Được đặt theo tên nữ thần núi lửa Pele của Haiwai, "Tóc của Pele" (Pele’s Hair) dùng để chỉ những sợi thủy tinh bazan núi lửa màu vàng nhạt đến hơi đen kéo dài thành những sợi mảnh do tác động vật lý kéo ra của dung nham nóng chảy trong quá trình phun trào. Nó hình thành phổ biến nhất trong quá trình hoạt động của đài phun lửa, vì phun dung nham bazan rất lỏng được kéo dài trong khi bay trong không khí. Hiện tượng này cũng có thể xảy ra trong các thác dung nham, hoặc các dòng dung nham mạnh mẽ.
Tóc Pele là một dạng dung nham. Nó được đặt theo tên của Pele, nữ thần núi lửa Hawaii. Nó có thể được định nghĩa là sợi thủy tinh núi lửa hoặc sợi mỏng của thủy tinh núi lửa. Các sợi được hình thành thông qua việc kéo dài thủy tinh bazan nóng chảy từ dung nham, thường là từ các vòi phun dung nham, thác dung nham và dòng dung nham mạnh mẽ. Gió thường mang các sợi ánh sáng cao vào không khí và đến những nơi cách lỗ thông hơi vài km. Người ta thường tìm thấy những sợi tóc của Pele ở những nơi cao như ngọn cây, ăng ten radio và cột điện.
Có thể là do tác động của thời tiết, tóc của Pele có thể có màu vàng vàng khiến nó giống tóc người hoặc rơm khô. Nó có một màu vàng lung linh khi tiếp xúc với ánh sáng Mặt Trời. Chiều dài của từng sợi khác nhau đáng kể, từ loại điển hình 5 đến 15 cm và có thể có những sợi lên đến 2 m. Đường kính của chúng dao động từ khoảng 1 đến 300 µm (0,001 đến 0,3 mm), và trọng lượng của chúng tương ứng thấp.
Nước mắt của Pele là một dạng tóc của Pele. Nó có thể nói với các nhà núi lửa rất nhiều thông tin về vụ phun trào, chẳng hạn như nhiệt độ và đường dẫn của magma lên bề mặt. Chúng bắt đầu kết tinh từ magma của tóc Pele ở khoảng 1.160 độ C. Ngoài ra, hình dạng của những giọt nước mắt có thể cho thấy tốc độ của vụ phun trào, và các bong bóng khí và các hạt bị mắc kẹt trong nước mắt có thể cung cấp thông tin về thành phần của khoang magma.
Achneliths (một dạng nước mắt của Pele - cấu trúc nhỏ, màu đen, thủy tinh) thường được tìm thấy gắn vào một đầu của các sợi riêng lẻ, và đôi khi nhiều sợi được gắn vào một số khối achnelith. Chúng cung cấp cho các nhà nghiên cứu núi lửa thông tin quan trọng về vụ phun trào, chẳng hạn như nhiệt độ và đường đi của magma lên bề mặt. Hình dạng của những giọt nước mắt cũng có thể cung cấp một dấu hiệu về vận tốc của vụ phun trào, trong khi các bong bóng khí và các hạt bị mắc kẹt bên trong chúng có thể cung cấp manh mối về thành phần của buồng magma.
Tóc núi lửa mỏng hơn một mm, thậm chí một số sợi còn mỏng như tóc người và có thể dài đến 2m. Chúng rất nhẹ nên thường xuyên được gió mang đến các nơi cách xa nhiều km và mắc lại trên các ngọn cây, cột điện hay ăng-ten radio.
Ngoài Hawaii, tóc của Pele còn được tạo ra bởi những ngọn núi lửa khác trên thế giới, bao gồm ở Nicaragua (Masaya), Ý (Etna), Ethiopia (Erta 'Ale), Na Uy và Iceland. Nó thường hình thành trong các khoảng trống trên mặt đất, chủ yếu là gần lỗ thông hơi, lối vào đại dương hoặc trong các góc mà nó có thể tích tụ.
Tóc của Pele không chỉ có ở Hawaii. Nó có thể được tìm thấy gần các núi lửa khác trên khắp thế giới, ví dụ như ở Nicaragua (Masaya), Italy (Etna), Ethiopia (Erta’ Ale) và Iceland, nơi nó được gọi là "nornahár" ("tóc của phù thủy"). Nó thường được tìm thấy trong các khoảng trống trên mặt đất, chủ yếu là gần lỗ thông hơi, giếng trời, lối vào đại dương hoặc ở các góc nơi tóc của Pele có thể tích tụ. Không nên chạm vào tóc của Pele, vì nó rất giòn và rất sắc, và những mảnh vỡ nhỏ có thể xâm nhập vào da. Găng tay nên được đeo trong khi kiểm tra nó.
Thuật ngữ “Pele’s hair” xuất phát từ thần thoại Hawaii, trong đó Pele là nữ thần lửa, sét, gió và núi lửa, đồng thời là người tạo ra quần đảo Hawaii. Tóc núi lửa không chỉ tìm thấy ở Hawaii mà còn có thể được tìm thấy ở nhiều núi lửa khác trên thế giới. Pele được mệnh danh là nữ thần lửa, sét, gió, khiêu vũ và núi lửa. Những truyền thuyết kể về việc Pele lần đầu tiên đến Quần đảo Hawaii có rất nhiều phiên bản, nhưng người ta tin rằng linh hồn của Pele sống trong miệng núi lửa Kilauea, trên đảo Hawaii. Pele xuất hiện như một linh hồn dưới nhiều hình thức, và cô được coi là một điềm báo tiêu cực. Hầu hết người Hawaii bản địa nói rằng họ đã có ít nhất một lần chạm trán với cô ấy.
Các sợi dung nham thường được gió đưa lên không trung, đến những nơi cách xa lỗ thông hơi vài km. Tóc của Pele thường được tìm thấy trên những nơi cao như ngọn cây, cột điện và ăng-ten radio. Vì nó rất giòn và sắc nên các chuyên gia khuyến cáo chúng ta không nên chạm vào tóc của Pele. Nên đeo găng tay khi kiểm tra vì các mảnh vỡ nhỏ có thể xâm nhập vào da. Như đã nói ở trên, tóc của Pele cũng được tìm thấy ở Na Uy và Iceland, nơi nó được gọi là "Tóc phù thủy".
Những sợi tóc của phù thủy giống như hình dưới đây đã được phát hiện rơi xuống mặt đất gần cánh đồng dung nham Holuhraun ngay phía bắc của chỏm băng Vatnajökull, ở Cao nguyên Iceland.
Tham khảo: ZME; Sina; Zhihu
