Ảnh: AP
Thái Lan hiện đang đương đầu với quá nhiều khó khăn trong việc đảm bảo vị thế nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới của nước này: sản xuất gạo thu hẹp vì hạn hán, xuất khẩu gạo thấp nhất trong 23 năm và chi phí vận tải cao, theo báo Nikkei.
Với dự báo rằng xuất khẩu gạo từ Thái Lan sẽ tiếp tục giảm trong năm nay, chính phủ Thái Lan đang đẩy cao những nỗ lực để giành lại vị thế đó bằng cách hạn chế chi phí xuất khẩu và cải thiện chất lượng gạo.
Trong buổi họp nội các vào tháng 4/2021, chính phủ Thái Lan đã xác nhận về kế hoạch sẽ giảm thu thuế từ các nhà xuất khẩu, trong đó có các doanh nghiệp xuất khẩu gạo sang châu Âu và Anh, mức thuế hiện nay đang áp dụng là 2.500 bath/tấn xuống còn từ 1.200 đến 1.500 bath/tấn.
Chính phủ Thái Lan đang cố gắng bằng mọi cách đẩy cao xuất khẩu gạo sau khi trong năm 2020 xuất khẩu gạo đã giảm đến 25% xuống còn 5,7 triệu tấn, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ. Khối lượng xuất khẩu gạo của Thái Lan năm 2020 như vậy thấp nhất tính từ năm 1997 khi mà chính phủ Thái Lan bị xáo trộn do cuộc khủng hoảng tài chính châu Á.
Thái Lan rơi xuống vị trí nước xuất khẩu gạo lớn thứ 3 thế giới, sau Việt Nam với sản lượng gạo xuất khẩu đạt 6,16 triệu tấn.
Việc mất khả năng cạnh tranh về giá chính là nguyên nhân Thái Lan để mất vị thế xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới của nước này. Tháng 2/2021, giá gạo xuất khẩu của Thái Lan ước tính 542USD/tấn, trong khi đó giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ và Việt Nam lần lượt là 393USD và 520USD/tấn.
Hoạt động sản xuất gạo tại Thái Lan suy giảm về quy mô bởi tình trạng hạn hán gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất gạo trong năm 2019 và năm 2020. Việc đồng bath tăng giá và chi phí vận tải bằng container tăng không khỏi ảnh hưởng xấu đến hoạt động xuất khẩu gạo.
Đồng bath đã duy trì ở ngưỡng cao trong vai trò đồng tiền an toàn trong bối cảnh đại dịch Covid-19, sức cạnh tranh của gạo Thái Lan trên thị trường quốc tế vì vậy suy giảm. Không chỉ vậy, tình trạng thiếu container vận chuyển cũng khiến cho chi phí vận tải tăng cao.
Xuất khẩu gạo của Thái Lan được dự báo sẽ còn tiếp tục suy giảm. Chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA), ông Chookiat Ophaswongse, trong cuộc phỏng vấn với giới truyền thông mới đây đã nói rằng xuất khẩu gạo trong năm 2021 dự kiến sẽ tiếp tục giảm xuống còn 4,5-5 triệu tấn.
Thái Lan từng là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới tuy nhiên vị thế này đã suy giảm, Thái Lan “thua cuộc” so với Ấn Độ và Việt Nam trong xuất khẩu gạo bởi vào năm 2011, Thủ tướng Thái Lan khi đó là bà Yingluck Shinawatra đã chấp nhận gạo của nông dân làm thế chấp khi vay tiền. Chính phủ đưa ra chương trình mua gạo của nông dân với giá cao hơn thị trường cho đến khi chính phủ của bà bị lật đổ trong cuộc đảo chính quân sự vào năm 2014.
Chất lượng gạo của Thái Lan khi đó suy giảm bởi nhiều người nông dân quá tự mãn với chương trình bảo hộ rộng rãi của chính phủ. Khi mà ngày một nhiều nước láng giềng sản xuất được gạo có phẩm cấp cao hơn, Thái Lan tụt hậu lại phía sau về cả chất lượng gạo và lợi thế trong xuất khẩu, Thái Lan chính thức rời khỏi vị trí nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới từ năm 2012.
Chính phủ Thái Lan đang cố gắng bằng mọi cách để có lại vị trí này. Nhằm khuyến khích cho việc phát triển các giống gạo chất lượng cao, Bộ Nông nghiệp Thái Lan đang vận động mở cuộc thi giống gạo ngon nhất cho xuất khẩu. Bộ Thương mại Thaí Lan đã đặt mục tiêu tăng thêm 5% xuất khẩu gạo của Thái Lan lên 6 triệu tấn/năm nhằm giúp Thái Lan trở lại vị trí đứng đầu thế giới, tuy nhiên việc cạnh tranh này không hề dễ dàng.