Cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 60 km về phía nam, huyện Duy Tiên (Hà Nam) nổi tiếng là vựa sen lớn nhất miền Bắc với tổng diện tích 28 ha trên địa bàn các xã Chuyên Ngoại, Mộc Nam và Mộc Bắc. Nơi đây vốn là vùng đất chiêm trũng, thường xuyên bị ngập úng, trồng lúa không mang lại năng suất cao.
Sau khi ăn Tết Nguyên Đán hơn một tháng, người trồng sen bắt đầu gieo cấy vụ mới. Sen được ươm bằng ngó, sau khi ngó sen lớn, sẽ đem ra ruộng cấy. Ông An Thúc, người có kinh nghiệm hơn 10 năm trồng sen cho biết: “Kỹ thuật cấy sen cũng khá giống với cấy lúa, chỉ khác là khoảng cách các ngó sen sẽ thưa hơn, khoảng 1 - 2 m/một cây. Thời gian thu hoạch cũng như nhau, nhưng trồng sen cho năng suất hơn, công chăm bón lại ít, bù lại khi thu hoạch có vất vả hơn đôi chút”.
Sau hơn 3 tháng, sen sẽ cho thu hoạch. Với những nơi ruộng cao nhiều nước, người dân phải dùng thuyền, ruộng thấp thì sử dụng bao tải để đựng. Ông Phạm Văn Ngọc, người có hơn 3 ha sen cho biết: “Khi vào chính vụ (từ tháng 5 đến tháng 7 âm lịch) một ngày mỗi người hái được khoảng 2 - 3 thuyền. Mỗi thuyền khoảng 30 kg đài sen, nếu thuê người hái thì công khoảng 400.000 đồng/người”.
Để kịp thu hoạch những đài sen chín đúng vụ, người dân nơi đây luôn tất bật ra ruộng từ 5 giờ sáng, bất kể nắng hay mưa. Sen sau khi hái sẽ được vận chuyển về nhà, nhanh chóng bóc tách để hạt luôn tươi.
"Năm nay thời tiết thất thường nên hoa thối nhiều, thành ra rất ít đài sen, ảnh hưởng đến sản lượng", ông Phạm Văn Ngọc chia sẻ.
Người dân dùng dao để tách hạt sen khỏi đài. Trung bình một ngày, một người có thể tách được 30 - 40 kg hạt. Sen tại đầm được các lái buôn từ Hưng Yên thu mua, sau đó sẽ được chế biến và bán đi khắp cả nước.
Đài sen thu hoạch về sẽ được phân loại thành sen não và sen chè. Sen chè thường có màu sáng, nhạt hơn, sau khi tách hạt có thể bán tươi. Giá sen chè thường dao động tầm 40.000 đồng/kg.
Sen não có màu tím đen. Vì hạt đã già và cứng hơn nên thường được cho vào máy tách hạt nhằm tiết kiệm thời gian và giảm nhân công so với bóc tay như sen chè.
Sen não sau khi tách hạt phải phơi khô khoảng 2 nắng mới có thể đem bán. Giá sen não thường dao động khoảng 70 - 80.000 đồng/kg. Nhà ông An Thúc có gần 2 ha trồng sen. Trung bình mỗi ngày thu hoạch rộ từ 1 - 2 tạ, thu nhập vào khoảng 4 - 8 triệu đồng mỗi ngày. Tính cả vụ, nhà ông thu cả trăm triệu đồng.