3 ha khoai lang Nhật của gia đình anh Trần Văn Tuyến ở thôn Kim Môn, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai đã qua thời vụ thu hoạch 10 ngày nhưng chủ vườn không tìm được thương lái thu mua.
Vì quá vụ, khoai bắt đầu mọc mầm và hà thối, anh Tuyến đành lòng tháo vốn bán cho những người buôn bán nhỏ lẻ ở các chợ với mức giá bọt bèo là 5.000 đồng/1kg khoai to, 1.500 đồng/1kg khoai loại nhỏ.
Với lượng mua nhỏ giọt chừng 2 - 3 tấn mỗi đợt, anh Tuyến chỉ bán được một phần, mà buộc phải tự cày hoại 2/3 diện tích khoai còn lại để kịp trồng lúa.
“Có bán được đâu, đây là tôi bán khoai chợ, bán lẻ đi các đầu mối của các tỉnh, ngày họ mua được khoảng 2 đến 3 tấn. Nói chung, làm vụ khoai này sẽ bị nhỡ mất vụ. Nếu bán được hết thì cũng không lãi được, kiểu gì cũng lỗ” - anh Tuyến chia sẻ.
Anh Tuyến ở thôn Kim Môn, xã Chư A Thai chỉ bán được một phần khoai lang quá lứa thu hoạch và buộc tự hoại 2/3 diện tích để kịp trồng lúa.
Thôn Kim Môn, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện có hơn 100 hộ dân trồng khoai lang Nhật, nhưng tới nay, mới chỉ có 5 hộ liên hệ được thương lái thu mua. Hầu hết các hộ đều trong hoàn cảnh bế tắc vì không tìm được đầu ra cho sản phẩm.
Bà Trịnh Thị Thuỷ, ở thôn Kim Môn cho biết vì không bán được, không có tiền thuê người dỡ, cho cũng không ai lấy, nên gia đình bà đành lòng cày băm nát 2 ha khoai tại ruộng để thay phân xanh trồng lúa. Thế nhưng, bà Thuỷ cho biết, vụ sau gia đình bà vẫn tiếp tục trồng khoai lang vì không có lựa chọn nào tốt hơn.
“Chưa biết được như thế nào, nếu bà con trồng khoai thì mình vẫn phải trồng. Năm nay đã lỗ rồi thì sang năm lại phải theo tiếp, đâm lao phải theo lao. Hi vọng năm sau, giá cả sẽ ổn định để bà con được nhờ” - bà Thuỷ nói.
Phần lớn trong tổng số gần 700 ha khoai lang Nhật của nông dân Phú Thiện, Gia Lai không có người thu mua.
Ông Phùng Trung Toàn, Chủ tịch xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện cho biết, người dân địa phương bắt đầu trồng khoai lang từ 2011 tới nay nhưng việc tiêu thụ phụ thuộc hoàn toàn vào các thương lái. Tình trạng được mùa, nhưng không có đầu ra thỉnh thoảng vẫn xảy ra.
Vụ này, toàn huyện Phú Thiện có gần 700 ha khoai lang, chủ yếu ở 2 xã Chư A Thai và xã Ia Sol. Trung bình với mỗi ha có chi phí đầu tư 50 - 60 triệu đồng. Đối với hộ thuê đất, chi phí này có thể lên tới 80 - 90 triệu đồng/1 ha. Vì không tìm được đầu ra cho khoai lang mà vụ này, người dân Phú Thiện thua lỗ nặng nề.
“Người dân trong xã trồng khoai lang tự phát thôi, tự liên hệ với tư thương thu mua. Đa số rớt giá và ít người thu mua. Khoai lang là cây tăng vụ, 3 tháng lại cải tạo đất. Nếu được giá thì hiệu quả kinh tế rất cao, khoảng gấp 4 lần so với trồng lúa.
Tuy nhiên khó nhất là đầu ra không ổn định, phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái. Nếu có doanh nghiệp chế biến các sản phẩm từ khoai lang thì sẽ tạo điều kiện cho bà con địa phương khắp mọi miền, không riêng gì người dân xã Chư A Thai” - ông Phùng Trung Toàn cho biết.