Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa công bố Dự thảo báo cáo đánh giá tác động của một số loại hình kinh tế chia sẻ chính tới nền kinh tế, để lấy ý kiến các cơ quan liên quan, trước khi trình Chính phủ.
Ở mô hình kinh tế chia sẻ, trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, báo cáo cho hay hoạt động cho vay ngang hàng tại Việt Nam bắt đầu xuất hiện từ 2016.
Đến nay, có khoảng 100 công ty P2P lending bao gồm cả công ty đã đi vào hoạt động chính thức và một số công ty đang trong giai đoạn thử nghiệm như Tima, Trust Circle, Vay mượn, Lendmo, Wecash, InterLoan... Trong đó, một số công ty P2P lending có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nga, Singapore, Indonesia...
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết các nhà đầu tư nước ngoài vẫn rất quan tâm đến thị trường cho vay tiêu dùng ở Việt Nam và nhìn nhận đây là thị trường có tiềm năng cho P2P lending phát triển.
Hoạt động cho vay ngoài ngân hàng nở rộ Ảnh: Tấn Thạnh
"Trong bối cảnh một số quốc gia trong khu vực đang tăng cường quản lý hoạt động P2P lending (Trung Quốc, Singapore, Indonesia...), nhiều công ty nước ngoài, đặc biệt là công ty P2P Lending của Trung Quốc đang tìm cách chuyển hướng hoạt động sang thị trường Việt Nam" - báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ.
Tuy nhiên, do khung khổ pháp lý hiện hành ở Việt Nam hiện nay chưa có quy định cụ thể đối với hoạt động P2P lending. Luật Đầu tư 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) cũng không có quy định về hoạt động cho vay ngang hàng (trong danh mục các ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh hay trong danh mục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện).
Hiện nay cũng không có căn cứ pháp lý để điều chỉnh đối với hoạt động của đa phần các công ty trong lĩnh vực Fintech.
Điều này đang tạo rủi ro đối với các chủ thể tham gia thị trường kinh tế chia sẻ, trong đó có cho vay ngang hàng.
Hiện các công ty hoạt động trong lĩnh này đều đăng ký ngành nghề kinh doanh là dịch vụ cầm đồ (ngành nghề kinh doanh có điều kiện), tư vấn tài chính, tư vấn đầu tư, môi giới tài chính..., cung cấp dịch vụ kết nối nhà đầu tư và người đi vay vận hành trên nền tảng giao dịch trực tuyến.
Nhiều mô hình cho vay ngang hàng với lãi suất rất cao. Ảnh: Lam Giang
Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ đang có hiện tượng một số công ty P2P lending là kênh phân phối, tìm kiếm khách hàng cho công ty cầm đồ hoặc công ty cầm đồ hợp tác với công ty công nghệ xây dựng nền tảng giao dịch trực tuyến để tìm kiếm người đi vay và thực hiện cho vay.
Một số đối tượng có thể lợi dụng sự biến dạng của P2P lending này nhằm thực hiện hành vi tội phạm, bất hợp pháp (như rửa tiền, hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi, cho vay cầm đồ biến tướng, hoạt động tài chính theo kiểu kinh doanh đa cấp…); đưa ra quảng cáo sai sự thật, hứa hẹn lợi nhuận cao, lãi suất cạnh tranh để lừa đảo, chiếm dụng vốn của người dân.
Ngoài ra, một rủi ro "kép" về thuế và quản lý ngoại hối có thể xảy ra đối với lĩnh vực cho vay ngang hàng trong trường hợp người tham gia giao dịch là người không cư trú sẽ dẫn tới khó khăn trong quản lý ngoại hối và thu thuế, như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhà thầu.
Mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức đoàn khảo sát liên bộ để tìm hiểu, nắm bắt và đánh giá thực trạng hoạt động của một số công ty P2P lending tại Việt Nam. Trên cơ sở đó hoàn thiện Báo cáo cơ chế thí điểm hoạt động P2P lending trình Thủ tướng Chính phủ…
Cũng theo đề xuất của Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ cũng đang xây dựng Nghị định Quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động Fintech trong lĩnh vực ngân hàng để làm cơ sở thực tiễn xây dựng hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đối với loại hình kinh doanh này trong thời gian tới.