Hàng triệu năm nữa, một loài người tiến hóa hơn, hoặc cũng có thể là những người ngoài hành tinh sẽ ghé thăm Trái Đất. Họ sẽ đào bới sâu xuống lớp đất đá để đi tìm tàn dư của nền văn minh của chúng ta ngày nay.
Liệu khi đó, những người này sẽ tìm thấy thứ gì còn lại? Và họ sẽ vẽ lại mối quan hệ của chúng ta với các loài sinh vật xung quanh như thế nào?
Để trả lời câu hỏi này, hai nhà cổ sinh vật học Karen Koy, đến từ Đại học bang Missouri Western và Roy Plotnick, đến từ Đại học Illinois, Chicago, đã khảo cứu gần 200 bài báo về hóa thạch, thực hành chôn cất, chế biến gia súc… Nghiên cứu tổng hợp mới của họ đăng trên trên tạp chí Anthropocene đã cung cấp cho chúng ta một kịch bản về ngày này một triệu năm sau.
Để giúp bạn có cái nhìn sơ qua về tương lai hết sức thú vị ấy, Tạp chí Science đã có một bài phỏng vấn với Karen Koy và Roy Plotnick. Hãy cùng theo dõi xem:
Hỏi: Chính xác thì ai sẽ là người khám phá những hóa thạch của chúng ta sau hàng triệu năm. Sẽ là một loài người tiến hóa hơn, hay là người ngoài hành tinh?
Roy Plotnick: Chà, tất nhiên câu hỏi này sẽ lại đặt ra một câu hỏi khác: Liệu loài người có thể tồn tại được lâu đến vậy? Là một người hâm mộ khoa học viễn tưởng, tôi lạc quan muốn nói rằng: "Vâng, có lẽ con cháu của chúng ta vào một lúc nào đó sẽ nhìn lại [lịch sử của tổ tiên mình]". Tôi đó là điều nhiều khả năng sẽ xảy ra hơn là có người ngoài hành tinh.
H: Ở thời điểm này, con người hiện đại đang ghi lại từng giây phút trong cuộc đời của mình [với những cuốn sách, những file ghi âm, những video], vậy thì liệu hóa thạch có còn cần thiết hay không?
R.P.: Nếu từng đọc nhiều tiểu thuyết khoa học thuộc thể loại hậu tận thế, bạn sẽ có thể hình dung những thứ biến mất trong hầu hết các kịch bản hủy diệt loài người là giấy tờ văn bản, dữ liệu máy tính và mọi thứ tương tự. Vậy thì đâu là những gì còn sót lại? Đó là bất cứ thứ gì được chôn vào trong lòng đất.
Karen Koy: Và ngay cả khi bạn có những dữ liệu đó, chúng thường không thể giải mã nổi. Một số nhà khoa học mới đây đã thử bắt tay vào việc giải mã các bản ghi từ một nền văn minh Nam Mỹ cách đây hàng ngàn năm. Họ đã mã hóa dữ liệu thành các nút trong chuỗi hạt hoặc một số sợi dây kiểu cách khác nhau.
Và hãy nghĩ mà xem, ngay cả những bản ghi mã máy tính được lưu lại từ vài chục năm trước, những cỗ máy tính hiện đại bây giờ đã không giải mã nổi, bởi vì hệ dữ liệu chúng sử dụng quá khác nhau mà không có sự liên kết. Vậy thì 2 triệu năm nữa, điều đó có khả thi hay không?
Với những cuốn sách, những file ghi âm, những video đang được ghi lại, liệu hóa thạch có còn cần thiết hay không?
H: Trong bài báo, các anh nói rằng những địa điểm mà hóa thạch hình thành trong quá khứ tới nay đã hoàn toàn thay đổi. Tại sao lại vậy và quá trình đó xảy ra như thế nào?
R.P.: Nếu bạn nhìn vào các địa điểm tự nhiên nơi hóa thạch được hình thành, trong các hang động, bất kỳ khu vực đầm lầy, kênh rạch, sông hồ nào, thì tất cả những địa điểm đó bây giờ đều đã bị biến đổi nặng nề bởi hoạt động của con người.
Con người chặn những con sông để xây đập, chúng ta tát cạn nước trong những đầm lầy. Con người đã sửa đổi môi trường tự nhiên và bề mặt đất rất nhiều, đến mức độ mà các nhà nghiên cứu nói rằng chúng ta đã thay đổi tự nhiên ít nhất cũng bằng hoặc thậm chí hơn cả quá trình tự nhiên tự động biến đổi.
H: Các anh đã viết rằng khi con người và động vật ngày nay chết đi, chúng sẽ để lại một "tín hiệu xác chết đặc biệt của kỷ Anthococene". Đó là cái gì?
K.K.: Dân số loài người đã phát triển bùng nổ vào giữa thế kỷ 20, nhờ vào y học hiện đại và thuốc kháng sinh. Điều đó có nghĩa là rất nhiều người đã được chôn cất một cách có trật tự trong các nghĩa địa. Đó không phải là những đống xương như chúng ta thấy với khủng long.
Những ngôi mộ được xếp thẳng hàng này về cơ bản tồn tại ở mọi nơi trên toàn thế giới, vì vậy bạn sẽ tìm thấy xương cốt của con người trong những mô hình giống hệt nhau ở mọi nơi.
Tôi không biết rằng sử dụng từ "sởi gan ốc" ở đây có hoàn toàn đúng hay không, nhưng hãy tưởng tượng bạn là một loài khác ngoài hành tinh đến thế giới này và thấy nó chỉ được bao phủ bởi những thi thể như vậy, sắp xếp theo một trật tự như vậy trên khắp bề mặt đất, hãy thử nghĩ xem cảm giác lúc đó sẽ thế nào?
H: Loài vật nào có khả năng xuất hiện nhiều nhất trong những hồ sơ hóa thạch của tương lai?
R.P.: Chắc chắn là gà, vì có ngày nay chúng ta có rất nhiều gà. Cả bò và lợn nữa vì chúng ta cũng nuôi chúng rất nhiều. Số lượng người, lợn và bò sẽ chiếm đại đa số. Không có bất kỳ một quần thể sinh vật hoang dã nào có thể nhiều đến mức đó, thậm chí gần đến mức đó.
Liệu ai sẽ tìm thấy chúng ta, con cháu chúng ta hay người ngoài hành tinh?
H: Làm thế nào các nhà cổ sinh vật học trong tương lai có thể phân biệt động vật nuôi trong nhà với tổ tiên hoang dã của chúng?
K.K.: Khi nuôi những sinh vật khác để lấy thịt, chúng ta có xu hướng phát triển cơ bắp cho chúng. Vì vậy, bạn sẽ muốn thấy xương của chúng to hơn để hỗ trợ được trọng lượng cơ thể lớn hơn của chúng. Đối với những động vật được thuần hóa như chó và mèo, chúng ta sẽ tạo giống cho chúng sao cho thật dễ thương, như những con chó có mõm ngắn hơn và đôi mắt to hơn.
Vì vậy, tùy thuộc vào những cách chúng được nhân giống, có những đặc điểm khác nhau mà các nhà cổ sinh vật học có thể dựa vào đó để nói: "Đây có thể là một loài được thuần hóa hoặc có thể đã được chăn nuôi để lấy thịt hoặc tận dụng sức lao động".
H: Anh nghĩ các nhà khảo cổ học trong tương lai sẽ tái dựng lại mối quan hệ giữa chúng ta với mèo và chó như thế nào, nếu chỉ dựa trên những hóa thạch họ tìm thấy?
K.K.: Trong tất cả các loài động vật, chó và mèo có nhiều khả năng được chôn cất giống với con người nhất. Có những nghĩa trang thú cưng đã được xây dựng thành công viên tưởng nhớ như của con người.
Vì vậy, nếu bất cứ thứ gì có thể được tình cờ tìm thấy, thì đó sẽ là những nghĩa trang chó mèo trông khác với những cái hố mà người ta đào lên để quẳng những con lợn xuống một cách vô tội vạ.
Tôi nghĩ rằng đó là một dấu hiệu cho thấy chúng ta đối xử với chó và mèo theo một cách khác so với lợn, bò và gà.
R.P.: Họ sẽ nghĩ rằng chúng ta tôn thờ chó mèo không ư? Tôi không có ý kiến gì cả. Giải thích được tôn giáo của chúng ta ngày nay giống như một câu trả lời cho có, nhưng tôi hy vọng các nhà nghiên cứu trong tương lai sẽ tinh tế hơn mức đó.
Tham khảo Science