Việc kế hoạch chào bán cổ phiếu ra công chúng của công ty tài chính Ant của tỷ phú Jack Ma đã bị chính Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chặn lại là chỉ báo cho thấy chính phủ Trung Quốc đang nắm quyền kiểm soát ngày một chặt chẽ hơn với các doanh nghiệp trong lĩnh vực tư nhân, theo nhận định của báo Nikkei.
Thống kê của báo Nikkei với các doanh nghiệp niêm yết tại Trung Quốc cho hay các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc hoặc các quỹ của chính phủ Trung Quốc đã nắm quyền kiểm soát khoảng 51 doanh nghiệp tư nhân tính từ đầu năm đến nay. Con số này như vậy tăng đáng kể nếu so với con số khoảng từ 20 đến 30 doanh nghiệp trong năm 2018 và năm 2019.
Việc các doanh nghiệp và quỹ nhà nước Trung Quốc tăng cường kiểm soát doanh nghiệp tư nhân nằm trong chiến lược của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhằm giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào nhu cầu từ bên ngoài cũng như chuẩn bị cho cuộc đối đầu với Washington.
Trong ngày thứ Năm tuần này, Wall Street Journal đưa tin rằng chính Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đưa ra quyết định ngăn đợt IPO của Ant lần này. Nguyên nhân trực tiếp của việc này chính là do ông Jack Ma vào tháng 10/2020 đã chỉ trích chính phủ quản lý lĩnh vực tài chính quá chặt chẽ.
Ant là công ty tài chính đứng đằng sau nền tảng thanh toán Alipay với hơn 1 tỷ người dùng tại Trung Quốc. Công ty này đã lên kế hoạch huy động khoảng 40 tỷ USD trong đợt IPO từng được kỳ vọng có quy mô lớn nhất thế giới. Giới chức quản lý Trung Quốc đã ngay lập tức có những quy định mới siết chặt quản lý với các doanh nghiệp tài chính, vì vậy gây sức ép lên ngành tài chính đang tăng trưởng ấn tượng này.
Đây có thể coi như một cách mà Bắc Kinh dùng để siết chặt kiểm soát của nhà nước với lĩnh vực tư nhân. Một cách khác chính là tăng cường kiểm soát dòng vốn.
Trong nhiều trường hợp Bắc Kinh phải cho doanh nghiệp hoặc quỹ nhà nước tiếp quản doanh nghiệp tư nhân trong năm nay chính là do doanh nghiệp khó khăn do đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp khác, Bắc Kinh đã thâu tóm quyền kiểm soát doanh nghiệp có tầm quan trọng chiến lược trong nhiều lĩnh vực như bán dẫn, năng lượng gió và dược phẩm.
Vào tháng 9/2020, một quỹ đầu tư được bảo trợ bởi chính quyền tỉnh Hồ Nam – Trung Quốc cũng đã ký thỏa thuận với một công ty sản xuất robot có tên Saimo Technology để trở thành cổ đông chi phối. Luoyang Guohong Investment Group hiện nắm hơn 20% cổ phần của Saimo.
Xu thế này diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ dường như khó hàn gắn. Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày thứ Năm đã cấm các doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào các công ty có liên quan đến quân đội Trung Quốc. Dù rằng Tổng thống được bầu Joe Biden dự kiến sẽ vẫn lên nắm quyền vào tháng 1/2021, thay đổi này cũng sẽ không thể chấm dứt căng thẳng và hoài nghi giữa Bắc Kinh và Washington.