Tín hiệu đối đầu mới
Ngày 7/12, nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh của Hải quân Trung Quốc bước vào giai đoạn huấn luyện bay trên Thái Bình Dương sau khi đi qua vùng biển gần Okinawa, đánh dấu lần xuất hiện trở lại ở khu vực nhạy cảm này sau nhiều tháng vắng bóng.
Điều khiến dư luận Tokyo đặc biệt lo ngại là vào ngày 6/12, các tiêm kích J-15 trên boong Liêu Ninh đã hai lần khóa radar vào chiến đấu cơ F-15 của Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản (JASDF) khi đang bay trên vùng biển quốc tế, một động thái chưa từng có trong lịch sử quan hệ hai nước.
Tàu sân bay Liêu Ninh và tàu khu trục Escourt của Trung Quốc. Ảnh Military Watch
Những diễn biến này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng leo thang sau khi Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi có những tuyên bố liên quan vấn đề Đài Loan.
Sự xuất hiện của tàu sân bay Liêu Ninh gần Nhật Bản vốn không phải chuyện hiếm, nhưng quy mô và tần suất hoạt động của nhóm tác chiến lần này khiến giới phân tích không thể bỏ qua.
Trong quá khứ, Liêu Ninh từng phô diễn năng lực triển khai nhanh với hơn 100 phi vụ ở gần Okinawa năm 2022, trong khi tàu sân bay chị em Sơn Đông cũng từng dẫn đầu các đợt diễn tập lớn gần Guam năm 2023.
Lần này, hộ tống Liêu Ninh là khu trục hạm Type 055 Nam Xương - lớp chiến hạm được nhiều chuyên gia phương Tây đánh giá là mạnh nhất thế giới hiện nay, cùng hai tàu Type 052D số hiệu 117 và 124 tạo thành một đội hình hộ tống có tính răn đe rất cao.
Tàu khu trục lớp Type 055. Ảnh Military Watch
Type 055
Với lượng giãn nước hơn 12.000 tấn và thiết kế tối ưu hóa cho chiến tranh hiện đại, Type 055 được Viện IISS của Anh mô tả là “bước nhảy vọt” giúp Hải quân Trung Quốc duy trì triển khai độc lập ở khoảng cách xa. Đáng chú ý hơn, tháng 4/2022 một tàu Type 055 đã lần đầu phóng thử tên lửa đạn đạo chống hạm siêu vượt âm YJ-21, loại vũ khí được cho là nguy hiểm nhất thế giới đối với mọi hạm đội mặt nước, kể cả tàu sân bay.
Điểm then chốt tạo sức mạnh cho Type 055 nằm ở hệ thống 112 ống phóng thẳng đứng có khả năng mang nhiều lớp tên lửa phòng không, trong đó có HHQ-9B với tầm đánh chặn 300 km.
Các chiến hạm này sử dụng radar hai băng tần tương tự thiết bị từng được Hải quân Mỹ thử nghiệm cho lớp Zumwalt nhưng không thành công, mang lại cho nhóm tác chiến năng lực phát hiện mục tiêu ngoài đường chân trời và theo dõi đa mục tiêu với độ chính xác rất cao.
Khi phối hợp với radar tối ưu hóa cho mục tiêu tàng hình trên Type 052D, nhóm hộ tống hình thành một “mạng lưới cảm biến nổi” có thể bao phủ không gian tác chiến rộng lớn quanh tàu sân bay.
Máy bay chiến đấu F-15DJ của Nhật Bản. Ảnh Military Watch
Sự kết hợp này trở thành nhân tố then chốt khi xét đến khả năng đối đầu lực lượng không quân Nhật Bản. Hiện, JASDF vẫn chủ yếu dựa vào các biến thể F-15 từ thập niên 1980 và đội F-2 đã già cỗi, trong khi số lượng F-35A của Nhật Bản tuy hiện đại nhưng còn hạn chế và không đủ để duy trì ưu thế tuyệt đối trên nhiều hướng cùng lúc.
Quân bài mới trên boong tàu Liêu Ninh
Nếu Type 055 là lá chắn, thì J-15B chính là lưỡi kiếm của Liêu Ninh. Biến thể nâng cấp này mang radar mảng pha AESA cỡ lớn, được đánh giá có diện tích bề mặt gấp đôi, thậm chí gấp ba so với radar trên F-15J và F-35 của Nhật.
Điều này cho phép J-15B phát hiện và khóa mục tiêu từ cự ly xa hơn, tạo lợi thế trong giao chiến tầm xa - yếu tố sống còn trong chiến tranh hiện đại trên biển.
Máy bay chiến đấu J-15 cất cánh từ tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc. Ảnh Military Watch
J-15B còn được hỗ trợ bởi J-15D - phiên bản tác chiến điện tử với hệ thống gây nhiễu chủ động có thể làm giảm khả năng phát hiện của radar đối phương, bảo vệ đội hình máy bay tấn công và khiến các biên đội F-15 phải hoạt động trong tình thế bất lợi rõ rệt.
Khi hoạt động trong ô bảo vệ của Type 055 và Type 052D, các phi đội từ Liêu Ninh được cho là đủ năng lực cạnh tranh, thậm chí áp đảo trong một số tình huống so với lực lượng chiến đấu cơ Nhật Bản đang dàn trải trên nhiều mặt trận từ Hokkaido tới Okinawa.
Máy bay chiến đấu J-15BT trên và máy bay tấn công điện tử J-15D. Ảnh Military Watch
Sự thay thế các biến thể J-15 cũ bằng J-15B và J-15D trong hai năm gần đây đã tạo nên thay đổi chiến lược. Với động cơ mạnh hơn, khả năng mang tải lớn và hệ thống thông tin hợp nhất, J-15B trở thành nền tảng xương sống, nâng sức chiến đấu của Liêu Ninh lên một cấp độ hoàn toàn mới.
Khi kết hợp với lớp khu trục Type 055 được đánh giá là vượt trội hơn cả tàu Aegis Nhật Bản, nhóm tàu sân bay này tạo ra cấu trúc tác chiến cho phép Trung Quốc kiểm soát bầu trời trên biển mà không cần tiến quá gần quần đảo của Nhật Bản.