 con mỗi năm, trở thành nhà máy lớn nhất ở khu vực Bắc Kinh.
Nhà máy này được trang bị robot kiểm soát nhiệt độ, mức độ lưu thông không khí và cả hệ thống cho ăn tự động. Các nhân viên trong nhà máy được yêu cầu tắm và thay quần áo trước khi vào và ra khỏi nhà máy, giống như những nhà khoa học làm việc trong các phòng thí nghiệm về an toàn sinh học. Các thiết bị đeo tay phải được để lại bên ngoài. Một số trang trại còn xây dựng ký túc xá cho nhân viên để giảm tiếp xúc với bên ngoài.
Robot phun khử trùng.
Mở rộng trang trại theo chiều thẳng đứng là 1 lựa chọn được ưa thích ở những nơi thiếu không gian. Quá trình đô thị hóa nhanh chóng khiến đất đai dành cho nông nghiệp biến mất, và các quy định về môi trường cũng khiến hoạt động chăn nuôi ngày càng khó có thể được triển khai ở các vùng đô thị.
Theo lãnh đạo New Hope, các trang trại cao tầng có thể giúp giảm 1/3 diện tích đất so với các trang trại truyền thống. Nước thải từ nhà máy ở Pinggu được xử lý và sau đó sử dụng để tưới cho vườn lan gần đó. Chất thải rắn được xử lý thành phân bón.
Sự nổi lên của các trang trại lợn quy mô lớn cũng phản ánh chế độ ăn uống của người Trung Quốc đang thay đổi. Nếu như chỉ cách đây mấy chục năm, Bắc Kinh tập trung vào chống lại nạn đói và xóa đói giảm nghèo thì giờ đây quá trình phát triển kinh tế nhanh chóng và thu nhập cải thiện đồng nghĩa 1,4 tỷ người dân Trung Quốc ăn thịt, trứng và các loại đạm động vật khác nhiều hơn.
"Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ thịt lợn lớn nhất thế giới, và tôi không cho rằng điều đó sẽ sớm thay đổi", David Ortega, giáo sư ĐH Michigan nói. "Xây dựng lại ngành thịt lợn là ưu tiên hàng đầu của chính phủ".