Nhạc sĩ, nhà viết kịch Trương Minh Phương (trong ảnh), một cán bộ văn hóa khiêm nhường, một nghệ sĩ đa tài lặng lẽ sống trên vùng đất Bình Trị Thiên trước đây và gần như trọn cuộc đời cống hiến cho đất nước từ kháng chiến chống thực dân Pháp, qua kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thống nhất xã hội chủ nghĩa sau năm 1975.
Chỉ đến khi được đọc tuyển tập tác phẩm đồ sộ mang tên Rừng hát của ông do Nhà xuất bản Văn học xuất bản với gần 1.400 trang in khổ 19/27 cm, chúng ta mới ngỡ ngàng trước kết quả lao động sáng tạo bất ngờ của ông: 128 ca khúc, gần 20 ca cảnh, kịch múa hát nhạc mới, 60 tác phẩm từ kịch ngắn, kịch dài, dân ca kịch tới tiểu phẩm sân khấu và sáu công trình nghiên cứu văn nghệ dân gian.
Cầm tập sách nặng trĩu tình yêu cuộc sống, tình yêu quê hương đất nước, nặng trĩu tình yêu và khát vọng nghệ thuật của Trương Minh Phương, riêng tôi rất xúc động và tự hào khi đây là người đồng họ, đồng hương cùng quê Bình Định và càng đọc tôi lại càng bị những tác phẩm của ông chinh phục.
Trước hết nói về âm nhạc, 128 ca khúc của Trương Minh Phương là những bài hát đầy ắp chất trữ tình với giai điệu gần gũi, ca từ giàu chất thơ, chất dân gian, ca ngợi Tổ quốc ta, nhân dân ta và sự nghiệp cách mạng của chúng ta.
Ca khúc của ông bao trùm các lĩnh vực cuộc sống, các ngành nghề từ nông, lâm, ngư nghiệp, đến bộ đội, công an, thanh niên xung phong, ngân hàng, dầu khí, điện lực và nhiều nhất là ca ngợi rừng vàng biển bạc ở nhiều địa phương của đất nước ta.
Có thể nói, Trương Minh Phương là nhạc sĩ có nhiều sáng tác về những con người trong kháng chiến cứu nước hôm qua và trong lao động xây dựng hôm nay.
Và những ca khúc xuất sắc nhất, độc đáo nhất của ông đã xuất hiện trong mảng đề tài tâm đắc này: Nhớ rừng,
Lời ru của rừng, Hát về rừng, Đêm rừng già, Người K’ho xuống núi, Vó ngựa Đơn Dương, Tôi là con của rừng, Âm vang Tả Trạch, Chiều Trường Sơn… Ông cũng là nhạc sĩ sáng tác cho thiếu nhi với nhiều ca khúc mang ý nghĩa giáo dục.
Về sân khấu, Trương Minh Phương đã có hơn 60 tác phẩm sân khấu ngắn, dài với tất cả các thể tài chính kịch, bi kịch, hài kịch, hoạt cảnh.
Kịch của ông phản ánh kịp thời hiện thực cuộc sống vô cùng sôi động trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược và trong thời kỳ hòa bình xây dựng chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta.
Đọc kịch của ông, chúng ta thấy được khả năng thâm nhập sâu vào đời sống của nhân dân, đồng cảm với nhân dân lao động, hiểu rất rõ tâm tư nguyện vọng, những vui, buồn, những khó khăn, thuận lợi và những mâu thuẫn trong cuộc sống hằng ngày của người dân.
Dù là kịch ngắn, kịch dài hay chỉ là những hoạt cảnh, kịch bản thông tin lưu động đều rất chân thực và sống động, ngôn ngữ các nhân vật vừa bình dân, vừa có tính triết luận và chiều sâu tâm lý, với các nhân vật đa dạng về tính cách và số phận.
Có thể thấy, ông rất lành nghề trong các vở kịch ngắn, không có xung đột bạo liệt giữa địch và ta, giữa chính nghĩa và gian tà mà phần nhiều phản ánh những cuộc đấu tranh trong tư tưởng, hành động tốt và xấu, giữa tiến bộ và lạc hậu, nói chung là rất đời, rất thực.
Đó là những vở kịch lấy chân thiện mỹ đẩy lùi cái tà, cái ác trong con người, nhẹ nhàng khoan dung nhưng sâu sắc.
Nhiều vở kịch của Trương Minh Phương đã viết từ hơn 40 năm trước, cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị thời sự.
Một trong những tác phẩm như vậy là vở kịch dài ba cảnh Mưa rừng, đầy ắp tươi xanh chất liệu cuộc sống lao động trên miền bắc xã hội chủ nghĩa, với những nhân vật như từ cuộc đời thực bước thẳng lên sân khấu.Mưa rừng đã được Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam trao giải sáng tác xuất sắc năm 1972.
Là một chiến sĩ văn hóa hoạt động trong hai cuộc kháng chiến và trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, lại từng đi làm chuyên gia nghệ thuật ở nước bạn Lào, có thể thấy vốn sống phong phú, tình yêu với âm nhạc và sân khấu đã làm nên nhạc sĩ, nhà viết kịch Trương Minh Phương và các tác phẩm của ông.