Trang web của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ đã đăng bài viết nhận định như trên.
Tuần rồi, phát biểu tại trường ĐH ở Bangkok, Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Fumio Kishida đã thông báo sáng kiến Kết nối Nhật-Mekong với khoản viện trợ 6,8 tỉ USD trong ba năm nhằm cải thiện xây dựng cơ sở hạ tầng cho tiểu vùng sông Mekong.
Năm 2013, Nhật đã viện trợ 2 tỉ yen ODA cho các nước ASEAN kéo dài năm năm và ủng hộ kết nối ASEAN với quỹ 100 triệu USD.
Chuyên gia Thái Lan Thitinan Pongsudhirak ghi nhận chuyến thăm châu Á mới đây của ông Fumio Kishida nhằm mục đích cho thấy Nhật vẫn còn đây, vậy nên Nhật sẵn sàng đầu tư lâu dài ở Đông Nam Á.
Các dự án dài hạn của Nhật về viện trợ phát triển và ủng hộ ngoại giao được tiến hành còn do ảnh hưởng của Trung Quốc.
Trước nay Ngân hàng Phát triển châu Á (được Nhật cấp vốn từ lâu) giữ vai trò chính trong việc cung cấp quỹ viện trợ phát triển cho hạ tầng khu vực.
Bên cạnh đó, Nhật cũng như Mỹ và Canada đều không tham gia Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á của Trung Quốc.
Hồi tháng 3, Trung Quốc đã tổ chức hội nghị hợp tác Lan Thương-Mekong ở tỉnh Hải Nam.
Chuyên gia Thitinan Pongsudhirak nhận xét Trung Quốc muốn làm nổi bật vai trò phát triển khu vực thông qua chương trình hợp tác Lan Thương-Mekong.
Ông lưu ý Trung Quốc muốn đặt ra luật chơi và chỉ tuân thủ luật chơi do họ đặt ra, vậy nên chương trình Lan Thương-Mekong là phương tiện để làm điều đó.
Còn đối với Nhật, ông ghi nhận Nhật đang định hình lại vai trò, Nhật đang có sức mạnh tài chính là các gói đầu tư phát triển mới và các nước Đông Nam Á rất quan trọng với Nhật.
Trong khi đó các nước trong khu vực xem Nhật như đối trọng với Trung Quốc.
Ông Fumio Kishida tuyên bố Nhật đang hướng tới mở rộng các vấn đề an ninh khu vực, đặc biệt là tranh chấp leo thang ở biển Đông.
Ông ghi nhận hòa bình và ổn định là điều kiện tiên quyết cho thịnh vượng kinh tế, bao gồm nguyên tắc tuân thủ phán quyết của luật pháp.
Ông đã kêu gọi thiết lập một bộ quy tắc ứng xử nhằm giải quyết tranh chấp ở biển Đông.
Nhà phân tích quốc phòng Carl Thayer tại ĐH New South Wales (Úc) nhận định Trung Quốc đang cố loại bỏ các nước không liên quan ra khỏi các cuộc đàm phán về biển Đông, như vậy Nhật cần phải hành động để tránh bị cô lập.
Ông nhận định: “Trung Quốc cảm thấy có vài đáp trả nào đó, đặc biệt từ Nhật, nước đang giúp củng cố các nước trong khu vực. Nhưng nếu thiếu hành động quyết đoán từ Mỹ thì Nhật sẽ không đủ mạnh để tiếp tục”.