Như Quỳnh: Đẳng cấp "đại ngôi sao" Bolero khiến Ngọc Sơn rung động, Bảo Yến khen nức nở (P1)

Nhắc đến "danh ca Bolero", người ta thường chỉ nhớ tới những cây đại thụ gạo cội như Hoàng Oanh, Thanh Thúy, Phương Dung, Thanh Tuyền, Bảo Yến… Họ thuộc hàng "khai quốc công thần", tiên phong cho dòng nhạc trữ tình quê hương này.

Như Quỳnh, tuy thuộc thế hệ đi sau, thành công muộn hơn, nhưng vẫn có những đóng góp to lớn và tạo dựng tầm ảnh hưởng mạnh mẽ tới dòng chảy  Bolero.

Nếu xét toàn cục tiến trình lịch sử của Bolero đương đại Việt Nam, hiển nhiên không thể thiếu vắng "mắt xích" Như Quỳnh. Cô từng được Đàm Vĩnh Hưng ca ngợi là một tượng đài. Anh nói: "Như Quỳnh là một tượng đài âm nhạc Việt Nam. Đó là sự thật".

Như Quỳnh có tầm ảnh hưởng sâu sắc đến mọi thế hệ đàn em. Phi Nhung từng chia sẻ: "Hồi đó mới đi hát, chưa có tiền nên mỗi lần đến tiết mục biểu diễn của Như Quỳnh, tôi lại say sưa xem. Tôi hâm mộ giọng hát của chị lắm".

Đến ông hoàng Bolero Ngọc Sơn cũng không giấu được lòng ngưỡng mộ và tình yêu đặc biệt với Như Quỳnh. Anh tâm sự: "Tôi dành cho Như Quỳnh một thứ tình cảm rất đặc biệt. Hồi đầu khi mới nghe mà chưa gặp người con gái này, tôi đã thấy rung động giống như bị sét đánh. 

Tình cảm đó có thể nói là cao hơn cả tình yêu. Sau này thì tôi biết, đó là cả sự ngưỡng mộ trước một giọng ca xứng đáng để đời như thế".

Đặc biệt, danh ca Bảo Yến – vốn rất khó tính, cũng từng bày tỏ: "Trong số các ca sĩ hát Bolero sau này, tôi muốn song ca với Như Quỳnh. Như Quỳnh rất đẹp, hát ngọt mà không sến".

Như Quỳnh quá danh tiếng và có tầm phổ biến đại chúng tới mức ai cũng biết, ai cũng nghe. Cô là ca sĩ Bolero sở hữu lượt view cao nhất trên Youtube và lượng bán đĩa kỉ lục từ khi mới ra mắt.

Ca khúc Duyên phận do Như Quỳnh thể hiện là bài Bolero duy nhất đạt tới 76 triệu view trên Youtube, ngang ngửa với mọi ca sĩ trẻ hot nhất hiện nay.

Rất nhiều nhạc sĩ khó tính cũng yêu quý Như Quỳnh, tới mức viết riêng những ca khúc đỉnh cao cho cô. Như Quỳnh xứng đáng được gọi là "danh ca Bolero", bởi sự đặc biệt riêng có và những cống hiến của cô.

Giọng hát quý hiếm – đẹp bậc nhất Bolero

Như Quỳnh sở hữu giọng hát quý hiếm, có thể nói là đẹp nhất trong tất cả các ca sĩ hát Bolero từ trước đến nay.

Xét về âm sắc giọng, Như Quỳnh thuần kim, nhưng là kim chính cách, sáng đẹp như pha lê, mà lại dịu nhẹ như màu phấn hồng phủ nhung lụa.

Dù thuần kim, nhưng tiếng hát Như Quỳnh không đanh như Thanh Tuyền, mỏng như Thùy Chi, chua chói như Thu Minh, mà rất ấm, đầy đặn.

Trong giọng hát của cô có độ xốp và mịn, tạo nên những quãng âm mềm mại, bay lơ lửng nhưng lại nhẹ như khói thoảng.

Có thể nói, tiếng hát này sang trọng, quý phái như một tiểu thư, nhưng cũng chất chứa nét bình dân của những cô thôn nữ.

Người ta thường cho rằng, Như Quỳnh là nữ cao (soprano), vì cô lên cao rất sáng, đẹp và chất giọng cũng mảnh mai, nhè nhẹ. Nhưng kì thực, Như Quỳnh lại đích thị là một nữ trung (mezzo soprano).

Như Quỳnh xuống trầm rất tốt và mang nét tự nhiên của nữ trung. Bình thường cô có thể hát nhả chữ (phrase) thoải mái ở F3, F#3 khá sâu, chắc mà không bị mờ nhạt hay đè thanh quản như các nữ cao khác. Nếu cố gắng, cô vẫn có thể xuống D3, C3 mà không hề hấn gì.

Quãng trầm của Như Quỳnh khá đẹp, đầy đặn mà không quá nặng như nhiều nữ trung có cùng type giọng với mình. Cô điều khiển giọng hát trên quãng trầm thuần thục, trôi chảy mà không bị ngắt quãng, đứt đoạn.

Thế nhưng, Như Quỳnh lại lên cao rất sáng, uyển chuyển, hệt như một light lirico soprano (nữ cao sáng mảnh). Các note từ F4 trở nên của cô được thả trên light mixed và falsetto rất thoải mái.

Đây là điều ít thấy ở một nữ trung (thường phát triển quãng cận cao theo hướng full lirico soprano). Vì thế, đa số mọi người vẫn nhầm cô là một nữ cao.

Xét về âm sắc giọng hát, Như Quỳnh chỉ thua một số ca sĩ như Ngọc Lan, Hồng Nhung… nhưng đẹp hơn hầu hết ca sĩ hát Bolero, kể cả những thế hệ đi trước như Thanh Tuyền, Phương Dung, Hoàng Oanh hay lớp đàn em như Phi Nhung, Tâm Đoan…

Chuyện hoa sim – ca khúc được nhạc sĩ Anh Bằng sáng tác dành tặng riêng Như Quỳnh chính là một trong những minh chứng về giọng hát đẹp tuyệt vời của cô, tự nhiên nhưng vẫn trang trọng. 

Bản chất giọng Như Quỳnh không hề yếu 

Là lớp đàn em đi sau, Như Quỳnh hiển nhiên phải chịu ảnh hưởng và học hỏi nhiều từ các tiền bối đi trước. Nhưng bằng tài năng của mình, cô đã tự áp dụng những kĩ thuật, lối hát đặc trưng, giúp làm nên thương hiệu Bolero của riêng cô.

Bản chất giọng Như Quỳnh không hề yếu như mọi người vẫn tưởng.

Khi Như Quỳnh đẩy giọng ngực (chest voice) lên với cường độ mạnh hơn, thể tích âm thanh lớn hơn và tần số rung cũng cao hơn, cô có thể tạo ra những note cao belting vô cùng ấn tượng.

Ngay ở giai đoạn mất giọng gần đây nhất (2018), trong màn trình diễn ca khúc Người tình mùa đông, Như Quỳnh vẫn có thể hát âm đóng ở các chữ "bàn tay",  "chiều nay", "buồn xưa" trên G4, G#4, A4 hoàn toàn thuần chest, khá nổ và mạnh, kèm theo vibrato.

Thậm chí, ở chữ "bàn tay" gần cuối, Như Quỳnh còn bật lên xoang khá mạnh, tới mức gần như gằn giọng được.

Đáng kinh ngạc nhất là tới đoạn kết khúc ca khúc, ở các chữ "hỡi ôi, trái tim mùa đông", Như Quỳnh bỗng nhiên bật giọng, belt trên B4, A4 với lực đẩy mạnh và độ mở vòm rộng, kèm theo cả vibrato, giúp tạo nên luồng âm thanh dày, chắc chắn, nội lực, nghe khá hào sảng.

Đa số khán giả nghe tới những phân đoạn này đều ngạc nhiên, cảm giác như đang nghe Hồng Nhung hay Mỹ Linh hát vậy. Rõ ràng, cô có lợi thế lớn của một nữ trung, chứ không phải nữ cao mảnh yếu.

Thế nhưng, trong suốt sự nghiệp của mình, Như Quỳnh lại hầu như không sử dụng những đoạn belt giọng với lực mạnh như vậy. Thay vào đó, cô thường dùng light mixed hoặc falsetto để mài cho giọng hát mảnh và mềm, nhẹ hơn.

Trong đa số các ca khúc Bolero Như Quỳnh thể hiện, cô đều lên tới Bb4, B4, C5 một cách dễ dàng. Điều này chứng tỏ khả năng mixed voice và chuyển giọng passagio của cô rất tốt. Nhưng vì Như Quỳnh hát nhẹ, mềm và chuyển quá tinh tế nên không ai nghĩ cô đang hát cao như vậy.

Đó chính là thành công trong việc vận dụng kĩ thuật của Như Quỳnh, mà nói như Hồ Quỳnh Hương là "hát cao nhưng không để người khác biết là cao, thì mới giỏi".

Mục đích của việc chuyển giọng nhẹ như vậy để Như Quỳnh phát huy tối ưu chất nữ tính trong tiếng hát của mình. Đó cũng là phong cách hát riêng và Như Quỳnh theo đuổi ngay từ đầu khi hát Bolero.

Trong khi nhiều ca sĩ ngày nay chỉ muốn hát thật to, khỏe và lên càng cao càng tốt thì Như Quỳnh lại đi ngược lại. Cô cố gắng làm sao để hát nhỏ nhưng phải đẹp, lên cao mà âm lượng vẫn không đổi.

Để làm được điều này, Như Quỳnh phải có khả năng kiểm soát âm lượng và điều khiển hơi thở thật tốt.

Như Quỳnh luyến láy rất nhiều. Cô luyến láy mọi lúc mọi nơi và gần như trong câu hát nào cũng có luyến láy. Thậm chí, có những bài hát, Như Quỳnh cứ cách một từ lại luyến một lần. Đôi khi, cô còn thêm cả melisma hay vocal runs vào luyến láy.

Thế nhưng, Như Quỳnh lại không hề khiến người nghe bị bội thực hay cảm thấy mệt mỏi, mà vẫn giữ được sự tinh tế, dịu nhẹ của mình.

Đơn giản vì Như Quỳnh thường luyến rất khẽ, nhẹ và ngọt, với âm lượng nhỏ mà cao độ không đổi. Đôi khi cô luyến trên cả airy voice (âm hơi). Đặc biệt, Như Quỳnh luyến rất liền mạch, tròn trịa legato và biết điểm dừng, không quá đà, thừa thãi.

Không những vậy, Như Quỳnh còn biết "giải thoát" không gian bằng cách chêm xen vibrato đuôi vào sau mỗi đoạn luyến, giúp nó thoảng và bay xa hơn, không bị tù túng, ngột ngạt.

Đẳng cấp luyến của Như Quỳnh được thể hiện rõ trong màn song ca Giấc mơ cánh cò với Như Quỳnh. Cô hát ngọt, mùi mẫn và xử lí quãng giọng, âm lượng điêu luyện, liền mạch hơn Phi Nhung nhiều. 

Điều này được thể hiện qua việc đưa đẩy từng âm tiết một. Đứng cạnh Như Quỳnh, Phi Nhung bỗng trở nên thật nghiệp dư.

Vibrato cũng được Như Quỳnh sử dụng rất nhiều. Cô rung ở mọi âm tiết, chỗ nào cũng có thể rung được, nhưng vẫn tinh tế và hấp dẫn. Như Quỳnh đã "tu luyện" tới mức, rung ăn vào máu, rung tựa hơi thở.

Vibrato của Như Quỳnh không đẩy lên từ cơ hoành mà chủ yếu đi từ rung thanh quản + cơ hàm. Về mặt thanh nhạc, nó không chuẩn xác, nhưng lại thích hợp với Bolero vì cho ra âm thanh nhẹ, hững hờ, chênh vênh hơn.

Như Quỳnh rung rất khẽ và nhẹ, tới mức nếu không nghe kĩ sẽ không biết là cô đang rung. Cô có nhiều cách rung khác nhau như rung ở airy voice, rung trên bạch thanh, rung khi chuyển lên nasal voice…

Các sắc thái rung của cô có thể chạy từ nhanh tới chậm, lúc rung nhanh, lúc rung chậm, tùy theo cảm xúc. Tất cả đều phối hợp nhịp nhàng để tạo nên sự ngọt ngào, xúc cảm cho câu hát, chứ không phải lạm dụng, rung vô tội vạ.

Chẳng hạn, rung trên bạch thanh giúp Như Quỳnh diễn đạt cảm xúc thẫn thờ, u buồn, ướt lệ. Trong khi đó, rung khi chuyển lên xoang mũi giúp cô làm câu hát trở nên êm ả, ngọt ngào hơn…

Như Quỳnh còn biết cách rung đuôi. Tức là cô có thể ngân dài một trường hơi hoặc thả một làn hơi không rung, rồi mới rung ở đuôi câu hát, tạo nên sự khoáng đạt, thư thái.

Vì thế, nghe Như Quỳnh hát, người ta luôn cảm thấy dễ chịu, không bị "bội thực vibrato" như Mỹ Linh.

Nhờ cách điều khiển hơi độc đáo của mình, Như Quỳnh sử dụng vocal break rất tốt. Khi cô hát, nhiều chữ bị ngắt ra tưởng chừng như sắp đứt hơi, nhưng kì thực lại kéo dài vô tận và vẫn luyến láy lên xuống đầy mùi mẫn. 

Cách hát này giúp cô biểu đạt sắc thái, cảm xúc bài hát một cách trọn vẹn, khi thì thững thờ, khi lại ngơ ngác…

Kĩ năng chuyển giọng của Như Quỳnh thuộc hàng thượng thừa trong nền Bolero Việt Nam. Trong một câu hát, cô có thể chuyển giọng liên tục từ chest voice sang light mixed, falsetto, nasal voice, từ trầm lên cao rồi từ cao xuống trầm mà vẫn liền mạch, trôi chảy như một dòng suối.

Như đã nói, nhờ kĩ năng chuyển nửa giọng tốt mà Như Quỳnh có thể nhảy thoải mái lên tận B4, C5 mà vẫn rất nhẹ nhàng, sâu kín.

(Còn tiếp phần 2)